İzlanda’da pazar günlerinin klasiği haline geldi Reykjanes yarımadasında yerden yükselen lavlar. Bu, aralık ayından bu yana bölgeyi vuran dördüncü patlama ve patlamaların dünyaya yansıması neredeyse hep pazar gününe denk geliyor. İzlanda’ya yaşanan tam bir yanardağ patlaması da değil; çünkü yanardağ patlamıyor, lavlar zemindeki çatlaklardan yukarı püskürüyor.
İzlanda Meteoroloji Ofisi (IMO) cumartesi günü Reykjanes yarımadasındaki Stora Skogfell ve Hagafell arasında volkanik patlamanın başladığını duyurdu. Medyaya yansıyan görüntülerde lavlar ve yükselen dumanlar İzlanda’yı bir kez daha kızıla boyadı.
A volcano in Iceland erupted for the fourth time since December, spewing smoke and bright-orange lava into the air. An aerial video shot by Iceland’s Department of Civil Protection showed a long, glowing fissure streaking across the ground https://t.co/L8vPHODJ0G pic.twitter.com/pPfbLiX4JJ
— Reuters (@Reuters) March 17, 2024
Ülkenin sivil koruma ve acil durum yönetimi ajansı yeni çatlağın tam olarak nerede çıktığını tespit etmek için bölgeye helikopter gönderdi. IMO’ya göreyse yeni patlama 8 Şubat’taki patlamanın yaşandığı yere yakın bir yerde meydana geldi. IMO, lavın 8 Şubat’ta olduğu gibi batıya doğru aktığını ve yarığın uzunluğunun 2.9 km (1.8 mil) olduğunu tahmin ediyor. Lavların güneye, Grindavik kasabasını korumak için inşa edilmiş bentlere doğru aktığı görüldü.
Jeofizikçi Magnus Tumi Gudmundsson, İzlanda’nın devlet kanalı RUV’a yeni patlamanın son dönemdeki sismik aktiviteler içindeki en güçlüsü olduğunu söyledi. Ancak lav akışının hızı bunun o kadar uzun sürmeyeceğini gösteriyormuş.
Patlamadan dakikalar önce ajans sismik aktivitenin patlama olasılığının arttığına işaret ettiğini açıklamıştı. IMO cuma günü de o bölgede yeraltında magma biriktiğini ve bunun muhtemelen yeni bir patlamayla sonuçlanabileceğini söylemişti. Yani zaten bir patlama daha yaşanması bekleniyordu.
Grindavik sakinleri dışında İzlanda’nın ünlü kaplıcası Blue Lagoon da tahliye edildi. 8 Şubat’taki patlamadan 11 gün sonra Grindavik’in yaklaşık dört bin sakinine evlerine dönebileceği söylenmişti. Ama üç patlamadan sonra dersini alan kasaba sakinlerinden sadece 100 kadarı evlerine dönmeyi tercih etmişti.
Bölge sakinleri ilk olarak 11 Kasım tahliye edilmişti. Çünkü 18 Aralık’ta gerçekleşen ilk patlamadan günler, haftalar öncesinde yüzlerce deprem yaşandığı için binalar zarar görmüş, yollarda büyük çatlaklar oluşmuştu. Ocak ayında kasabanın hemen yakınlarında oluşan bir çatlak lavların sokaklara akmasına ve üç evin küle dönmesine neden oldu. Bunu 8 Şubat’ta köyün yakınlarında meydana gelen üçüncü bir patlama izledi. Durum böyleyken Grindavik sakinlerinin 300’den fazlası evlerini devlete satmayı talep etti.
Reykjanes yarımadasındaki patlamalar bölgede yaşayan 30 bin kişiye elektrik ve su sağlayan Svartsengi santrali için korkuları artırdı. İlk patlamadan sonra tahliye edilen santrali korumak için setler inşa edildi.
İzlanda sahip olduğu 33 aktif volkan sistemiyle Avrupa’nın en çok volkanik patlama yaşayan ülkelerinin başında geliyor. Bu aktifliğin sebebi ise Avrasya ve Kuzey Amerika tektonik plakalarını ayıran okyanus tabanındaki çatlağı oluşturan Orta Atlantik Sırtı’nın üstünde bulunması. Aslında Reykjanes yarımadasında sekiz asırdır patlama olmuyordu, ta ki Mart 2021’deki volkanik patlama sonrakilere tetikleyene kadar. Volkanbilimciler 2021’den bu yana devam eden patlamaların bölgede yeni bir sismik aktivite döneminin başladığının göstergesi olduğunu söylüyor. Yani ilerleyen zamanlarda bu tür patlama haberleri görmemiz muhtemel.
