Jüpiter’in uydusu Europa’nın buzla kaplı parlak kabuğunun altında tuzlu okyanus olduğu düşünülüyor, bu da onu güneş sistemindeki yaşanabilir yerlerden biri haline getiriyor. Kritik soru şu: Europe Okyanusu’ndaki oksijen miktarı yaşam için yeterli mi?
New York Times’ın haberine göre gökbilimciler üstü buz tabakasıyla kaplı uydunun yüzeyinde aşağıdaki sular için oksijen kaynağı olabilecek molekül miktarını NASA’nın Juno projesinden elde edilen verilerle tespit etti.
Oksijen üretimi Dünya’dakinden farklı
4 Mart’a Nature Astronomy dergisinde yayımlanan makaleye göre yapılan ölçümler molekül miktarının bazı astronomların umduğundan daha az olduğunu gösterdi. Princeton Üniversitesi’nde plazma fiziği çalışan ve araştırmayı yöneten Jamey Szalay “Beklediğimizin altında, ancak durum tamamen imkansız değil” dedi.
Dünya’da bitkilerin, planktonların ve bakterilerin fotosentezi atmosfere oksijen pompalar. Ancak bu süreç Europa’da farklı işliyor. Uzaydan gelen yüklü parçacıklar Ay’ın buzlu kabuğuna düşerek donmuş suyu hidrojen ve oksijen moleküllerine ayırıyor. Dr. Szalay’nin dediği gibi “Buz kabuğu Europa’nın akciğeri, bir anlamda nefes alıyor.”
Hayat çorbası pişer mi: Juno iş başında
Gökbilimciler bu oksijenin Europa’nın suyla dolu yeraltı dünyasına taşınabileceğini düşündü. Colorado Boulder Üniversitesi’nden gezegen bilimci Fran Bagenal bunun nasıl olabileceğini şöyle ifade ediyor: “Eğer oksijen gerçekten yüzeyin altına iniyorsa deniz tabanındaki volkanik materyalle karışarak ‘yaşamı oluşturabilecek kimyasal bir çorba’ meydana gelebilir.”
NASA 2011 yılında Jüpiter’i ve uydularını keşfetmek üzere Juno’yu uzaya fırlattı. Araçtaki JADE adlı araç Europa’yı saran plazmanın içinden geçerek veri topluyor, Dr. Szalay’ın ekibi de bu verileri inceleyip yorumluyor.
Bulgular sadece buzda oluşan oksijen miktarını gösteriyor ve bu haliyle yetersiz. Ancak molekülün ne kadarının atmosfere kaybolduğunu ya da aşağıdaki okyanusu zenginleştirmek için buza nasıl nüfuz edebileceği henüz bilinmiyor. Dolayısıyla ilk sonuçlar ümidi azaltsa da her şey bitmiş değil.
Çalışmanın bir başka açıdan önemin de Boston Üniversitesi’nden gezegen bilimci Carl Schmidt “Europa’nın atmosferini incelemesi Ay hakkında bilgi edinmemiz için bir puzzle parçası” diyor.
Birkaç dakikada dağ gibi veri
Jüpiter’i keşfetmek üzere hazırlanan Juno’nun görevi bitti. Birkaç dakikalık uçuştan bilim insanlarının uzun süre analiz edeceği veri çıktı. Şimdi sırada yeni nesil araştırma araçları var. NASA’nın Ekim ayında fırlatmayı planladığı ‘Europa Clipper’ buzlu Europa yüzeyinin altındaki suyla nasıl etkileşime girdiğini araştıracak.
Dr. Szalay’e göre bu ‘buzdağı’nın sadece görünen kısmı: “Önümüzdeki yıllarda birkaç dakikalık uçuştan çıkan veriyi kazarak tüm hazineyi bulmak için çalışacağız.”
