SpaceX'in geliştirdiği en büyük roket Starship altıncı kez havalandı. Bu havalanma diğerlerinden farklıydı, çünkü yeni başkan Trump da fırlatmayı izlemeye geldi. Ama bu kez Chopstick kollar kullanılmadı.

Yeni ABD başkanı seçilen Donald Trump ve onun Hükümet Verimliliği Bakanlığı’na seçtiği milyarder girişimci Elon Musk SpaceX’in en büyük roketi Starship’in Teksas’taki fırlatmasını yerinden izledi. SpaceX, Elon Musk’a ait özel uzay şirketi ve Starship de Musk’ın önce Ay’a, sonra da Mars’a uzanan hayallerinin merkezinde yer alan araç. Trump’ın bu fırlatmayı izlemeye gelmesi, milyarderin hayallerine ilgi gösterdiğinin bir işareti.

Starship’in fırlatması dün Amerika saatine göre akşam beş sularında gerçekleşti. Altıncı kez havalanan rokette hedeflenenlerden biri iticisi Super Heavy’nin Chopstick adı verilen metal kollarla yakalanmasıydı. Geçen ayki deneme başarılı olmuştu, bu kez de başarı bekleniyordu. Ancak kalkıştan kısa süre sonra şirket bu adımdan vazgeçerek iticiyi Meksika Körfezi’ne indirdi.

SpaceShip devasa bir roket, zaten o yüzden bir ismi de ‘Super Heavy.’ Altında tam 33 roket motoru var. Bu dev roket uzaya daha çok kargo taşınması amacıyla geliştirildi. Dün yapılan SpaceShip’in altıncı deneme fırlatmasıydı. Ekim ayında yapılan son denemede SpaceX roketin devasa boyutlardaki ana itici parçasını fırlatıldığı rampaya geri getirmeyi başarmıştı. Böylece bu son derece pahalı roketin yeniden ve yeniden kullanılabilmesinin önü açılmış, bu da uzay yolculuklarının daha ucuz yapılmasının önemli bir adımı olarak görülmüştü.

SpaceX’in Falcon adını verdiği daha küçük boyutlu roketleri uzun yıllardır fırlatma sonrası dünyaya başarıyla dönüyor ve tekrar tekrar kullanılabiliyor. Bu da SpaceX’e uzay yarışında büyük bir fiyat rekabeti avantajı sağlıyor.

SpaceShip başarılı olursa uzaya gönderilen kargo miktarını 100 kattan çok arttıracak. Ama dünkü deneme uçuşunda dev roketin yegane kargosu bir tane muzdu. SpaceX’in patronu Elon Musk roketi ve ucunda yine SpaceShip adı verilen ve uzaya insan taşıyacak uzay aracını Mars’a seyahat için geliştirdiğini söylüyor. Ama ilk ağızda bu roket ve uzay aracı NASA’nın Ay yüzeyinde kalıcı bir üs kurmayı hedefleyen devasa Artemis programının en önemli parçalarından biri olacak.

Artemis programı için Ay’ın yörüngesinde bir uzay istasyonu kurulacak. Bu istasyonu yapacak malzemenin tamamının devasa SpaceShip roketleriyle taşınması bekleniyor. Ayrıca roketin ucundaki insanlı araç SpaceShip de bu istasyona astronot taşıyacak. Ay çevresindeki istasyon bir çeşit ara istasyon gibi olacak, buradan da Ay yüzeyine üs kurmak için gereken insanlar ve malzemeler geçecek.

Dünkü denemede yegane hedef roketin ilk aşaması olan itici kısmını geri getirmek değildi. Bir diğer hedef dev roketin ucundaki insanlı araç Starship’in kanatlarını test etmekti. Super Heavy tarafından üst atmosfere kadar taşınan  Starship kendi motorlarını ateşledi ve bu deneme başarılı oldu. Ardından uzay aracı yeniden atmosfere girdi ve yaklaşık bir saat havada kaldıktan sonra şirket tarafından Avustralya’nın kuzeybatısına, Hint Okyanusu’na düşürüldü.

Uzay aracının atmosferin dışına çıkması ve kendi başına manevra yapabilmiş olması NASA açısından önemli bir başarı kriteriydi ve SpaceX şirketi bunu başardı. NASA’nın Artemis programı için güvendiği diğer uzay şirketleriyle, başta Boeing’le yaşadığı başarısızlıklar göz önüne alınınca SpaceX’in kat ettiği mesafe çok büyük.

Önümüzdeki dört yıl 400 fırlatma görebiliriz

Denemeyi Amerika’nın yeni seçilmiş Başkanı Donald Trump da Teksas’taki şirket merkezinden izledi. Trump seçimi kazandığı gece yaptığı zafer konuşmasında artık çok yakın danışmanı olan ve gelecek hükümette önemli görevler de verdiği Elon Musk’ı sahneye davet ederken övmüş, överken de SpaceShip’in itici parçasının Ekim ayındaki denemede fırlatma rampasına geri dönmesini, döndüğünde de rampanın ‘chopstick’ adı verilen tutucu kolları tarafından yakalanmasını anlatmıştı.

Ancak bu sabahki fırlatmada Trump’ın gözleriyle görmek istediği başarı tekrarlanamadı, sebebi için de açıklama yapılmadı.

Bu fırlatmayı diğerlerinden özel kılan tabii ki Trump’ın da izlemeye gelmiş olmasıydı. İki isim seçim kampanyası sırasında yakınlaştı. Musk, Trump’ın seçim kampanyasına 119 milyon dolardan fazla para akıttı. Trump da ikinci başkanlık döneminde Musk’ın Mars’a görev başlatmasını istediğini söyledi. Mars görevi için yapılacak fırlatmanın dünya ve kızıl gezegen aynı hizadayken gerçekleşmesi gerekiyor. Bu da fırsatların çok kısıtlı olduğu anlamına geliyor. Ama Musk kararlı: 2026 yılında Mars’a mürettebatsız uçuş düzenlemeyi planlıyor.

Ama bunun öncesinde Ay’a yapılacak mürettebatlı uçuşlar var ki NASA Artemis adını verdiği bu keşif projesinde Starship kullanmak için SpaceX ile dört milyar dolardan fazla anlaşma yaptı.

Starship uçuşlarının her birinde ilerleme kaydedildi ancak bürokrasi ağır bastığı için şimdiye kadar roket sadece altı kez fırlatıldı. Musk bu durumdan şikayetçi ve yeni Trump döneminde fırlatmaların sıklığını artırmak istiyor. Şimdi Hükümet Verimliliği Bakanlığı’na gelmişken bu bürokrasiye ket vurma şansı da var gibi. SpaceX’in başındaki Gwynne Shotwell geçen hafta düzenlenen bir yatırımcı buluşmasında önümüzdeki dört yıl içinde 400 Starship fırlatması yapılsa şaşırmayacağını söyledi.

Trump Starship fırlatmasını izlemek için Teksas’a giderken “Elon Musk ve bu inanılmaz projede yer alan tüm vatanseverlere iyi şanslar” dedi. Fırlatmadan önce de ikili görev kontrol odasını ziyaret ederek uçuş üstüne konuştu. Fırlatmayı izlemeye Cumhuriyetçi Teksas Senatörü Ted Cruz ve Trump’ın oğlu Donald Trump Jr da katıldı.

Neden Starship?

NASA Starship’i mürettebatlı Ay programı Artemis’te kullanmak için kiraladı. NASA bunun için SpaceX ile neredeyse dört milyar dolarlık anlaşma imzaladı. İnsanlığı 50 yıl sonra ilk kez Ay’a götürecek bu girişim Starship’in test uçuşlarını başarıyla tamamlamasına bağlı. Her yeni gelişmeyle NASA ve SpaceX “uzayda insanlık” planına bir adım daha yaklaşıyor.

SpaceX’in Starship gibi kocaman bir uzay aracı inşa etmesinin esas nedeni Musk’ın insanları Mars’a göndermeyi kafaya takması. Öbür türlü SpaceX’in yeni nesil internet uydu ağı Starlink’i fırlatmak ya da NASA astronotlarını Ay yüzeyine taşımak için bu kadar büyük ve güçlü bir rokete gerek yok. Çünkü böyle büyük bir uzay aracının maliyeti epey cep yakıcı. Musk’ın geliştirdiği “chopstick” tekniği de bu yüzden önemli. İticileri tekrar tekrar kullanabilmek, Starship’i havalandırmak için harcanacak maliyeti kısmak demek.

Mars hayali yakın zamanda gerçekleşmese bile Starship uzaya yük gönderme maliyetini azaltma potansiyeline sahip. Normalde NASA kullanılan araçlara uygun şekilde uzaya gönderilecek malzemeleri kısmak zorunda kalıyor. Oysa Starship 100 ton yükü 10 milyon doların altında bir fiyata uzaya taşıyabilir.

Beşinci denemede oldu! Starship başarıyla fırlatıldı, ‘chopstick’ dev iticiyi havada yakalayıp yere indirdi