İsrail ile Hamas arasında yapılan ve ABD, Türkiye, Katar e Mısır’ın da garantör olduğu ateşkes anlaşmasının önemli şartlarından biri, Hamas’ın elindeki canlı veya ölü bütün Yahudi rehineleri teslim etmesiydi. Hamas 20 canlı rehineyi teslim etti. Ölü rehineleri bulmak ise özellikle zor; çünkü bunların neredeyse tamamı Gazze’nin muazzam enkazının altında.
Hamas dün geceye kadar toplam 10 cenaze teslim etti. İlk teslim edilen 8 cenazeden altısı İsrailli, biri ise Nepalli olarak teşhis edildi, sonuncusu henüz belirsiz. Hamas dün gece saatlerinde iki cenaze daha teslim etti. Onlarla ilgili henüz bir açıklama yapılmadı. Hamas’ın elinde 28 kadar da ölü rehine olduğu düşünülüyor.
Hamas dün gece bir açıklama yapıp, “Elimizdeki imkanlarla bulabildiklerimiz bunlar. Geri kalanı için ağır iş makinalarına ihtiyaç var, o da elimizde yok” dedi.
Aslında İsrail, yapılan anlaşma sırasında cesetlerin bulunmasının zor olabileceğini kabul edip Hamas’a ilave zaman tanımıştı ama bu gelen açıklama savaşı yeniden başlatmak için fırsat kolluyor gbi gözüken İsrail Savunma Bakanı Katz’a bir kez daha Gazze’yi tehdit imkanı verdi, “Hamas anlaşma şartlarına uymuyor, işgali yeniden başlatabiliriz” dedi.
Trump devreye girdi: Gerçekten arıyorlar
Bu açıklamalar sonrası ateşkesin garantörü ülkeler arasında hızlı bir diplomatik trafik devam etti. O arada ABD Başkanı Donald Trump devreye girdi, dün gece Beyaz Saray’da düzenlenen Federal Soruşturma Bürosunun (FBI) suçla mücadelesi ile ilgili basın toplantısında, Gazze gündemine ilişkin açıklamalarda bulundu.
Trump, Hamas’ın, İsrail’in bombardımanı sonucu yıkılan binaların enkazında ve Gazze sokaklarının altındaki tünellerde, ölen esirlerin cesetlerini yoğun şekilde aradığını belirtti.
ABD Başkanı, “Hayatta olan rehinelerin hepsini geri aldık. Bugün birkaç tane daha geri döndü. Bu korkunç bir süreç ama kazmaya devam ediyorlar. Gerçekten kazıyorlar. Kazdıkları alanlar var ve çok sayıda ceset buluyorlar. Bu cesetlerin bazıları enkazın altında. Enkazı kaldırmak zorundalar” değerlendirmesini yaptı.
Öte yandan Trump, Hamas’a ateşkes anlaşmasının şartları uyarınca “silahsızlanması gerektiği” yönündeki uyarısını yineledi ve bunu reddederse “Ya onlar silah bırakacaklar ya da biz onları silahsızlandıracağız.” dedi.
ABD Başkanı, bir soru üzerine, Amerikan askerlerinin Gazze’de aktif rol almalarını gerektirecek bir durum olmadığını, birçok bölge ülkesinin bu konuda zaten rol alabileceğini vurguladı.
Trump, “Hamas’ın şu anda hiçbir desteği yok. Hamas önceden İran’ın desteğine sahipti ama şimdi İran ‘bizi bu işe karıştırmayın’ diyor. Yani eskiden İran’ın desteğine sahiptiler, bugün ise İran hayatta kalmaya çalışıyor.” yorumunu yaptı.
Türkiye’nin rolü var
Bütün bu gelişmeler olur ve ateşkes riskli bir gece yaşarken ABD’nin başkenti Washington’da iki Beyaz Saray yetkilisi bir grup gazeteciye bilgi verdi. Telekonferans yoluyla düzenlenen bilgilendirme toplantısına katılan ve isimlerinin açıklanmasını istemeyen üst düzey iki ABD’li danışman, Gazze’de ateşkes sürecindeki son durumu değerlendirdi. Toplantıyı Anadolu Ajansı da izledi.
Gazze’de ateşkes anlaşmasının ilk aşamasının başarıyla tamamlandığını ve artık ikinci aşamaya geçildiğini söyleyen ABD’li danışmanlardan biri, “Birinci aşama, (İsrail’in) sarı çizgiye çekilmek, ateşkes için koşullar yaratmak, insani yardımın ulaşmasını sağlamak ve canlı rehineler ile tutukluların takasını tamamlamaktı. Bu aşama başarılı oldu” dedi.
İkinci aşamaya geçilirken, ölü esirlerin tamamının teslim edilmesinin önem taşıdığını belirten danışman, bu konuda Hamas’ın çaba gösterdiğini ve Türkiye gibi bazı ülkelerin acil yardıma hazır olduğunu kaydetti.
“Gazze Şeridi yerle bir olmuş durumda”
Diğer ABD’li danışman ise ölü esirlerin tespit edilmesi sürecine ilişkin şunları söyledi:
“Gazze’deki karmaşayı anlamanız için oradaki koşulları görmeniz gerek. Gazze Şeridi yerle bir olmuş durumda, ayakta kalan çok az bina var. Enkaz çok büyük ve içinde çok sayıda patlamamış mühimmat var. Muhtemelen enkazın altında çok sayıda ceset var. Ölü ve yaralıların bulunduğu yerler hakkında çeşitli istihbaratlarımız var. Birçok ülke yardım taahhüdünde bulundu. Türkiye, depremlerde deneyimli 81 kişilik bir ekibi göndermeyi teklif etti. Onları diğerleriyle birlikte oraya götürmeyi planlıyoruz.”
Aynı danışman, Hamas’ın tüm ölü esirlerin cenazelerini teslim edememesinin anlaşmanın ihlali anlamına gelmediğini kaydederek, bu konuda sahadaki koşulların belirleyici olduğunu, günlük olarak çıkarılan cenazelerin teslim edilmesini beklediklerini vurguladı.
Danışman, “İlk önce tüm canlı rehineler iade edilecekti ve onlar da (Hamas) bunu yerine getirdiler. Şu anda mümkün olduğunca çok sayıda cesedi geri almak için arabulucular ve onlarla birlikte bir mekanizma oluşturduk. İsrail istihbaratını onlara aktarıyoruz ve bu mekanizmayı sonuna kadar iyi niyetle çalıştırmaya devam edeceğiz” şeklinde konuştu.
Kimse Gazze’den zorla çıkarılmayacak
Aynı ABD’li danışman, Gazze’nin silahsızlandırılması konusunun söz konusu ateşkes anlaşmasında da geçtiğine atıf yaparak, “Gazze silahsızlandırılacak ancak bu noktaya ulaşmak çok zor. İnsanların silahlarını öylece bırakmasını beklemek gerçekçi değil; Hamas’ın bazı üyeleri diğerlerinden intikam alınmasından korkuyor. Arap arabulucuların ve Hamas’ın hissiyatı, bir çözüm bulmak için birlikte çalışmaya devam etmek yönünde” değerlendirmesinde bulundu.
ABD’li danışmanlar, Gazze’den kimsenin zorla yerlerinden edilmeyeceğini, bu konuda farklı bir ajandanın olmadığını dile getirdi.
Gazze’de ikinci aşamada nasıl bir “Uluslararası İstikrar Gücü” oluşturulacağı konusunda ilgili ülkelerle görüşmelerin sürdüğünü ve şu ana dek sürecin olumlu seyrettiğini kaydeden danışmanlar, Türkiye, Endonezya, Mısır, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi birçok ülkenin süreçte rol almasını beklediklerini kaydetti.
Aynı kapsamda Gazze’de teknokrat bir yönetim yapısının nasıl oluşturulacağı konusunun da ilerleyen haftalarda gündeme geleceğini anlatan danışmanlar, nihai olarak Hamas dışındaki Filistinlilerin ve diğer unsurların yönettiği bir yapı oluşturulmasının hedeflendiğini söyledi.
“İkinci aşama, siyasi olmayan, teknokratik bir Filistin yönetimi gerektiriyor ve bu süreç başlıyor.” diyen danışmanlardan biri, bu konuda Filistinliler ve bölge ülkeleriyle temasların sürdüğünü belirtti.
İsrail Gazze’yi vurdu
Öte yandan dün ateşkes anlaşmasına rağmen ilginç bir olay da yaşandı, Hamas’ın Gazze içindeki “çetelerle savaş”ına İsrail doğrudan müdahil oldu ve bir saldırıyla iki hamas militanını öldürdü. Hamas militanlarının o sırada İsrail destekli silahlı gruplarla çatışmaya girmek üzere olduğu bilgisi geldi.