Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA’nın yetkilileri, bazı parçaları çeyrek asırdan daha eski olan Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki tehlikelerden bahsetmeyi pek sevmiyor. Ancak yeni bir raporda uzay istasyonunun işletmesinden sorumlu NASA yetkililerinin istasyonda Ruslara ait küçük bir alanla ilgili endişeleri yazılı. Sebebi de Rus modülünü istasyonun büyük modülüne bağlayan kenetlenme limanında tüneldeki sızıntı.
Rus ve ABD’li yetkililer uzay aracı Progress’in hava kilidi ile Zvezda modülü arasında yer alan küçük PrK tünelinin 2019 eylülünden beri sızıntı yaptığını biliyor. NASA denetçisinin perşembe günü yayınladığı yeni rapor ise uzay ajansının daha önce açıklamadığı ama sorunun ciddiyetine dikkat çeken ayrıntılar içeriyor.
Örneğin bu yılın şubat ayında NASA sızıntının günde yarım kilodan bir kiloya çıktığını, nisan ayındaysa bunun günde 1,6 kiloya yükseldiği tespit edildi. Yıllardır süren araştırmalara rağmen ne Rus ne de ABD’li yetkililer sızıntının altında yatan sebebi tespit edebilmiş değil. Riski azaltmak için PrK tüneline giden Zvezda modülündeki kapağı kapalı tutmak planlanıyor. Sızıntı daha da kötüleşirse kapağın kalıcı olarak kapatılması gerekebilir ve uzay istasyonunda Ruslara ait yanaşma portu sayısı dörtten üçe inebilir.
NASA ve Roscosmos anlaşmaya varabilmiş değil
Sızıntı bugüne kadar PrK tüneliyle sınırlı kaldığı ve istasyonun diğer kısımlarına yayılmadığı için çatlak ihtimaliyle ilgili endişeler düşük. Oysa haziran ayında çatlak sorunuyla ilgili endişelerin risk değerlendirme skalasında en üst safhada olduğu görüldü. O dönem NASA bu risk değerlendirmesiyle ilgili herhangi bir yorum yapmaktan kaçınmıştı. Şimdiyse ajans bunu teyit etmekten kaçınmıyor.
Raporda Mayıs ve Haziran 2024 tarihlerinde Uluslararası Uzay İstasyonu Programı ve Roscosmos yetkilileri artan sızıntıyla ilgili oluşan endişeleri görüşmek üzere bir araya geldi. Daha sonra sızıntı riski en yüksek risk seviyesine yükseltildi. NASA’ya göre Roscosmos sızıntı oranı sürdürülemez seviyeye ulaşmadan önce Servis Modülü’ne giden kapağı izleyip kapatabileceklerinden emin. Ancak NASA ve Roscosmos sızıntı oranının hangi noktada sürdürülemez denecek noktaya geleceği konusunda anlaşmaya varmış değil” diye yazıyor.
Uzay istasyonunun akıbeti de belirsiz
Rapor NASA’nın uzay istasyonunun geleceğini değerlendirdiği bir dönemde geldi. NASA ve Rusya istasyonu 2028’e kadar uçurmaya devam etmek için anlaşmaya sahip. Ama NASA operasyonları 2030’a kadar uzatmak istiyor. İstasyon ömrünü tamamladığında NASA alçak Dünya yörüngesindeki faaliyetlerini özel uzay istasyonlarına devretmeyi planlıyor. Bunun için de Axiom Spae, Northrop Grumman, Blue Origin ve Voyager Space’in ön çalışmaları finanse edildi. Ancak Northrop bunun kârlı bir iş olmayacağına karar vererek yarıştan çekildi. Axiom Space ise yeni uzay istasyonunun inşasını finanse edemeyecek duruma gelmiş durumda. Anlayacağınız özel uzay istasyonu operatörlerinin 2030’a hazır olup olamayacağı konusunda genel bir belirsizlik var.
NASA’nın diğer seçeneği de uzay istasyonunun ömrünü 2030’un da ilerisine uzatmak. Ancak bunun için uzay istasyonunun yapısının yaşanabilir kalmasını sağlamak için çok çalışılması ve Rusya ile yeni bir uzatma anlaşmasının yapılması gerekiyor. Ne var ki ABD son dönemde Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya ile ipleri germiş durumda.
