Star Trek ile büyüyen nesil printer’la 3D baskıya aşina, bir gün bu teknolojinin kullanılacağı hayaliyle büyüyen nesildir. Ama bugün gerçeğe dönüşen 3D baskı bizi her seferinde biraz daha şaşırtıyor. Yeri geldi canlı kalp üretildi bu teknolojiyle, yeri geldi insan beyni gibi çalışan insan dokusu. Şimdiyse daha büyük bir örnekle karşı karşıyayız: Project Hive. Dışarıdan bakıldığında zenginlerin yaşadığı evlere ya da modern sanat müzesine benzeyen yapı aslında bir okul ve 3D baskı yöntemiyle yapıldı.
Ukrayna’nın daha iki gün önce Rusya’nın hava saldırısına uğrayan Lviv kentinde inşa edilen bu 3983 metrekarelik eğitim tesisinin duvarları COBOD printer ile sadece 40 saatte ‘basıldı’. Projeden sorumlu insani yardım kuruluşu TeamFUA’nin kurucusu Jean-Christophe Bonis’e göre gördüğünüz yapı Avrupa’da printerla yapılan ilk eğitim merkezi, savaş bölgesinde 3D ile basılan ilk bina. Bonis CNN International’a “Ben inşaatçı değilim, mimar ya da müteahhit olmak gibi bir gayem de yok. Ama robotik ve yapay zeka teknolojisi sağ olsun inşa sürecini hızlandırabiliyoruz” dedi.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana Donetsk bölgesi büyük ölçüde yıkımla karşı karşıya kaldı. Yıkımı gören yerlerdeki insanlar Lviv gibi daha güvenli gördükleri kentlere gelmek zorunda kaldı. Ancak bu şehirlerin akınlarla nasıl başa çıkacağı başlı başına sorundu. Birleşmiş Milletler Uluslararası Göç Örgütü’nün son bildirimlerine göre sadece Lviv bölgesinde geçen yıl aralık itibariyle 173 bin kişi yaşıyor.
Kiev Ekonomi Okulu’nun yaptığı bir araştırmaya göre Ukrayna’da meydana gelen hasarın onarılması için tahminen 151.2 milyar dolar gerekiyor. Araştırmacılar savaşın başından bu yana 160 binden fazla evle 3500’den fazla eğitim tesisinin hasar gördüğünü belirtiyor.
2022’de planlandı, ama savaşın yoğunluğu mani oldu
Project Hive’ın amacı savaş nedeniyle yerlerinden edilen öğrencilerin eğitim görebileceği ek derslikler sağlamak. Proje başarılı olursa savaştan etkilenen yerleri yeniden inşa çalışmalarında 3D baskı yaygın bir yöntem haline gelebilir.
3D baskı yöntemiyle yapılan inşaatlar Project Hive örneğinde de gördüğümüz üzere geleneksel yöntemlerden çok daha hızlı sürdürülebilir ve bazı uzmanlara göre çok daha sağlam olabilir. Team4UA okulun tasarımı için Ukraynalı mimarlık şirketi Balbek Bureau, mühendislik tarafı için de Ars Longa ile işbirliği yaptı. Tek katlı binanın projesinin temeli Eylül 2022’de atıldı. Projenin baştan sona üç ay içinde tamamlanacağı tahmin ediliyordu.
Ancak Rusya’nın Ekim ve Kasım 2022’de Ukrayna’ya düzenlediği hava saldırıları elektrik şebekeleri gibi kritik sivil altyapıyı vurdu. Lviv’de çok sık elektrik kesintileri yaşanmaya başladı. Yerel halkın jeneratörlere bel bağladığı, elektrik arzının da dengesiz bir hale geldiği bu dönemde yazıcının teslim edilmesi iyice zora girdi ve proje askıya alındı.
Lviv’de işlerin yoluna girmesi ve elektriğin tamamen geri gelmesi ancak geçen yaz mümkün oldu ve sonunda printer kente getirilebildi. Binanın beton iskeletini basmak toplam iki günden az sürse de TeamFUA bunu altı haftaya yayarak eğitim ve geliştirme aşamalarını da sahada halletti.
Beton duvarları katman katman 40 saatte yapıldı. Fotoğraf: TeamFUA
Açılış tarihi Ocak 2024 olarak revize edilse de projede başka bir engel baş gösterdi: Finansman. Ukrayna’daki inşaat maliyetleri geçen yıl çok hızlı arttı. Çatı, pencere, kapı ve iç tasarım gibi işler için proje organizatörleri 400 bin dolar daha gerektiğini söylüyor.
Nispeten yeni bir teknoloji olduğu için binaların güvenliği ve sağlamlığı konusunda çok sınırlı bilgi sahibi olduğumuz 3D baskılı yapılar şimdiye kadar çoğunlukla tek seferlik projeler ya da araştırmalar için kullanıldı. Örneğin Hollandalı mimarlık firması DUS 2015’ten beri 3D baskılı evleri deniyor. Teksas merkezli inşaat firması ICON Austin hem Teksasta, hem de Meksika’nın Nacajuca kentinde tüm yapıları 3D baskıyla inşa etti. Dubai Future Foundation 2020’de dünyanın ilk 3D baskılı ticaret binası oldu. Dünyanın ilk 3D baskılı okulu ise Malavi’de yapıldı ki duvarları sadece 18 saat içinde örüldü.
Şüpheyle yaklaşanlar da var
Bu örneklere rağmen konu büyük ölçekli yapılar olduğunda teknolojinin hâlâ emekleme aşamasında olduğunu söylemek mümkün. Ayrıca Hong Kong Üniversitesi’nde mimarlık fakültesinde profesör olan Christian Lang çatışmaların ya da elektrik kesintilerinin devam ettiği bölgelerde inşaat için 3D baskı kullanmanın faydasından kuşkulu. Evet, belki geleneksel inşa yöntemlerinden çok daha ucuz ama printer’ların baştaki maliyeti de epeyce yüksek. Ayrıca sonuç olarak bir bina inşa edildiği için boyutlar da büyük ve bu da nakliyeyi hem zorlu hem de maliyetli hale getirebiliyor.
Lange’a göre 3D baskının prefabrik ve modüler binalar gibi çok daha ucuz ve hızlı başka alternatifleri var. Lange CNN’e “Geçici barınağın kalıcı olması gerekmiyor. 3D baskının harika olduğu nokta özel kalıplara sahip olduğunuzda tamamen özgür olmanız. Makine duvarı düz mü inşa ettiniz kavisli mi umursamıyor” diyor. Bununla birlikte Hive Project’ten sorumlu oluşumlardan olan 7CI Group’un yönetici ortaklarından Olga Gavura teknisyen, inşaat işçisi ve sektör uzmanının cephede savaştığı Ukrayna’da işgücünden tasarrufun önemli olduğunu vurguluyor. Project Hive gelecekte bu teknolojiyi tek başına uygulayabilecek bir Ukraynalı uzman nesli yetiştirilmesine yardımcı olabilir.
Bu arada TeamFUA afet ve çatışma bölgelerinde 3D baskılı inşaatta gelecek gören tek kuruluş değil. Arizona merkezli inşaat şirketi Diamond Age de şu anda Ukraynalı yetkililerle sığınak ve askeri altyapı için 3D baskı yöntemini kullanmayı görüşüyor. Diamond Age binaların duvarlarını izole edebildiğini iddia ettiği patentli bir 3D baskı yöntemi kullanıyor. Şirket kendi yaptıkları yapıların kerestelerle yapılanlara kıyasla enerji açısından yüzde 30 daha verimli olduğunu ve hatta şiddetli kasırgaya ve orta şiddette depreme dayanacak kadar güçlü olduğunu iddia ediyor.
Avrupa’nın ilk 3D baskılı okulunun açılış tarihi henüz belli değil ama TeamFUA iki iddialı proje daha tasarlıyor: Herson’da köprü ve Kiev’in merkezinde sekiz katlı bir bina yapmak. Özellikle Baltimore’da bir köprünün kargo gemisinin çarpmasıyla çöktüğü bir günde bu haberi yaparken Herson’daki 3D baskılı köprünün nasıl olacağını tahmin etmek zor.
