App’i açıp taksi çağırıyorsunuz, sürücü koltuğu boş bir otomobil geliyor sizi almaya. “Binmek cesaret işi” mi diyorsunuz, daha şimdiden milyonlarca yolculuk yapıldı bile ve Uber ile Lyft pazara girmek için yarışıyorlar.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve eşi Hayrünnisa Gül tepesinde garip aletler olan beyaz otomobilin önünde tereddütle durdular.

Google’ın patronlarından Sergey Brin onlara gururla aracı anlatıyordu. Sonra araca bindiler. Arka koltukta üç kişi, Hayrünnisa Gül, ortada Cumhurbaşkanı Gül ve en kenarda Sergey Brin, Google’ın Silikon Vadisindeki dev kampunundan direksiyonunda kimsenin oturmadığı bir otomobille ayrıldı.

Gül’ün korumaları ne yapacaklarını şaşırmış durumdaydı. Başka bir arabayla peşlerinden gitmeli miydiler? Kısa bir tereddütün ardından takibe geçtiler, ne olur ne olmazdı.

Sergey Brin, 2012 Mayıs ayında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e sürücüsüz aracı anlatıyor

Biraz sonra Cumhurbaşkanı ve eşini taşıyan araç geri geldi. Gül çok heyecanlıydı. “Müthiş bir şey” dedi gazetecilere.

Google aslında 2009 yılından beri bu sürücüsüz araç teknolojisi üzerinde çalışıyordu. Otomobil sıradan bir Toyota Prius’tu ama aracın üzeri kameralar, radarlar ve diğer sensörlerle doluydu. Araç kazasız belasız dönüp gelmişti ve Cumhurbaşkanı Gül çok heyecanlanmıştı.

Arka koltukta heyecan. Sergey Brin’in gözünde o zamanlar tanıtılan ama sonra vazgeçilen meşhur Google gözlüğü var.

Google’ın Waymo’su

O araçlara artık Waymo adını veriyoruz. Waymo, Google’ın holding şirketi olan Alphabet’in bir parçası. Dünyaya Google’ın içinde bir araştırma birimi olarak geldi ama şimdi kendi başına bir birim.

Ve bu birim, 2012’de Abdullah Gül’e yapıldığı gibi sadece “demo” araçlar üzerinde çalışmıyor, uzun yıllardır üzerine “Waymo” takılmış çok sayıda araç Amerikan şehirlerinde dolaşıyor, yolcu taşıyor, bilgi biriktiriyor.

Waymo onlarca kamera, radar, lider vs sensörden oluşan ve sistem, tabii bir de o bilgileri işleyen bilgisayar.

Bu artık bir deneme falan değil, Waymo oraları çoktan geçti. Phoenix, San Francisco ve Los Angeles’te yaşayanlar her yıl yüzbinlerce kez Waymo çağırıyor, Waymo ile gündelik yolculuklarını yapıyor. Pek yakında Waymo Austin, Atlanta ve Miami’de de hizmet vermeye başlayacak.

“Ne yani koca teknoloji şirketi taksiliğe mi başladı” diye sorabilirsiniz. Hayır, başlamadı. Taksicilik yapmaya hevesleri de yok. Ama Waymo üretip araçlara monte etmeye hevesleri var. İşletmecilikle değil daha çok Waymo teknolojisini satmakla meşguller.

Uber ve Lyft girmeye başladı

Nitekim, The Wall Street Journal gazetesinde çıkan bir habere göre Amerika’nın iki dev taksi çağırma şirketi Uber ve Lyft, sürücüsüz taksiler işletme konusunda çok istekli, hatta yarış halinde.

Her iki şirket de uzun süre kendi sürücüsüz otomobillerini geliştirmeye çalıştı ama sonunda bu muazzam işten vazgeçti, şimdi Waymo ve onun yegane başarılı rakibi konumundaki ‘May Mobility’den “sürücü” almanın peşindeler.

Pek yakında Tesla’nın “robotaxi”leri devreye girecek. Büyük olasılıkla Tesla zaten kendi sürücüsüz araç teknolojisini kullanacak, yani Waymo veya May Mobility’ye ihtiyaç duymayacak. 

 

Pazar payı büyüyor

Sürücüsüz taksiler yaygınlaştıkça kullanımları da artıyor. Örneğin California’da Waymo Ağustos ayında 500 bin yolcu taşıdı. Bir yıl önce bu sayı 20 bindi. İnanılmaz bir büyüme.

San Francisco’da Waymo’nun taksi pazarındaki payı Kasım ayında yüzde 22 oldu. O ay Lyft’in payı bir önceki ayki yüzde 34’ten yüzde 22’ye düşmüştü. Uber de yüzde 10 pazar payı kaybetmişti ama rahat bir yüzde 55’e sahipti.

Waymo da May Mobility de, kendi “sürücü”lerini istedikleri marka otomobile monte edebiliyor. Örneğin Los Angeles veya san Francisco’da Waymo çağırırsanız size Jaguar’ın I-Pace modeli araçlar geliyor. Ama birkaç ay sonra Dallas’ta daha çok Ford marka araçlar gelecek.

May Mobility’nin en büyük yatırımcısı Toyota, o yüzden bu “sürücü”yü daha çok Toyota araçlarda görüyorsunuz ama bu şart değil, diğer markaları da kullanıyorlar.

Uber için hazırlanan Waymo sürücülü araçlar

Ufak tefek arızalar var ama kaza yok

Sürücü koltuğu boş olan bir araca binmek belki de cesaret işi. Ama şehir içinde ve genellikle oldukça düşük süratte bu riskler çok düşük. Zaman zaman arızalar oluyor. Örneğin iki hafta önce bir adam Los Angeles’te havaalanına Waymo ile geldi ama Waymo bir türlü durup onu indirmedi, hareket etmeye devam etti. Geçen yıl beş altı tane Waymo San Francisco’da bir kavşakta durmuş ve trafiği engellemişlerdi.

Bütün bu arızalara, zaman zaman yaşanan bazıları komik olaylara rağmen Waymo’nun ölümlü veya yaralamalı bir kazası yok. Hatta hiç yok.

İlk binişinizde Abdullah Gül gibi heyecanlanabilirsiniz ama hepsi o kadar. 

Bu sistemler Türkiye’ye ne zaman ve nasıl gelir bilinmez ama dünyanın nereye doğru gittiği şimdiden belli.