“Altı yıldır üzerinde çalıştığımız elektronik sutyen projesi tamamlandı. Bu sutyen, herhangi bir operatöre gerek duyulmaksızın tüm memenin ultrason filmini birkaç saniye içinde çekiyor ve meme kanserinin erken teşhisi için kullanılıyor… Bu aleti tüm kadınlara ithaf ediyorum.”
Çalışmalarına dünyanın en iyi teknik üniversitelerinden MIT’deki Media Lab’de devam eden ve fizik ve malzeme bilimindeki uzmanlıklarını birleştirerek giyilebilir teknoloji alanına yönelen Doçent Dr. Canan Dağdeviren, uzun süredir üzerinde çalıştığı elektronik sutyenin tamamlandığını Instagram hesabından bu bu sözlerle paylaştı.
Türkiye Dağdeviren’in başarılarına yabancı değil ancak bu son projenin arkasında onu motive eden kişisel bir hikaye de var. Onu da en yalın haliyle, kendinden dinliyoruz: “Dokuz yıl önce Fatma teyzem periyodik olarak kontrol altında olmasına rağmen meme kanserine yakalandı ve sadece altı ay hayata tutunabildi. Bu çalışmayı, Fatma teyzem son 12 gününü yaşarken hasta yatağında birlikte tasarlamıştık ve artık hayalin ötesine geçip milyonlarca kadının hayatına dokunabilecek. Bu aleti tüm kadınlara ithaf ediyorum; yalnız değilsiniz.”
Canan Dağdeviren’in buluşunun tohumları, teyzesi Fatma Çalışkanoğlu meme kanserinden hayatını kaybetmeden kısa süre önce atıldı
Ultrason çeken sutyen
MIT Media Lab‘in İnternet sitesinde verdiği bilgiye göre ilgili meme kanseri en erken evrelerde teşhis edildiğinde hayatta kalma oranı neredeyse yüzde yüz. Ancak daha sonraki aşamalarda tespit edilen tümörler için bu oran yüzde 25’lere kadar düşebiliyor.
Düzenli kontrol elbette hayat kurtarıyor ancak meme kanseri vakalarının yüzde 20 ila 30’unu, bu iki kontrol arasında ortaya çıkan tümörler oluşturuyor. Üstelik bu tümörler diğerlerine göre daha agresif, yani daha hızlı gelişip yayılıyor. Tıpkı Dağdeviren’in teyzesinin örneğinde olduğu gibi.
Canan Dağdeviren ve ekibinin geliştirdiği cihazın hedefinde özellikle bu kitle var. Bilim insanı, “Amacım, aralık kanserine yakalanma olasılığı en yüksek olan kişilere ulaşmak ve daha sık taramalarla hayatta kalma oranını yüzde 98’e çıkarmak” diyor.
Cihaz elektronik sutyene takılabilen esnek bir bant. Kullanıcı ultrason cihazını bant boyunca hareket ettirerek meme dokusunu farklı açılardan görüntüleyebiliyor. Sonuç, tıbbi görüntüleme merkezlerinde kullanılan ultrason sonuçlarıyla benzer kalitede görüntü veriyor. Bu sayede, Dağdeviren’in deyimiyle ultrason teknolojisi kullanımı kolay hatta taşınabilir hale geliyor.
cUSBr-Patch (Comfortable Ultrasound Breast Patch) meme kistleri olan 71 yaşında bir kadın üzerinde test edildi. Cihaz, 3 milimetre çapında erken evre bir tümörü saptamayı başardı. Bundan sonra hedefler arasında, deneklerden veri toplayarak meme görüntülerinin zaman içinde nasıl değiştiğini analiz ederek yapay zeka destekli bir öngörü akışı geliştirmek. Bir diğer hedef de ultrason teknolojisini vücudun diğer bölgelerini taramak için uyarlamak.