Eğer 2024 yılı sizin için şimdiye kadar o kadar iyi geçmediyse yalnız olmadığınızı bilin. Boeing yeni yıla girdiğinden beri kazalardan kurtulamıyor. Ya uçağın burun tekerleği düşüyor ya kapı kolu elde kalıyor. Tabii bu durum şirket için can sıkıcı bir noktaya geldi. Airbus’a rakip olmak için çıktığı yolda araçlarının uçuş seferlerinin askıya alınmasıyla karşı karşıya kaldı.
Durumun sorumluluğunu birileri almalıydı, hedef tam olarak ticari uçaklar birimindeydi. Ticari Uçaklar Birimi’nin Başkanı Stan Deal, çalışanlarına gönderdiği bilgilendirme notunda Boeing’in Max 9’un da içinde olduğu 737 Max programının başındaki Ed Clark’ın görevinden ayrılacağını duyurdu. Ama düzenleyicilerin, havayolu şirketlerinin ve müşterilerin baskısı altında kalan şirketteki tek değişiklik Clark olmadı, birçok kişinin yeri değişti.
Deal, Clark’ın yerine getirilecek kişinin daha önce 737 teslimatlarından sorumlu Katie Ringgold olacağını söyledi. Ayrıca idari kademeden Elizabeth Lund’un tüm ticari uçaklarda kaliteyi denetleyeceği yeni bir rol üstleneceğini belirtti. Kazalardan sonra Max’ın küllerinden doğmasını denetleyen Mike Fleming ise birimin uçak programlarını yönetmede Lund’un yerini alacak. Don Ruhmann ise Fleming’den boşalan geliştirme programlarından sorumlu başkan yardımcılığı görevini devralacak.
Boeing birkaç gün önceki açıklamasında Clark’ın Max üretimini denetlediği Renton’daki fabrikada denetimlerin artırılması dahil, kalite kontrol sürecini gözden geçirdiklerini duyurdu. Yönetimdeki değişiklikler şirketin 5 Ocak’ta Alaska Havayolları’na ait uçağın gövdesinde delik açılmasına neden olan olayda sorumluluğu üstlendiğini göstermek için attığı en önemli adım oldu.
Yeni bir krizi kaldıramaz
Clark 2021 yılında Max programını devraldığında şirket 346 kişinin ölümüne neden olan kanlı kazasını atlatmaya çalışarak, dünya genelinde uçuştan men edilmiş uçaklarının üretimini hızlandırma yoluna gitmişti. O iki kaza Boeing’e milyarlarca dolara mal olmuş, şirketin imajını zedelemiş ve dünyanın dört bir yanında düzenleyici kurumların şirket üzerindeki denetimini artırmasına neden olmuştu.
Deal bilgilendirme notunda, yönetimde yapılan değişikliklerin Boeing’in “teslim ettiği her uçağın kalite ve güvenlik ihtiyaçlarını karşılamaya katkıda bulunacağını” söyledi ve ekledi: “Müşterilerimiz daha azını ne talep ediyor ne de hak.”
Havacılık ve uzay danışmanlık şirketi AeroDynamic Advisory’nin Genel Müdürü Richard Aboulafia, Boeing’in yönetime dışarıdan birini getirmek yerine içte değişiklik yapmasını övdü ama bu tür değişikliklerin sınırları olduğu uyarısını yaptı. Aboulafia ayrıca şirketin yalnızca iş gücü ve tedarik zincirine odaklanmaması gerektiğini, kaynaklarının ne kadar yeterli olduğuna da dikkat etmeleri gerektiğini belirtti ve ekledi: “Şirket için değişiklikler temel sorunu ele almada ancak bir yere kadar gidebilir.”
Art arda gelen kazalar
Boeing 737 Max 9 tipi uçağın gövdesinden bir parça 5 Ocak’ta Oregon’daki Portland Uluslararası Havaalanı’ndan havalandıktan hemen sonra 16 bin fit yüksekteyken kopmuş, bunun üzerine uçak acil iniş yapmak zorunda kalmıştı. Olayda kimse ciddi şekilde yaralanmamıştı. Delta Air Lines tarafından işletilen Boeing 757 uçağı ise 20 Ocak’ta Atlanta’daki havaalanından kalkmaya hazırlanırken burun tekerleğini kaybetti.
Federal Havacılık İdaresi bu olayların ardından Max 9 uçaklarını denetime tabi tuttu ve işlemler sonlandıktan sonra uçakların yeniden uçmasına izin verdi. Bununla birlikte Boeing’in kalite sorunlarını çözdüğüne ikna olana kadar Max üretimini artırma planlarının sınırlanacağı belirtildi.
Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu bu ay 5 Ocak’taki kazayla ilgili olarak yayınladığı ön raporda gövdeyi yerinde tutmaktan sorumlu iki çift cıvatanın Renton’daki fabrikada söküldüğü ve yerine yenilerinin takılmadığı belirtiliyor. Böyle bir hatanın, özellikle de sürecin her aşamasının belgelenmesi ve denetlenmesi gereken bir üretim alanında nasıl meydana geldiği ise belirsizliğini koruyor.
Amacı Airbus’a rakip olmaktı
Ama şöyle de bir gerçek var ki Covid-19 pandemisi en çok seyahat ve yolcu uçaklarına olan talebi vurdu. Ülkeler kapanmaya giderken Boeing maliyetlerini düşürmek için işçi kıyımına gitmek zorunda kaldı. Yine de şirket salgın sonrası kendini bir nebze toplamayı başardı. Boeing, 737 Max 9’un karıştığı olayın etkisiyle 9 Ocak günü geçen yılın satış rakamlarını açıkladı. Şirketin verilerine göre Boeing geçen yıl 528 uçak teslim etmiş ve iptalleri çıkardıktan sonra 1314 yeni sipariş almış. Şirketin 2022’deki bilançosu 480 teslimat, 774 yeni sipariş şeklindeydi. 2023 yılı Boeing’in geçirdiği en iyi üçüncü yılı oldu.
Ne var ki Boeing için bu en iyi yıl olsa da hâlâ en büyük rakibi Airbus’un gerisinde. Airbus geçen yıl 720 uçak hedefini 735 satışla aşmayı başardı. Boeing 737 Max tipi uçaklarının ilkini 2017 piyasaya sürmüştü ve asıl amacı orta mesafe uçuşlarda Airbus firmasına rakip olabilmekti.
