En zorlu koşullarda hayatta kalma becerisiyle “Bakteri Conan” olarak da anılan Deinococcus radiodurans, bir insanı öldürmeye yetecek radyasyonun 28 bin katına dayanabiliyor. Başarısının sırrıysa bir antioksidanda yatıyor. Şimdi bilim insanları o antioksidanın nasıl çalıştığını ortaya çıkararak he dünyada hem de gelecekte dünya dışında keşif yapmayı planlayan insanların işine yarayacak bir kullanım alanını ortaya çıkardılar.
Bu antioksidan manganez, fosfat ve küçük peptitlerin dahil olduğu metabolitlerden oluşuyor. Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayınlanan yeni çalışmaya göre bu güçlü üçleme radyasyona karşı korumada, başka bileşenlerle birleşmiş manganezden çok daha etkili. Çalışmanın yazarlarına göre bu bulgular, gelecekteki derin uzay görevlerinde astronotları yüksek dozda kozmik radyasyondan korumak için kullanılabilir.
Astronotlar derin uzay araştırmalarında yüksek seviyelerde radyasyona maruz kalacak. Malum, evrende kozmik ışınlar da dediğimiz sürekli seyahat halindeki enerji parçacıkları var. Eğer gelecekte uzay görevleri ağırlık kazanacaksa bu radyasyona karşı nasıl daha etkili savaşacağımızı öğrenmemiz gerekiyor. İşte bu noktada MDP basit, uygun maliyetli, toksik olmayan ve son derece etkili bir koruyucu olarak öne çıkabilir.
Sihri yaratan üç bileşenin bir arada olması
Araştırmanın yazarları manganez iyonlarıyla fosfatın birleşiminin güçlü bir antioksidan oluşturduğunu zaten bildiklerini söylüyor. Burada sihri yaratan üçüncü bileşenin dahil olması.
Önceki araştırmalar Deinococcus bakterisinin Uluslararası Uzay İstasyonu’nda üç yıla kadar dayanabildiğini göstermişti. Bu epey dayanıklı bakteri aside, soğuğa ve su kaybına da dayanabiliyor. Bu bakterilerin hayata tutunma çabasının bir örneği de Ekim 2022’de yayınlanan başka bir çalışmada ortaya çıkmıştı: Deinococcus Mars’ta milyonlarca yıl donmuş halde hayatta kalabilir. Bu çalışmada bilim insanları dayanıklılığın kaynağının hücrelerindeki manganez miktarıyla ilgili olduğunu görmüştü. Yani bir hücrede ne kadar çok manganez varsa radyasyona da o kadar direnç gösterebiliyordu.
Deinococcus radiodurans kurutulup da dondurulduğundaysa insanı öldürebilecek radyasyon miktarının 28 bin katından daha fazlasına dayanabiliyor. Yeni araştırma için bilim insanları Deinococcus radiodurans’tan yola çıkarak MDP adını verdikleri sentetik antioksidan tasarladılar. Bu antioksidan klamidya gibi patojenleri durdurmak için radyasyonla inaktive edilen aşı uygulamalarında kullanılmış. MDP’nin etkinliği manganez, fosfar ve DP1 adlı bir peptite dayanıyor. Bu bileşenler birleşerek üçlü kompleks yapıyı oluşturuyor.
