Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA)Yaklaşık iki yıl önce yeni nesil insanlı uzay uçuşlarına hazırlık olarak yeni uzay giysileri tasarlaması için özel uzay şirketleriyle bir anlaşma yaptı. Bu yeni uzay giysileri astronotların hem Uluslararası Uzay İstasyonu’nun dışında uzay yürüyüşü yapmalarına hem de Artemis programındaki astronotların Ay’da daha rahat yürümelerine yardım edecekti. Ne var ki bu planın başı dertte olabilir.
Teknoloji sitesi Ars Technica’nın haberine göre NASA’ya uzay giysisi tedarik eden Collins Aerospace bu işten çekilme kararı aldı. Şirketin kararı NASA’ya darbe indirecek çünkü ajansın modern uzay giysilerine gerçekten ihtiyacı var. Apollo döneminden kalma uzay giysileri uzun zamandır rafta. Alçak dünya yörüngesindeki uzay yürüyüşleri için kullanılan mevcut giysiler ise 40 yıllık. Johnson Uzay Merkezi Yöneticisi Vanessa Wyche iki yıl önce Houston’da düzenlenen bir basın toplantısında “Yeni özellikle Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki çalışmalarımızın devam etmesini sağlayacak. Ayrıca Artemis programını ilerleterek Mars hedefimizi ilerletebileceğiz” dedi.
İhaleleri onlar kazandı ama…
İhaleleri kazananlar Collins Aerospace ve Axiom Space’di. Şirketler 3,5 milyar dolara varan bir ihale almıştı. Yani NASA onların ürettiği giysileri birkaç on yıl boyunca kiralamayı amaçlıyordu. O zamandan beri de ajans Axiom’u Ay ve Artemis programının giysilerini tasarlamakla görevlendirirken Collins’den uzay istasyonu gibi yörüngedeki faaliyetler için kıyafet geliştirmesini istedi.
Collins zaten orijinal Apollo kıyafetlerini tasarladığı için uzay giysileri konusunda en deneyimli isimlerdendi ve tedarikçilik sektöründe deneyimli ILC Dover ile Oceaneering ile ortaklık kurmuştu. Axiom ise daha çok özel uzay istasyonuna odaklanan ve uzay giysilerini yan ürün olarak yapmaya odaklanmış bir şirket.
Ancak Collins bu hafta içinde sözleşmesini feshedebileceğini açıkladı. Collins Aerospace’in genel müdürü Chris Ayers, çalışanlarla bir araya gelerek şirketin programdan çıktığını anlattı. Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynak Ars Technica’ya, “Ne yazık ki Collins programın çok gerisinde kaldı. Şirket performansının düşük olduğunu ve aşırı harcama yaptığını kabul etti. Bu da sözleşmeden çıkarılması ya da kapsamının ve bütçesinin yeniden görüşülmesi seçenekleriyle sonuçlandı” dedi.
Şimdi ne yapacağı belirsiz
Ajans ilk kez 1980’lerde kullanılmaya başlayan araçdışı uzay giysilerinin bakımıyla ilgili düzenli aralıklarla sorun yaşıyor. Daha geçen hafta Tracy Dyson’ın uzay giysisinde yaşanan sızıntı nedeniyle uzay yürüyüşü durdurulmak zorunda kaldı. Şimdi Collins’in çekilmesiyle birlikte NASA’nın uzay istasyonu dışındaki çalışmalarını tamamlamak üzere planladığı üç uzay yürüyüşünün sayısı bire düşürülecek.
NASA’nın şimdi ne yapacağı belirsiz. Kaynaklardan biri ajansın hemen yeni bir ihale açmayı düşünmediğini belirtiyor. Sebebi de diğer yatırımcılara Axiom’un da başarısız olacağı sinyalini vermemek. Ne var ki kaynaklara göre sermayenin kısıtlı olması nedeniyle diğer birçok şirket gibi Axiom Space de istikrarlı bir yatırım akışı sağlamakta zorlanıyor.
Bir başka kaynak ise NASA’nın Axiom ile rekabet edebilmek için yeni bir ortak arayışına girebileceğini düşünüyor. Ajans buna benzer bir şeyi 2007’de Yörüngesel Ticari Ulaşım Hizmetleri programında yapmıştı. Rocketplane Kistler taahhütlerini yerine getiremeyince ajans ihaleyi yeniden açmış ve bunun sonucunda Orbital Sciences’ı seçmişti. Bu durumda yeni bir ihale açılırsa teklif verecek şirketlerden biri SpaceX olabilir.
