NASA, 2021 yılında özel uzay şirketi SpaceX tarafından geliştirilmiş ve şimdiye kadar yapılan en büyük ve en güçlü roket olan Starship’i Artemis Ay keşif programında ilk mürettebatlı inişin yapılacağı araç olarak seçti. Böylelikle 1972’de sona eren Apollo programından bu yana insanlığın Ay’a ilk kez geri döneceği Artemis programının üçüncü ayağında astronotları Ay’ın güney kutbunun yakınlarına indirecek araç Starship olacak. NASA, Artemis 3 görevinin Aralık 2025’te başlamasını hedefliyordu ancak Starship’in bu zaman çizelgesini karşılamasına artık pek olası bakılmıyor.
Artemis programı, 2020’lerin sonuna kadar Ay ve çevresinde kalıcı, sürdürülebilir bir insan varlığı oluşturmayı hedefliyor. NASA, bu programda elde edilecek bilgi ve becerilerin ajansın 2030’ların sonunda ya da 2040’ların başında Mars’a astronot göndermesine yardımcı olacağına inanıyor. Şimdiye kadar sadece bir Artemis görevi gerçekleşti. Geçen sonbaharda gerçekleşen Artemis 1 görevinde mürettebatsız Orion kapsülü Ay yörüngesine kadar giderek başarıyla geri döndü. Aralarında bir kadın, bir Kanadalı ve bir siyahın da olduğu mürettebatlı Artemis 2 görevi ise Orion ve Artemis 1’de kullanılan Uzay Fırlatma Sistemi (SLS) ile gerçekleşecek. Mürettebat, görev kapsamında Ay yörüngesinde dolaşıp geri dönecek.
Uzay ajansının keşif sistemleri geliştirmeden sorumlu yönetici yardımcısı Jim Free, çarşamba günü ABD Ulusal Akademi Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kurulu ile Uzay Çalışmaları Kurulu’nun ortak toplantısında yaptığı konuşmada, “Hedefimiz Aralık 2025 ancak SpaceX’in yaşadığı zorluklar, tarihi tutturma konusunda endişe yaşamamıza neden oluyor. Dolayısıyla tarihin 2026’ya kaydığını düşünebilirsiniz” dedi.
SpaceX, Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) Starship’in uçuş testi için izin aldıktan sonra ilk fırlatmasını nisan ayında yapmış, milyonlarca kişi de fırlatmayı canlı olarak takip etmişti. Testte amaç Starship’in üst kademesini Dünya çevresinde bir tur attırıp Hawaii yakınlarında okyanusa inişini sağlamaktı. Ancak aracın iki kademesi planlandığı gibi ayrılamadı ve Starship dört dakikadan kısa bir süre sonra Meksika Körfezi üzerinde imha edildi.
Starship’in tekrar ne zaman uçacağı belli değil. Öncelikle kafalarda soru işareti bırakan bazı konuların yeniden ele alınması gerekiyor. FAA, SpaceX’in işbirliğinde fırlatma kazasını araştırmaya devam ediyor. Çevreci gruplar ise FAA’ya dava açarak, kurumun Starship fırlatmalarının ekosisteme verebileceği zararları gerektiği gibi değerlendirmediğini iddia etti.
Artemis 3’ün 2025 hedefine ulaşabilmesi için Starship’in bir dizi fırlatma testi gerçekleştirmesi gerekiyor. SpaceX, aracın güvenşiğini ve mürettebatlı uçuşa hazır olduğunu göstermek için Artemis 3’ten önce Ay yüzeyine mürettebatsız bir Starship göndermek zorunda. Free bu konuda, “Depo yapmak için bir dizi fırlatma yapmaları gerekiyor, sadece uçmak için bir dizi fırlatmaya ihtiyaçları var. Uzun lafın kısası çok fazla fırlatma yapmaları gerekiyor. Takdir edersiniz ki bu da beni Aralık 2025 tarihi konusunda endişelendiriyor” dedi.
