Nasıl ki atalarımızın yaşadığı hayatı anlamak için barındıkları mağaraları inceliyoruz, Ay’ın keşfi için de uydumuzdaki mağara ve lav tünellerinin önemi büyük. Ay’daki mağaralar Ay’ın sert yaşam koşullarına doğal bir barınak; kozmik radyasyondan, küçük çaplı meteor çarpmalarından ve sıcaklıktaki aşırı dalgalanmalardan koruyan barınaklar. Bu yeraltı yapıları astronotların daha istikrarlı ve güvenli şekilde yaşamasını sağlayabilir, yani kalıcı Ay üssü merkezleri olabilirler.
Ay’da 200’den fazla çukur yapı keşfedildi. Bazılarının altındaki lav tünelleriyle bağlantısı olması da olası. Ancak bu çukurların ulaştığı noktanın mağara olup olmadığı şimdiye kadar belirsizdi. Nature Astronomy’de yayınlanan yeni bir çalışma Mare Tranquillitatis adındaki bölgenin potansiyel üs olabileceği bir yeraltı mağarası içerdiği sonucuna vardı.
Bizim az önce lav tüneli olarak bahsettiğimiz, lav akıntısının üst kısmı soğuyup katılaşırken altındaki eriyik haldeki lavın akmaya devam etmesi ve geriye içi boş bir tünel bırakmasıyla oluşan mağaralar. Normalde çoğu mağara suların aşındırması sonucu oluşur, bu lav tünellerini farklı kılan da zaten volkanik aktivite sonucu oluşması. Lav tünellerine dünyada da rastlamak mümkün, araştırmacılar Ay’da da var olabileceklerinden emin gibiydi, artık eminler.
Fotoğraf: NASA
Leonardo Carrer, Lorenzo Bruzzone ve meslektaşları Ay keşfi için kullanılan yörünge aracı LRO’dan alınan radar verilerini analiz etti. Radar dalgaları Ay yüzeyine çarparak geri seker. Araştırmacılar daha sonra bu sekişi analiz ederek sadece yüzeyin üstünde değil, altında da neler olduğunu anlamaya çalışır.
Mare Tranquillitatis’taki radar yansımaları, çukur kısmın altından gelen yankının anormal bir şekilde yüksek olduğunu fark ettiler. Bu da akıllarına yüzeyin altında bir tünelin olması ihtimalini getirdi. Bu hipotezlerini doğrulamak için araştırmacılar üç boyutlu radar simülasyonu gerçekleştirdi. Bu simülasyonlar, gözlemlenen radar verilerini bölgenin ve yüzey altı özelliklerini çeşitli geometrik modellerle karşılaştırdılar. Durumla en çok uyuşan modeller, anormal yansımaların yeraltı mağarasından gelmesiyle tutarlıydı.
Bilim insanları kanalı130-170 metre derinlikte, 30-80 metre uzunluğunda ve yaklaşık 45 metre genişliğinde olduğunu tahmin ediyor. Mağara aynı zamanda muhtemelen düz ama 45 derece eğimli olma ihtimalini de gözardı etmiyorlar. En önemlisi de mağaraya ulaşım sağlanabilir.
Bu mağaralar gelecekte astronotlara ev olmakla kalmayıp Ay’ın jeolojik tarihi ve volkanik faaliyetleri hakkında ilginç bilgiler sunabilir. Mevcut durumda bunların işlevleri konusunda belirsizlikler devam ediyor. Gelişmiş radar ve görüntüleme teknolojisiyle donatılmış robotlar, şimdilik bizim yerimize bu mağaraları keşfederek bir haritalarını çıkarabilir ve insanların yaşaması için uygun olup olmadıklarını değerlendirebilir.
