Yolda yürürken yanınızdan geçen arabada ya da radyoda denk geldiğiniz, arkadaşınızı mırıldanırken duyduğunuz… Ya da bir kelimenin aklınıza getirdiği o şarkı. Sonra saatlerce döner durur kafanızda, dilinizden düşmez bütün gün.
Kulak kurdu olarak tanımlanan bu durum Almancada ‘ohrwürmer’ kelimesinden geliyor. Bu kelimeyi insanların kafasına takılan melodileri ifade etmek için ilk kez psikiyatr Cornelius Eckert kullanıyor.
Araştırmalar çok yaygın görülen bu durumun haftada bir hatta her gün yaşanabileceğini gösteriyor. Bu durum üzerine çalışmalar yapan Western Washington Üniversitesi’nden psikolog Ira Hyman bazı insanların devamlı kafalarında müzikle dolaştığını söylüyor.
Neden olur?
Genelde yakın zamanda dinlediğiniz bir şarkı aklınıza takılıp kalır. Doktora sonrası çalışmasını kulak kurtları üzerine yapan Queensland Teknoloji Üniversitesi’nden Callula Killingly bunun tek bir kelimeden ya da sesten ve hatta yaşadığınız bir durumun size bir şarkıyı hatırlatmasıyla da olabileceğini anlatıyor.
Örneğin biri Sezen Aksu’dan bahsedince kendinizi bir anda ‘Seni Yerler’ şarkısını mırıldanırken bulabilirsiniz. Açık havada Edis konseri sonrası yediğiniz köfte ekmeği bir daha yediğinizde aklınıza Martılar şarkısı takılabilir.
Ancak aklınıza takılıp kalan o şarkının nereden çıktığını her zaman bilemezsiniz. Dr. Hyman böyle söylüyor.
Bazı şarkıların kulak kurdu olması daha mı olası?
Araştırmalar hızlı tempolu ya da daha uzun notalı şarkıların kafanıza takılıp kalma olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Örneğin Whitney Houston’ın meşhur ettiği ‘I Will Always Love You’ şarkısı.
Bir şarkıyı ne kadar çok dinlerseniz içinizden söylemeye başlama ihtimaliniz o kadar artıyor. Dr. Hyman’ın verdiği bilgiye göre kulak kurduna yakalanma olasılığınız belli aktiviteleri yaparken çok daha yüksek.
Küçük bir grupla yapılan araştırmada katılımcılara çok bilinen bir şarkı dinletildi. Ertesi gün katılımcılara şarkının akıllarına takılıp takılmadığı, takıldıysa bunun hangi şartlar altında olduğu soruldu. Şarkının kulak kurduna dönüştüğü örneklerde katılımcıların zihinlerini dağılmasına izin veren aktiviteler yaptığı görüldü.
Nedir bu aktiviteler? Dr. Hyman yanıtlıyor: “Yürüyüş, duş alma, bulaşık yıkama. Önümüzdeki şeye tamamen konsantre olmadığımız durumlar. Hatta bazen kulak kurdu olması için doğru şartların oluşması çok kolay.”
Nasıl kurtulursunuz?
Çok uzun sürerse ya da aklınıza takılıp kalan şarkı özellikle sevmediğiniz bir şarkıysa kulak kurdu çok sevimsiz bir duruma dönüşebilir. Neyse ki nasıl kurtulabileceğinize dair araştırmalar var.
Mesela sakız çiğnemek bir yöntem. 2015’te yayınlanan ve yine küçük bir grupla yapılan araştırmada katılımcılara popüler bir şarkı dinletildi. Ardından üç dakika boyunca şarkıyı düşünmemeleri istendi. Bu sürede katılımcıların yarısına sakız verilerek bunu ‘cakkıdı cakkıdı’ çiğnemeleri istendi. Onların sakız çiğnemeyenlere kıyasla şarkıyı akıllarına daha az getirdikleri görüldü.
Bir başka seçenek de aklınızı meşgul etmek. Kulak kurtları aklınız meşgul olmadığında aklınıza girme eğiliminde olduğundan bu yöntem de denemeye değer. Örneğin çok da yakından tanımadığınız biriyle sohbet etmeyi deneyebilirsiniz.
Son çare olarak kulak kurdunuzu değiştirebilirsiniz. Kafanızdaki şarkı yerine sevdiğiniz bir şarkı koyarak en azından keyifli hale getirebilirsiniz.
Bu yazıyı okurken başta başlıktaki Mutlu Ol Yeter olmak üzere adı geçen şarkılardan biri kulak kurdu olduysa, en azından kurtulmak için ne yapabileceğinizi artık biliyorsunuz.