İnanması zor geliyor, çok daha büyük hedeflere odaklanmamız, yeni küresel düzen sancıları yaşanırken Türkiye’yi ulusça şampiyonların ligine sıçratmak için çalışmamız gerekirken mahkemeler vızır vızır ifade özgürlüğü ile davalara bakmak zorunda kalıyor.
İfade özgürlüğü, demokratik gelişmiş toplumların temeli olan bir haktır. Bireylerin düşüncelerini, inançlarını ve duygularını serbestçe dile getirebilmesi, yalnızca kişisel bir hak değil, aynı zamanda ülkenin ekonomik kalkınması, teknolojik ilerlemesi için de “olmazsa olmaz” hayatı öneme sahiptir.
Tabii ki yeni bir sıkıntı değil ifade özgürlüğünün sekteye uğratılması. Tarih boyunca ifade özgürlüğü, en çok ihlal edilen ve en ateşli bir şekilde savunulan haklar arasında yer almıştır. Hatırlayın, antik Yunan’da Sokrates, bireysel düşüncenin ve sorgulamanın önemini vurguladığı için ceza almış; 17. yüzyılda John Milton, “Areopagitica” adli eserinde sansüre karşı çıkarak düşünce özgürlüğünü savunduğu için zulme uğramış. Voltaire’in ünlü sözü, “Ben sizinle aynı fikirde değilim ama fikirlerinizi savunma hakkınızı sonuna kadar desteklerim”, ifade özgürlüğüne olan inancı özetler; çok severim bu veciz sözünü. Tarihte o kadar gerilere gitmeye gerek yok Türkiye’de de ifade özgürlüğü için ömrünü hapiste veya sürgünde yaşamış pek çok aydın ve siyasetçi olduğunu biliyoruz.
Oysa akıllı toplumlar, yaratıcı düşüncenin yeşermesine olanak tanır. Yenilikçi fikirler, yalnızca açık ve tartışmaya açık bir ortamda gelişebilir. Araştırmalara göre, fikirlerin özgürce ifade edildiği ortamlarda ekonomik büyüme, diğerlerine göre yüzde 20 daha hızlı gerçekleşiyor. İnsanlar, farklı bakış açılarını özgürce dile getirdiğinde, daha iyi ürünler ve hizmetler üretme cesaretini bulur; bu da rekabetçi ve kaliteli bir piyasa ortamı yaratır.
Teknolojik inovasyon, kesinlikle ifade özgürlüğünden besleniyor. Araştırmacılar, fikirlerini serbestçe paylaşabildiğinde bilimsel ve teknolojik gelişmeler daha hızlı ilerliyor. Örneğin, 2020 yılında yapılan bir çalışma, ifade özgürlüğünün yüksek olduğu ülkelerde yenilikçi fikirlerin yüzde 35 daha fazla ortaya çıktığını gösteriyor. Ancak ifade özgürlüğü kısıtlandığında, bu süreçler duraksıyor; yaratıcılık geriliyor, toplumsal ve ekonomik gelişim sekteye uğruyor.
Boşa kürek çekiliyor; insanlar ve kaynaklar heba ediliyor.
İfade özgürlüğü, toplumsal eşitsizliklerin azaltılmasında da kritik bir rol oynuyor. Bireyler, ancak fikirlerini özgürce ifade edebildiğinde, çözümler geliştirmek için harekete geçebilirler. Sanatçılar ve düşünürler, fikirlerini özgürce dile getirdiklerinde, toplumların kültürel zenginlikleri artar, toplumsal dinamizmi kamçılar.
Günümüzde birçok ülkede ifade özgürlüğü ciddi tehditlerle karşı karşıya. Siyasi amaçlarla yaratılan korku iklimi, ekonomik kalkınma ve sosyal adaletin önündeki en büyük engellerden biridir. Türkiye’nin ifade özgürlüğü konusunda dünya genelindeki yeri, ne yazık ki 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 153. sırada yer almasıyla belirginleşmiş. Bunu kabul etmemeli, süratle özgür insanlar, basın, girişimciler, siyasetçiler liginde üst sıralara tırmanmalıyız.
İfade özgürlüğü, yalnızca yerel bir mesele değil; sınırların kalkmakta olduğu bir gezegende küresel bir sorun haline geliyor. Kısıtlanan ifade özgürlüğü, sadece ekonomiyi ve teknolojiyi etkilemekle kalmıyor, aynı zamanda dış politika ve güvenliği de sarsıyor; ulusun itibarını zedeliyor, marka değerini düşürüyor.
Dijitalleşmenin artmasıyla sosyal medya ve diğer iletişim araçları, ifade özgürlüğünün geliştirilmesinde yeni fırsatlar sunuyor; ancak bu alanların nasıl denetlendiği, kısıtlandığı ve kullanıcıların nasıl hedef alındığı konuları da önem kazanıyor.
Türkiye gibi hızlı kalkınma hedefi güden bir ülkede, ifade özgürlüğü birçok şeyden daha önde gelmek zorunda. Düşüncelerini özgürce ifade edebilen nesiller, geleceğin mimarlarıdır. İstiklal Marşı’nda da vurguladığımız gibi, korkmadan kendilerini ifade edebilmeleri, özgürce siyaset yapmaları, teknoloji yaratmaları, dünyaya açılmaları gerekiyor. Unutulmamalıdır ki, bu topraklarda yeşerecek her yaratıcı fikir, ülkemizin geleceğini daha da parlak kılacaktır.