Bilim insanları, antik dünyanın ünlü matematikçilerinden Apollonius’a ait kaybolmuş iki önemli kitabı keşfetti. Bu eserler, Hollanda’daki Leiden Üniversitesi Kütüphaneleri’nde bulunan bir Arapça el yazmasında ortaya çıktı.
Keşif, Leiden Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlanan “Peygamberler, Şairler ve Bilginler” adlı kitabın bir parçası olarak duyuruldu. Bu kitap, İslam dönemi bilim geleneğine dair önemli bilgiler içeriyor.
Apollonius’un Hayatı ve Önemi
MÖ 262 – 190 yılları arasında yaşamış Apollonius, Yunan matematik tarihinin en büyük isimlerinden biri olarak bilinir. “Konikler” adlı eseri, temel geometrik kavramları tanıttı ve bilim dünyasında büyük etki yarattı.
El Yazması ve Tarihi
Yeniden keşfedilen el yazması, Apollonius’un kayıp 5. ve 7. kitaplarını içeriyor. Bu bölümler, Rönesans döneminde Avrupa’daki bilim insanları tarafından kaybolmuştu. Eser, 17. yüzyılda Jacob Golius tarafından Orta Doğu’da edinilmiş ve Leiden Üniversitesi’ne getirilmiştir.
Golius’un topladığı diğer Arapça el yazmaları, İslam dünyasının zengin bilimsel mirası hakkında önemli bilgiler sunuyor. Bu el yazmaları, derin matematiksel bilgilerin yanı sıra ustalıkla yazılmış hat sanatı ve karmaşık geometrik illüstrasyonlar içeriyor.
Hollandalı matematikçi Jan Pieter Hogendijk, el yazmasının büyüleyici olduğunu belirtti. “Orta Çağ’daki Müslüman bilim insanlarının zekâsını yansıtıyor,” dedi.
“Peygamberler, Şairler ve Bilginler” kitabı, Arap ve Müslüman bilim insanlarının astronomi, kozmografi, zooloji, botanik ve matematik gibi alanlardaki katkılarını ele alıyor. Kitapta ayrıca ünlü Müslüman kozmograf İbn Muhammed el-Kazvînî’nin eseri de inceleniyor.
İş Birliği ve Araştırma İhtiyacı
Profesör Mostafa Zahri, Batı’daki akademik kurumların birçok Arapça el yazmasını muhafaza ettiğini, ancak çoğunun yeterince incelenmediğini vurguladı. Daha fazla iş birliği ve dijitalleştirme gerektiğini belirtti.
Utrecht Üniversitesi Eğitim Koordinatörü Wilfred de Graaf, Arapça, Farsça ve Türkçe bilen uzman sayısının azlığını dile getirdi. 2025’te Leiden Üniversitesi, Arapça bilimsel metinlerde ebced sayı sistemini öğretmek üzere bir atölye düzenleyecek.