Bu yıla kazalarıyla damga vuran Boeing yıllarca süren gecikmeler ve test uçuşları sırasında yaşanan aksilikler nedeniyle bir türlü fırlatamadığı Starliner uzay aracıyla mürettebatlı ilk uzay uçuşuna hazırlanıyor. Fırlatma 6 Mayıs’ta Florida’da gerçekleşecek. Aracın içinde NASA astronotları Suni Williams ve Butch Willmore olacak. İki astronot Uluslararası Uzay İstasyonu’na taşınacak.
Boeing’in başkan yardımcısı ve aynı zaman da Starliner programının başındaki isim Mark Nappi, “Tasarım ve geliştirme aşaması zordur, özellikle de insan taşıyacak uzay aracı geliştirdiğinizde. Yolculuğumuz boyunca üstesinden gelmemiz gereken birçok sürprizle karşılaştık. Bu durumun ekibimizi güçlendirdiği kesin. Karşılaştığımız her bir sorunun üstesinden gelerek bu noktaya ulaşmış olmamızdan gurur duyuyorum” dedi.
NASA ve Boeing yetkilileri perşembe günü 6 Mayıs’ta uçuşun gerçekleşeceğine dair açıklama yapmış olsa da uzay operasyonlarından sorumlu başkan yardımcısı Ken Bowersox bu tarihin “olmazsa olmaz” olmadığını vurguluyor. Mühim olan ne zaman hazır hissettikleri.
Crew Dragon, Starliner’a depar attı
Herhangi bir hava muhalefetiyle ya da teknik arızayla karşılaşmayıp fırlatma başarıyla gerçekleşirse Starliner SpaceX’in Crew Dragon uzay aracına katılarak uzay istasyonuna rutin seferler düzenleyecek. Hem Crew Dragon hem de Starliner’ın düzenli olarak uzay istasyonuna gidip gelmesi NASA’nın uzun zamandır istediği şeydi. Zira araçlardan birinde teknik arıza çıksa diğeri devreye girebilir. NASA yöneticisi Bill Nelson 22 Mart’taki basın toplantısında Starliner misyonunun “tarih yazmak” anlamına geldiğini söyleyerek artık uzay araştırmalarının “altın çağında” olduğumuzu söyledi.
SpaceX ve Boeing uzay araçlarını NASA’nın Ticari Mürettebat Programı’ndan faydalanarak geliştirdi. Bu program NASA’nın uzay araçlarını geliştirmek için harcayacağı zaman ve parayı azaltarak şirketin kâr etmesini sağlıyor. Bu sayede özel uzay şirketleri de gelecekte sektör haline getirmek istedikleri uzay turizmi için hazırlıklarını sürdürebiliyor.
Ne var ki Starliner Crew Dragon kadar hızlı bir şekilde uzay hayatına başlayamadı. 2020 yılında Starliner hâlâ test uçuşlarında aksaklıklar yaşarken SpaceX Mayıs 2020’de Bob Behnken ve Doug Hurley’yi uzay istasyonuna taşımıştı. O gün bugündür yörüngeye 13 mürettebatlı görev gerçekleştirdi ki bunlardan birinde de ilk Türk astronot Alper Gezeravcı’yı taşıdı.
O zaman NASA’nın Ticari Mürettebat Programı yöneticisi Steve Stich, “Belki de bu sürece gerektiği kadar çok insanı dahil etmedik. Bir şirket (SpaceX) diğerinden daha yeni bir yaklaşıma sahip olduğu için bu yeni yaklaşıma daha fazla zaman harcamamız doğal ama belki de Boeing’in daha geleneksel yaklaşımına gerektiği kadar zaman ayırmadık” demişti.
Endişelenmeli miyiz?
Endişelenmeyin, Boeing’in uzay birimi ticari havayolu ekibinden ayrı faaliyet gösteriyor. Ayrıca NASA yetkilileri Starliner geliştirilirken sürecin hep içinde oldu. Yıl başından beri Boeing’de gerçekleşen tekerlek burnunun düşmesi, kapının çıkması gibi aksiliklerin burada kalkıştan sonra telafisi olmayacak.
2022’deki son uçuş testinde mühendisler Starliner’ın paraşütündeki süspansiyonun beklenenden daha düşük bir arıza eşiğine sahip olduğunu tespit ettiler. Stich perşembe günkü açıklamasında NASA ve Boeing’in mühendislerinin bu yılın başlarında sorunu düzeltmeye çalıştığını söyledi.
Uçaklarında profesyonel olmayan hatalarla karşılaşıp duran bir şirketin uzay aracıyla uçmak nasıl bir his? Bunu uzun zamandır NASA astronotları olan Williams ve Wilmore’a sordular. Astronotlar kendilerinden emin olduklarını söylediler. Wişlmore geçen ayki basın açıklamasında, “Olur da araç arızalanırsa, sonuçta hepimiz insanız, her şeyi doğru inşa edeceğiz diye bir şey yok. Bir şey olursa düşürme moduna sahip olacağız” diyerek aracı manıel olarak kullanma şansları olduğunu söyledi.
