Türkiye’nin ilk uzay yolcusu olacak Alper Gezeravcı 14 gün boyunca kalacağı Uluslararası Uzay İstasyonu’nda ne tür deneyler yapacağının ayrıntılarını paylaştı. Bu deneyler üniversite ve araştırma kurumlarınca hazırlanmış ve Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK Uzay uzmanlarından oluşan bir komisyon tarafından değerlendirilmiş. Deneyler arasında kanser, bağışıklık hücreleri ve algler gibi literatüre katkı sağlaması umulan çalışmalar var. Deneyler şöyle:
📌gMETAL deneyiyle uzay araçlarının itki sistemlerinin daha verimli hale getirilmesi amaçlanacak.
📌MİYOKA deneyi mikro yerçekiminde düzenlenecek. Bu kurşunsuz lehimleme deneyiyle uzay istasyonunda elektronik kart üzerine kurşunsuz bileşen montajı yapılacak. Yöntem Türk teknisyen ve mühendislerce geliştirilmiş.
Gezeravcı bu deneyin çok önemli olduğunu söyleyerek “RASAT’ta, GÖKTÜRK 2’de, İMECE’de, TÜRKSAT 6A’da uydularımızın kartları tasarlanıp üretilirken değerli mühendislerimizin üretim süreçlerinden edindiği tecrübeler neticesinde ortaya çıkan özgün bir teknik Milli Uzay Programı’nda yer alan diğer uzay projelerine özellikle Ay Araştırma Projesi’ne paha biçilmez katkılar sağlayacak” dedi.
📌ALGALSPACE deneyiyle uzayda Antarktik ve ılıman bölge mikroalglerinin büyüme verileri karşılaştırılacak. Böylece ilk kez uzayda kutup algleriyle ilgili bir çalışma yapılmış olacak. Peki neden diye soracak olursanız amaç alglerin uzayda karbondioksitten oksijen üretme, ek gıda sağlama gibi yaşam destek alanlarında nasıl kullanılabileceğini öğrenmek.
Uzun süreli uzay görevlerinde sürdürülebilirlik sağlanamıyor çünkü vücutlarımız Dünya’daki yerçekimine alışkın. Hatırlayın, uzayda en uzun süre vakit geçiren ABD’li astronot rekoru kıran Frank Rubio ve ekibi Dünya’ya geri döndüğünde yürüyemez durumdaydı. Uzayda geçirilen vakit ne kadar uzun olursa kas kaybı, kemiklerin sağlamlığının azalması gibi durumlar yaşanabiliyor.
📌O yüzden CRISPR-GEM deneyiyle bitkilerin uzay görevi sırasında meydana gelen biyolojik ve biyolojik olmayan stresler karşısında savunma mekanizmalarının anlaşılması için gen düzenleme yöntemi CRISPR’in mikro yerçekimi ortamında bitkiler üzerindeki etkisi araştırılacak.
📌TÜBİTAK MAM tarafından geliştirilen UYNA deneyiyle yüksek sıcaklıklara dayanıklı yüksek mukavemetli alaşımların üretilmesi çalışması yapılacak.
📌VOKALKORD deneyinde ise yapay zekadan da destek alarak seste meydana gelen frekans değişimlerinden rahatsızlıkların tespit edilmesi ve yerçekimsiz ortamın insan sesi üzerine etkileri araştırılacak.
📌OKSİJEN SATÜRASYONU deneyiyle de yapay zeka desteğiyle verilen havanın oksijen seviyesini hesaplayarak düşük yer çekiminin sebep olduğu farklılıklar ve rahatsızlıklar tanımlanacak.
📌METABOLOM deneyiyle uzay koşullarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri incelenecek. Çalışmanın dünyadaki var olan hastalıklar için yeni tedaviler ve önleyici tedbirlerin geliştirilmesinde faydalı olabileceği düşünülüyor.
📌MİYELOİD deneyiyle radyasyona maruz kalmanın kansere neden olan baskılayıcı hücrelere etkisi incelenecek.
📌MESSAGE deneyiyle de yerçekimsiz ortamdan etkilenen henüz işlevi keşfedilememiş genler ve bunların bağışıklık sistemiyle ilişkisi araştırılacak. Bu etkilerin tespit edilebilmesi için Gezeravcı’dan kan örnekleri alınmaya başlamış, uzay istasyonuna gittiğinde de kan alınmaya devam edecekmiş. Benzer şekilde Dünya’ya döndüğünde de bu işlem devam edecek.
📌UZMAN deneyiyle dünyada zorlu koşullara adapte olan mikroalg türlerinin yerçekimsiz koşullar altında büyüme ve dayanıklılık testlerinin gerçekleştirilmesi, metabolik değişikliklerinin incelenmesi, karbondioksit yakalama performanslarının ve oksijen üretim kabiliyetlerinin belirlenmesi amaçlanıyor.
📌EXTREMOPHYTE deneyiyle de uzayda ve yeryüzünde yetiştirilen, tuz stresine maruz bırakılan glikofitik ve halofitik bitkilerin buna verdikleri fizyolojik ve moleküler yanıtların karşılaştırması yapılacak.
📌PRANET deneyiyle propolis maddesinin mikro yerçekimi ortamındaki bakterilerde yerçekimli ortamdaki bakterilerle benzer sonuçlar verip vermeyecek karşılaştırılacak. Bu deneyi özel kılan ise Muş’taki bir grup ortaokul öğrencisinin teklifi sunması.
Gezeravcı 9 Ocak 2024’te uzaya gidecek. Yanında İspanyol, İtalyan ve İsveçli astronotlar da olacak.
