Uluslararası Uzay İstasyonu’nun Rusya’ya ait kısmında sızıntı var. Bu sızıntı basınç ve havanın dışarı kaçmasına neden oluyor. Kozmonotlar sızıntı yapan yerlere yama yapmaya çalışıyor. Rusya’nın uzay ajansı Roscosmos ile Amerika’nın havacılık ve uzay ajansı NASA yetkilileri de sorunun ciddiyeti konusunda anlaşmazlığa düştü.
Futbol sahası büyüklüğündeki uzay istasyonu 2000 yılından beri ikiye bölünmüş durumda. Bir kısmını Rusya, diğer kısmını Amerika kullanıyor. İstasyona dönüşümlü olarak gönderilen astronotların uzay istasyonunda çalışabilmesi için içeride basınç ve solunabilir gazlar olmalı. Bu sızıntı aslında yeni değil. Zvezda denen Rus modülünü kargo ve malzeme taşıyan uzay araçlarının karşılandığı kenetlenme portuna bağlayan tünelde 2019 yılında keşfedildi sızıntı. İki ay önce 10Haber’de bu sızıntıdan bahsetmiştik, şimdi yeniden konunun açılma sebebi modülün kaçırdığı hava miktarının yeni zirveye ulaşmış olması.
NASA Başmüfettişlik Ofisi’nin yakın zamandaki raporuna göre ABD’deki denetimciler artık bu sorunun mürettebatın güvenliğini tehdit edebilecek, emekliye ayrılmasına az kalmış uzay istasyonunun en acil sorunu olarak görmeye başladı. Ajansın uzay istasyonu danışma komitesi başkanı ve eski astronot Bob Cabana, çarşamba günü konuyla ilgili düzenlenen basın toplantısında NASA’nın sızıntı yapan modül konusunda epey endişeli olduğunu söyledi.
Ruslar sorunun o kadar da büyük olmadığını düşünüyor
Roscosmos kozmonotlarına sızıntı yapan yerleri bulmaları ve sorunu çözmeye çağırdıklarını söyleyen Cabana, bu sayede sızıntı oranının azaldığını ancak Rus ekibin durumun ciddi olduğuna inanmadığını söyledi ve şöyle ekledi: “Ruslar operasyonlarının güvenli olduğuna inanıyor. Ama bizi tatmin edecek bir kanıt da sunamıyorlar. Biz mevcut durumun güvenli olmadığını düşünüyoruz ama biz de Ruslara düşüncemizi tatmin olacakları şekilde kanıtlayamıyoruz.”
Fotoğraf: NASA
Cabana’ya göre eylül ayında konuyla ilgili Rusya’da bir toplantı yapılmış ama anlaşmazlıklar olduğu gibi kalmış. Şimdi ABD her iki taraftan bağımsız uzmanların sorunu değerlendirmesini ve iki uzay ajansının da sızıntının temel nedenine inerek ne kadar ciddi olduğu konusunda fikir birliğine varmasını istiyor. ABD’nin kendi uzman ekibini oluşturmaya şimdiden başladığını söyleyen Cabana, Rusya’nın henüz bu tavsiyeye uymadığını söyledi.
Roscosmos bu iddialarla ilgili açıklama yapmadı.
Tedbirler alındı
Mevcut koşullarda astronot ve kozmonotların kenetlenme portuna gelen uzay araçlarından kargoları boşalttıkları zaman dışında sızıntı yapan kısmı her zaman kapalı tutmaları gibi tedbirler almaları gerekiyor. NASA astronotu Michael Barratt 8 Kasım’daki basın brifinginde astronotların bu portu kullanmaları gerektiğinde istasyonun ABD ve Rusya kısımlarını birbirinden ayıran kapağı kapattıklarını söyledi. Barratt “Çok korumacı davranıyoruz. Pek konforlu olduğu söylenemez ama her iki tarafın aklı başındaki insanları bu şekilde anlaşmaya varabildi” dedi.
Barratt uzay istasyonunda 232 gün kaldıktan sonra geçen ay dönen ekibin içindeydi ve “Kozmonot dostlarımızla gayet açık ve şeffaf bir ilişkimiz oldu. Çok entegre bir ekipti” dedi.
Fotoğraf: NASA
Uzay istasyonu yaşlandıkça iki ajans faaliyetlerinin nasıl ve ne zaman duracağı, istasyonun nasıl güvenli bir şekilde imha edileceği konusunda önemli kararlar almak zorunda kalacak. Devam eden sızıntı sadece astronotların güvenliğini değil, NASA ile Roscosmos’un anlaşmaya varma kabiliyeti konusunda da ciddi soru işaretleri yaratıyor.
Uzay istasyonunun akıbeti de belirsiz
NASA ve Rusya istasyonu 2028’e kadar uçurmaya devam etmek için anlaşmaya sahip. Ama NASA operasyonları 2030’a kadar uzatmak istiyor. İstasyon ömrünü tamamladığında NASA alçak Dünya yörüngesindeki faaliyetlerini özel uzay istasyonlarına devretmeyi planlıyor. Bunun için de Axiom Spae, Northrop Grumman, Blue Origin ve Voyager Space’in ön çalışmaları finanse edildi. Ancak Northrop bunun kârlı bir iş olmayacağına karar vererek yarıştan çekildi. Axiom Space ise yeni uzay istasyonunun inşasını finanse edemeyecek duruma gelmiş durumda. Anlayacağınız özel uzay istasyonu operatörlerinin 2030’a hazır olup olamayacağı konusunda genel bir belirsizlik var.
NASA’nın diğer seçeneği de uzay istasyonunun ömrünü 2030’un da ilerisine uzatmak. Ancak bunun için uzay istasyonunun yapısının yaşanabilir kalmasını sağlamak için çok çalışılması ve Rusya ile yeni bir uzatma anlaşmasının yapılması gerekiyor. Ne var ki ABD son dönemde Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya ile ipleri germiş durumda.
