Amerika’da Florida, Georgia, Kuzey ve Güney Carolina ile Tennessee’nin bir kısmını esir alan Helene Kasırgası, rekor yağışlara sebep olarak modern zamanların en ölümcül kasırgalarından biri oldu. 200’den fazla kişi öldü, insanlar evini kaybetti. En önemlisi de etkilenen bölgeler yıllarca sürecek sağlık sorunlarıyla karşı karşıya. Örneğin ülkenin serum ihtiyacının yüzde 60’ını karşılayan üretim tesisi sular altında kaldı.
Kuzey Carolina’nın batısında sağanak yağışlar sonrası meydana gelen heyelanlar ve sel yerel halkı hem maddi hem de can kaybıyla tehdit etti. Evler ve arabalar nehirlere sürüklendi. Örneğin Jerry McNeely’nin Swannanoa’daki evi, çevresindeki beş ev toprak kaymasının kurbanı olurken mucizevi bir şekilde ayakta kaldı. Hemen evinden çıkan McNeely enkaz altındaki komşularını kurtarmaya girişti. 45 dakika boyunca bir enkazı kazıyan McNeely nihayet ize rastladığında diğer komşularıyla el ele vererek enkaz altındaki kadınlardan birini kurtardı.
McNeely bacağı yaralı ve kafadan darbe almış komşusunun tahliyesinin 18 saat sürdüğünü söylüyor. Yine de kadının durumunun stabil olduğunu söylüyor. Öte yandan başka bir komşusu, o kadın kadar şanslı değildi. Toprak kayması sırasında evinden fırlayan adamın beli kırılmıştı ve sağlık ekipleri bölgeye gelene kadar aldığı yaradan dolayı ölmüştü. Eşi ise toprak kayması olduğu sırada hayatını kaybetmişti.
Federal Acil Durum Yönetim Kurumu (FEMA) dünkü açıklamasında 700’den fazla personelinin Kuzey Carolina’da sahada olduğunu, 1200’den fazla arama ve kurtarma personelinin de yine bölgede çalıştığını açıkladı. Ancak uzun vadede bölgeye yardımların nasıl olacağı merak konusu. Helene Kasırgası’nda en az 227 kişi hayatını kaybetti. Bu da kasırgayı 2005’te 1392 kişinin ölümüne neden olan Katrina ile 2017’de 2975 kişiyi öldüren Maria kasırgalarından sonra en kanlı kasırga yapıyor.
Etkisi 15 yıl sürebilir ve olumsuzluklar eşit dağılmayacak
Nature dergisinde çarşamba günü yayınlanan yeni araştırmaya göre selden etkilenen bölge, ülkenin tıbbi bakıma erişim konusunda olumsuz etkilenecek ilk yerlerden olacağını söylüyor. California Üniversitesi’nde çevre ekonomisti ve çalışmanın yazarlarından biri olan Rachel Toung “Kasırgaların kritik etkileri fırtına sonrasına kadar uzanıyor. Etkilerinin 15 yıl kadar sürmesini bekliyoruz” diyor.
Araştırmacılar son 60 yılda ABD’de meydana gelen 500 kasırga ve tropik fırtınayı incelemiş ve bu tür fırtınalardan sonra meydana gelen ölümlerin yedi bin ila 11 binden fazla olduğunu görmüşler. Oysa kasırgalarla ilgili açıklanan resmi can kaybı sayılarının 300 katı olduğu anlamına geliyor bu. Young felaket sonrası görülecek trajedilerin halka eşit dağıtılmayacağının da altını çiziyor: “Siyah nüfusun ölme olasılığı çok daha yüksek. Beyaz nüfusa göre yaklaşık üç kat daha fazla.”
Fotoğraf: AA
“Hayatlarında yeni bir sayfa açmak ve evlerini yeniden inşa etmek muhtemelen birikimlerinin suyunu çekmesine neden olacak. Tabii o da varsa. Bu nedenle yıllar sonra sağlık sorunu yaşadıklarında bakım masraflarını karşılayamayabilirler” diyen Young, eyalet ve yerel yönetimlerin de yeniden yapılanma sırasında nakit para sıkıntısı çekebileceğine dikkat çekiyor. Yani halk sağlığı için eskisi kadar yatırım yapılamayabilir.
Ya bulaşıcı hastalıklar yayılırsa?
Felaketin ardından ortaya çıkan acil sağlık sorunları arasında yaralanmalardan kaynaklanan komplikasyonlar, temiz su ve gıda sorunu ile insülin, oksijen, diyaliz gibi tıbbi malzemelere ve tedavilere ulaşımdaki zorluklar var. İlaç şirketi Baxter, Kuzey Carolina’nın Marion kentindeki ülkenin en büyük serum ve diyaliz solüsyonları üreten fabrikasını sel felaketinin ardından kapattı. Bu da ülke genelinde serum sıkıntısına neden oldu.
Kuzey Carolina’nın Black Mountain bölgesinde annesiyle yaşayan eski hemşire Melody Gardner, böyle bir krizde insanların kendilerini diğerlerinden uzak tutamayacağını söylüyor. Bu da hastalıkların bulaşma riskini artırabilir. Ülkedeki Covid-19 salgınının henüz azalmadığını söyleyen kadın, grip sezonunun da yaklaştığını söylüyor.
Bölgede yaşanacak su sorunları da bulaşıcı hastalıkların yayılma hızını artırabilir. Su kanallarının zarar gördüğü bölgelerde temiz suya ulaşmak zor olacak. Georgia eyaletinin Conyers kentinde bir biyo-laboratuvar tesisinde çıkan yangının ardından bölge sakinlerine yerlerinde kalmaları söylendi. Kurtarma ekipleri kamyonlar dolusu içme sularını bölgeye taşıdı ancak bunlar geçici önlem olmaktan öteye geçemiyor. McNeely, “Dağlarda elektriğimizi kaybetmeye alışık olsak da su hizmetini kaybetmek alışılmadık bir şey bizim için de. Gerçekten eşi benzeri görülmemiş bir şey” diyor.
Onca işin arasında bir de dezenformasyon
Helene Kasırgası’ndan çok etkilenmeyen yerlerdeyse bambaşka bir tehlike söz konusu: Komplo teorileri. Güney Carolina’nın Columbia kentinde su tesislerinde çıkan sorunlar nedeniyle su sorunu yaşanacağıyla ilgili söylentilerin artması nedeniyle yetkililer bu iddiaları yalanladı.
Ama en kritik komplo teorilerinin başında Cumhuryetçilerin gelecek ay yapılacak seçimlerdeki adayı Donald Trump ile ABD’li milyarder Elon Musk’ın da desteklediği yardım paralarına elkonması iddiasıydı. Bu iddiaya göre federal hükümet, Helene Kasırgası mağdurları için toplanan yardımlara stratejik olarak elkoyuyor ya da başka yerlere yönlendiriyordu. Trump’a göre Biden yönetiminin Kuzey Carolina’nın Demokrat Valisi Roy Cooper bu işte el ele vermişti. Nasılsa zarar görenler Cumhuriyetçilerin yoğun olduğu bölgelerdi! Musk da FEMA’yı yardım etmeye çalışanları engellemekle suçluyordu. Oysa her ikisi de iddialarına kanıt sunmadı.
Trump hızını alamayarak, afetzedeler için toplanan paraların göçmenler için kullanıldığını iddia etti. Ancak FEMA felaket için şimdiye kadar 110 milyon dolar harcandığını söyledi. FEMA Yöneticisi Deanne Criswell, dezenformasyonlar nedeniyle insanların yardım çalışmalarına katılmaktan vazgeçebileceğini söyleyerek komplo teorilerinin durdurulmasını istedi.
