Bazıları yeni doğan bebeğe tanıdık birinin ismini verince çocuğun o kişiyle aynı kaderi ya da karakteri paylaşacağını düşünür. Bu gerçekten bir batıl inanç mı yoksa sahip olduğumuz isimler gerçekten hayatımızın gidişatını belirleyen unsurlardan biri mi? Bilim insanları bu kez bunun peşine düştü.
Journal of Personality and Social Psychology’de yayınlanan çalışmaya göre Utah Üniversitesi’nden araştırmacılar ismin hem kariyer hem de hayat üzerinde bir etkisi olduğunu öne süren ve bilim dünyasında ‘nominatif determinizm teorisi’ adı verilen teoriye analitik bakışla yaklaştı. Astroloji ve numeroloji gibi alanların çok sık kullandığı, bilimle alakası olmayan batıl bir inançmış gibi görünse de ismin karakter üstündeki etkilerinin tesadüfün ötesinde meşruluğa sahip olduğunu gösteren birçok anekdot mevcut.
Örneğin “Dennis” ve “dentist” (diş hekimi) kelimelerinin benzemesi nedeniyle Dennis ismine sahip kişilerin diş hekimi olma olasılığının daha yüksek olduğu düşünülüyor. Amerikan Diş Hekimleri Birliği’nin internet sitesinde listelenen diş hekimleri arasında gerçekten de Dennis isimli kişiler çoğunlukta. Benzer şekilde Amerika Barolar Birliği’nin veritabanına göre Lauren ya da Lawrence (law yasa anlamına geliyor) isimli çok sayıda avukat olduğu görülüyor. George ve Geoffrey (geo yer anlamına geliyor) isimli kişilerin yer bilimleriyle alakalı bilimsel dergilerde yayın yapma olasılığı daha yüksek.
Ancak önceki çalışmalar birkaç meslek, şehir ve isimle sınırlıydı. Yeni çalışmada ise 508 meslek ve 14 bin 856 şehir gözetildi. Makalenin yazarları Promothesh Chatterjee, Himanshu Mishra ve Arul Mishra X, Google News, Google Books ve veritabanı Common Crawl’ı inceleyerek teorinin gerçek dünyada bir karşılığı olup olmadığını anlamaya çalıştılar. Araştırmacılar 3400’den fazla kişinin verilerini topladı.
Araştırmada tek kelimelik sorgulara odaklanıldı. Yani ya şehir ismi aratıldı ya da meslek isimleri. Araştırmanın sonucunda insanların isimlerinin ilk harfi ile yaşamak için seçtikleri şehir ya da meslekleriyle eşleşme eğiliminin tesadüf olamayacak kadar sık meydana geldiğini gördüler.
Araştırmalara göre bireylerin kendi isimlerinin baş harfiyle başlayan şehirleri ve kariyerleri seçmesinin sebebi kendimize beslediğimiz olumlu duygularla ilgili. Bu olumlu duygular benliğimizle ilişkilendirdiğimiz her şeye, isimlerimizin ilk harflerine kadar uzanıyor. Genel olarak ismimizde geçen harfler geçmeyenlere göre daha çok ilgimizi çekiyor. Özellikle de adımızın ve soyadımızın ilk harflerini seviyoruz.
Çalışmanın yazarları modern insanların isimleriyle kaderleri arasındaki eğilimin yıllardır birbirine tutarlı kaldığını öne sürüyor. Özellikle kadınların daha fazla özgürlük kazandığı ve kariyerini ilettiği 20 ve 21’nci yüzyıllarda bu korelasyonun sağlandığını belirtiyor. Bununla birlikte üniversiteye erişimin artması isimle kader arasındaki korelasyonu azaltıcı bir etki gösteriyor. Araştırmacılara göre üniversiteye gitmeyen insanlar, üniversiteye gidenlere göre isimle kader arasındaki bağlantıdan daha çok nasibini alıyor.
CBC tarafından yayınlanan başka bir çalışmada soyisimleri hayatlarının gidişatıyla mükemmelen örtüşen insanlardan bahsediliyor. Örneğin Kanada’nın doğa koruma derneği The Fur Bearers’in (Kürklerin Koruyucuları) yöneticisinin adı Lesley Fox (Tilki). British Columbia’daki Rocky Point Kuş Gözlem Evi gönüllü çalışanlarından birinin adı da Ann Nightingale (Bülbül).
Fox CBC’ye verdiği demeçte “İsim konusunda çok düşünülmesi gerekiyor. Ben isimlerin bir şekilde insanların kaderini belirleyici olduğunu düşünüyorum” diyor. Soyadı Topçu olan biri olarak ilkokulda başlamadan biten bir voleybol kariyerim var. Yani soyadın kaderin gidişatında tek etken olmadığını rahatlıkla söyleyebilirim. Gerçi Topçu biraz riskli bir soyad, olası bir savaşta cepheye topçu olarak gönderilmek de mümkün.
(Bu haberi Beyza Topçu derledi).
