Zayıflama iğneleri göz hastalıklarına yol açabilir

‘Zayıflama iğneleri’ olarak da bilinen GLP-1 reseptör agonistleri görmeyi etkileyebilen hastalıklara yol açabilir.

Obezite ile diyabetin ilişkisi malum. GLP-1 reseptör agonistleri (çoğu enjeksiyon ama hapı da var) diyabeti kontrole alıyor, kilo verdiriyor. Diğer yandan diyabetin en çok etkilediği organlardan biri de göz. O halde diyabeti (tip 2) yönetiyorsa göze istenmeyen etkileri nasıl yapıyor?

Bu soruyu göz hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Yusuf Durlu’ya sorduk.

“Önce GLP-1’in (glucagon-like peptide-1) nasıl çalıştığını hatırlatalım. GLP-1 ince bağırsaklar tarafından salgılanan bir hormon. Pankreasın insülin üretmesini artırarak kan şekerinin düzenlenmesine yarıyor. Beynimizdeki iştah merkezini baskılıyor. Tokluk hissini tetikliyor. Ayrıca midenin boşalmasını geciktiriyor.

Söz konusu ilaçlar da GLP-1’i taklit ediyor. Kan şekerinin kontrolüne yarıyor, ayrıca kilo verdiriyor. Ancak istenmeyen etkileri de yok değil.”

Kötü haber

Durlu, GLP-1 ilaçlarının görmeyi etkileyebilen hastalıklara yol açabileceğinin bildirildiğini belirterek şunları söyledi:

“Görmenin başladığı doku olan retina ve sarı nokta, ayrıca görmenin beyne iletildiği görme siniri (optik sinir) bu ilaçlardan etkilenebilir. Bu nedenle, kullanan hastalarda üç göz hastalığının (optik nöropati, şekere bağlı erken retinopati ve ıslak tip sarı nokta hastalığı) sıklığının arttığı bildiriliyor. Daha nadir olarak da göz içi kanamaları, retina yırtıkları ve dekolman (ayrılması) ise daha nadir olmakla birlikte görülebiliyor.”

Optik nöropati olarak bilinen görme siniri hastalığı, ani görme kaybı yapıyor ve henüz etkili bir tedavisi de yok. Şekere bağlı erken dönem retina hastalığı (diyabetik retinopati) ilerlerse görmeyi azaltabilir. Bu tedavi edilebilir. 50 yaş üzerindeki hastalarda görülme sıklığını iki kat artıran yaşa-bağlı ıslak tip sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) da görme kaybı yapabilir. Erken dönemde saptanırsa etkili tedavisi var.

İyi haber

GLP-1’in göze etkisiyle ilgili iyi haberler de var. Bazı hastaların gözlerinde olumsuz bulgularına rağmen, bazı göz hastalıklarının da görülme sıklığını azalttığı da bildiriliyor.

Olumlu gözlemlerden ilki şu: Bu tip ilaçlar kullanan hastalarda şekerin retina üzerinde yapmış olduğu hastalığın geç döneminin seyri daha iyi. İkincisi, kuru tip sarı nokta hastalığının sıklığı azalıyor. Üçüncüsü, bu ilaçları kullanan hastalarda glokom (göz tansiyonu hastalığı), kuru göz sendromu ve üveit (göz içi iltihabı) hastalıklarının görülme sıklığını azalabiliyor.

Durlu ilaçla ilgili iyi ve kötü sonuçları gösteren klinik deneyimleri şöyle yorumladı: 

“Bazı göz hastalıklarını artırabileceği, bir kısmının da görülme sıklığını azaltabileceği yönündeki görüşler, farklı hasta grubu seçimleri ve farklı araştırma yöntemlerinin kullanılmasından kaynaklanabilir.

 Bu ilaçları kullanan hastalarda bazı göz hastalıklarının görülme sıklığını azalması tip 2 diyabetin ve şişmanlığın tedavisinin kişinin bedeni üzerindeki olumlu etkisiyle açıklanabilir.

Göz üzerinde olumsuz etkileri maalesef kalıcı etkiler bırakabilir. Önemli olan erken tanıyla etkili tedaviye geçilmesi.”

Bu belirtilere dikkat

GLP-1’inin göz dışında başka istenmeyen etkileri de olabiliyor. Dolayısıyla hekim kontrolünde ve yan etki olasılığı göz önüne alınarak kullanılması gerekiyor.

Öncelikle diyabet tanısı konulduğunda, mutlaka damlalı göz dibi muayenelerinin yılda bir kez yapılmasının önemini vurgulayan Durlu, şunları söyledi:

“Diyabet hastalarının GLP-1 reseptör agonisti ilaçlarından birisini kullanması gerekiyorsa, tedaviye başlamadan önce ve tedavi sırasında periyodik aralıklarla yılda bir kez damlalı göz dibi muayenesi yapılmasını öneririm.

Bu ilaçları kullanan diyabetli ve şişman hastaların göze ait yan etkiler çıkabileceğini bilmesi ve gözde az görme, eğri görme, ışık çakması ve göz önünde siyah noktalar belirmesi durumunda göz uzmanına vakit kaybetmeden başvurmaları uygun olur.”