NASA Dünya için tehlike oluşturabilecek asteroitleri nasıl ortadan kaldırabileceklerini görmek için iki yıl önce yaptığı DART deneyinde bizzat kendi eliyle yapay bir meteor yağmuru oluşturmuş olabilir. Ajans iki yıl önce asteroitleri saptırma teknolojini denemek istemiş, bunun için de DART’ı fırlatmıştı. Burada amaç saniyede 6,1 kilometre hızla ilerleyen bir uzay aracının bir asteroide çarptığında gök cisminin güzergahını değiştirip değiştiremeyeceğini görmekti. Böylece DART Didymos’un yörüngesindeki Dimorphos’a çarptı. Ama şimdi Dimorphos’tan saçılan enkaz parçaları Dimorphids denen ilk insan yapımı meteor yağmurunu oluşturmuş olabilir.
arXiv’de çıkan çalışmaya göre Dimorphos ve Didymos Dünya için bir tehlike oluşturmuyor. DART deneyi öncesinde de zaten böyle bir tehlike yoktu. Ama Dimorphos’un boyutu Dünya’yı tehdit edebilecek asteroitlerle kıyaslanabilecek büyüklükte olduğu için deney için mükemmel bir adaydı.
Gökbilimciler çarpışma sonrasını izlemek için iki yıl boyunca yer tabanlı teleskoplar kullandı. DART Dimorphos’un yörüngesini başarıyla değiştirmişti. Asteroidin yörünge dönüşü 32-33 dakika kadar oynamıştı. Ancak bu kasıtlı çarpışma yaklaşık bir milyon kilodan fazla kaya ve toz üretmişti. Yaklaşık altı ya da yedi vagonu doldurmaya yetecek kadar büyük bir enkazdan bahsediyoruz. Bu enkazın uzayda nereye gideceği sorusu cevapsız kaldı.
Dimorphos. Fotoğraf: NASA/Johns Hopkins APL
Planetary Science Journal’da yayınlanacak yeni araştırma Dimorphos’tan kopan parçaların önümüzdeki 30 yıl içinde Dünya ve Mars çevresine ulaşacağını gösteriyor. Enkazın bazı parçalarının Kızıl Gezegen’e ulaşması yedi yılı bulabilir. Küçük parçalar ise 10 yıl içinde Dünya atmosferine ulaşacak.
Nasıl başardılar?
Enkazın Dünya’ya ne zaman ulaşacağını tam olarak tespit edebilmek kolay değil. Bundan önceki çalışmalar enkazın Mars ve Dünya’ya ulaşabileceğini göstermişti ama belli bir zaman verememişti. Bunun hesabını yapabilmek için parçaların ne hızla hareket ettiğini bilmek gerekiyor. DART, Dimorphos’a çarptığında tek başına değildi. LICIACube denen küçük bir uydu çarpışmadan önce uzay aracından ayrılarak hem çarpışmanın hem de sonrasında oluşan enkaz bulutunun görüntülerini yakalamıştı. Bu sayede araştırmacılar çarpışmanın yarattığı enkazın ayrıntılı bir analizini çıkarabildi.
Bu çalışma için LICIACube’dan gelen verileri inceleyen araştırmacılar enkazın Dimorphos’tan saniyede 500 metre hızla uzaklaşması durumunda bazı parçaların Mars’a ulaşabileceğini gösterdi. Saniyede 1600 metre hızla hareket eden parçaların ise Dünya’ya ulaşma ihtimali var.Enkazın yapısıyla ilgili belirsizlikler devam etse de en hızlı hareket eden parçacıkların 10 yıldan daha kısa sürede Dünya’ya ulaşması muhtemel.
LICIACube’un objektifinden. Fotoğraf: ASI/NASA/APL
Dünya için zararı olabilir mi?
Milano Politeknik Üniversitesi’nde Derin Uzay Astrodinamiği Araştırma ve Teknoloji ekibinde doktora sonrası araştırmacı olan çalışmanın başyazarı Eloy Pena Asensio, bu enkazların Mars atmosferine nüfuz ettikçe kayan yıldızlar da dediğimiz görünür meteorları ortaya çıkarabilir. İlk parçalar Mars’a ve Dünya’ya ulaştıktan sonra önümüzdeki 100 yıl boyunca aralıklı ve dönemsel olarak gelmeye devam edebilirler” diyor.
Bu parçalar kum tanesi kadar küçük olabileceği gibi akıllı telefon boyutunda da olabilir. Zaten bu nedenle enkazların hiçbirinin Dünya için tehlike oluşturmadığı düşünülüyor. Bu parçalar çok hızlı bir şekilde inerken uğradıkları direnç sonucu havadayken parçalanacak. Dolayısıyla araştırmacılar Dimorphos parçalarının Dünya yüzeyine bir bütün halinde ulaşmasını beklemiyor.
