ABD’de yaşayan Courtney, COVID-19 karantinaları sırasında çocuklarına zıplama evi denebilecek şişme bir oyuncak aldı. Kaydırakları da bulunan bu oyuncakla oynayan oğlu Alex bir süre sonra ağrılar hissetmeye ve burada istediği gibi hareket edememeye başladı. Ailesinin mahremiyetini korumak için soyadını belirtmeyen Courtney, Today.com’a anlattığı şekliyle, Alex’e ağrı kesici Motrin ilacını verdiklerinde sorun olmadığını ama eğer Motrin vermezlerse oyun oynayamadığını belirtiyor.
Alex’in bir şeyler çiğnediğini gören ailesi önce onu dişçiye götürdü, bunu 3 yıl süren araştırmalar izledi. 17 doktora gitmelerine rağmen bir sonuca ulaşamayan anne bir gece ChatGPT’nin başına geçti ve geride kalan tüm doktor randevularındaki verileri, MR taramalarını, semptomları yapay zekâ platformuyla paylaştı. Sonrasında ChatGPT’den, bu kadar süredir araştırma yaptığı için bazı şeylere aşina olan anneye mantıklı gelen cevaplar okumaya başladı. Nihayetinde ChatGPT, gergin omurilik sendromu olabileceğine dair bir cevap aldı.
Olayın öncesine uzanalım şimdi.
Küçük Alex bir şeyleri çiğnemeye başladığında ailesi azı dişlerinin çıkıp çıkmadığını ve ağrı yapıp yapmadığını merak etmiş. Durum değişmeyince ağzında çürüğü olduğundan şüphelenmişler. Courtney kriz anlarını, “Öfke nöbeti geçiren çılgın bir kişiye dönüşüyordu” diye anlatıyor. Diş hekimi Alex’in dişlerini gıcırdatıyor olabileceğini düşünerek yeni bir tedavi için ortodontiste yönlendiriyor ve aile kısa bir süre her şeyin yolunda gittiğini düşünüyor. Teşhise göre nefes almakta zorlanan Alex uykusuz kalıyordu ve bu nedenle huysuz oluyordu.
Ancak sonrasında Alex’in boyunun uzamadığını fark ettiler ve çocuk doktoruna müracaat ettiler. Yine beklenen sonuç çıkmadı. Alex bu kez sol ve sağ tarafı arasındaki dengesizlikler nedeniyle fizik tedaviye yönlendirildi. Bu dönemde de baş ağrıları gittikçe kötüleşmeye başladı. Bu kez nörologa gittiler, o da migreni olduğunu söyledi. Bunu kulak burun boğaz servisi takip etti.
‘Kimse daha büyük sorunu çözmeye istekli değil’
Bu noktada Courtney, doktorların sadece kendi uzmanlık alanlarından şüphelenerek ilerlediğinden şikâyet ediyor: “Kimse daha büyük bir sorunu çözmeye istekli değil. Kimse size teşhisin ne olabileceği konusunda bir ipucu bile vermiyor.”
Bir fizyoterapist, Alex’te Amerikan Nörolojik Cerrahlar Birliği’ne göre, kafatasının omurgayla birleştiği yerde beyinde anormalliklere neden olan ve doğuştan bir araz olan Chiari malformasyonu olabileceğini söyledi.
Courtney bunu araştırmaya başladığında daha fazla doktor hayatlarına girdi: Yeni bir çocuk doktoru, bir çocuk dahiliye uzmanı, bir yetişkin dahiliye uzmanı ve bir kas-iskelet doktoru…
ChatGPT söyledi, hikâye örtüştü, doktorlar doğruladı
Courtney, son çare ChatGPT’ye girerek, Alex’in tüm tıbbi geçmişini, tüm tahlilleri, MR görüntülerini sisteme aktarararak cevap aradı: “MRI notlarındaki her şeyi satır satır okudum ve ChatGPT’ye girdim. Bağdaş kuramadığıyla ilgili notu da oraya girdim. Bu benim için yapısal bir sorun olabileceğine dair büyük bir tetikleyiciydi.”
ChatGPT’nin cevabı gergin omurilik sendromu olmuştu. Bu hastalığa sahip çocukların ailelerinin oluşturduğu Facebook grubuna dahil oldu ve dinlediği hikâyeler Alex’inkiyle örtüşüyordu.
Ve son randevuya geldi sıra: Beyin cerrahına gitti ve Alex’te gergin omurilik sendromu olduğundan şüphelendiklerini söyledi. Doktor MR görüntülerine baktı ve sorunu anladı. Amerikan Nörolojik Cerrahlar Birliği’ne göre, omurilikteki doku, omuriliğin hareketini sınırlayan ve anormal şekilde gerilmesine neden olan eklentiler oluşturduğunda gergin omurilik sendromu ortaya çıkıyor. Bu durum, omuriliğin bir kısmının tam olarak gelişmediği ve omurilik ve sinirlerin bir kısmının açıkta kaldığı bir doğum kusuru olan spina bifida ile yakından ilişkilendiriliyor.
Courtney’in 3 yıl sonunda alabildiği cevap yapay zekânın hayat kurtarıcı olarak da günün birinde ömrümüzü uzatabileceğini gösteriyor. Yine de temkinli olmakta yarar var. Çünkü ChatGPT ve türevleri, insanların onlara sundukları, olayları anlatabildikleri ölçüsünde bir cevap veriyorlar.
Halüsinasyon tehlikesi: Bilmez ama uydurur
Today.com’a konuşan Harvard Üniversitesi’nde makine öğrenimi modelleri ve tıp üzerine çalışan epidemiyoloji profesörü Andrew Beam, ChatGPT’nin internetteki mevcut metin verilerine dayanarak bir cümle veya kelime dizisindeki bir sonraki kelimeyi tahmin ederek çalıştığını söylüyor: “ChatGPT’ye bir soru sorduğunuzda, daha önce okuduğu şeyleri hafızasından geri çağırıyor ve metin parçasını tahmin etmeye çalışıyor. ‘Ateşim var, titriyorum ve vücut ağrılarım var’ diyebilir ve program olası bir teşhis olarak ‘grip’ yazabilir. Size okuduğu bir pasaja benzeyen bir metin parçası vermek için elinden geleni yapacaktır.”
ChatGPT’nin ücretli sürümü daha maharetli olsa da ücretsizi de dahil olmak üzere teşhis aracı olarak ortalama bir semptom denetleyicisinden veya Google’dan daha iyi çalıştığını söyleyen Beam, “Bu süper yüksek güçlü bir tıbbi arama motoru” derken, bunun karmaşık rahatsızlıkları olan ve teşhis koymakta zorlanılan hastalar için faydalı olabileceğini belirtiyor: “ChatGPT’nin bu teşhis macerasında iyi bir ortak olabileceğini düşünüyorum. Kelimenin tam anlamıyla tüm interneti okumuş durumda. ChatGPT, doktorun sahip olduğu kör noktalara sahip olmayabilir.”
Ancak yine de bir uzmanın yerini alması kısa vadede pek mümkün değil. Örneğin, ChatGPT bazen cevabı bulamadığında da ‘bilgi’ üretiyor. Beam bunun için ‘Halüsinasyon’ ifadesini kullanıyor: “Tıbbi uygulamalardan bahsetmeye başladığımızda bu gerçekten sorunlu hale geliyor çünkü bir şeyler uydurmasını istemezsiniz.”
Sistem eleştirisi: ‘Sizin için noktaları birleştiren kimse yok’
Amerikan Tabipler Birliği’nin Başkanı Dr. Jesse M. Ehrenfeld, haberdeki açıklamasında, hasta güvenliğinin ilk ve en önemli öncelik olduğu, sorumlu, etik ve şeffaf bir şekilde kullanılan yüksek kaliteli, klinik olarak doğrulanmış yapay zekânın yayılmasını dağıtımını desteklediklerini söylüyor: “Yapay zekâ ürünleri, doktorların idari yüklerini hafifletmeye yardımcı olma konusunda büyük umut vaat etse ve nihayetinde doğrudan hasta bakımında başarılı bir şekilde kullanılabilse de ChatGPT ve diğer üretken yapay zekâ ürünleri şu anda bilinen sorunlara sahip ve hatasız değil.”
Sözünü de şöyle tamamlıyor: “Yeni ilaçların, biyolojik ilaçların güvenli ve etkili olduğuna dair kanıt talep ettiğimiz gibi yapay zekâ destekli yeni sağlık uygulamalarının güvenliği ve etkinliğine dair klinik kanıtlar konusunda da ısrarcı olmalıyız.”
Tekrar Alex’e gelelim. ChatGPT’nin teşhisi doğru çıktı. Birkaç hafta önce gergin omurilik sendromunun düzeltilmesi için ameliyat olmuş ve hâlâ iyileşme sürecinde. Courtney ise herkesi çocuklarını dikkatli incelemeye davet ediyor: “Sizin için noktaları birleştiren kimse yok. Çocuğunuzun avukatı olmalısınız.”
