Katmandu’daki Uluslararası Entegre Dağ Kalkınma Merkezi’nin raporu, Hindukuş ve Himalaya sıradağlarındaki buzulların 2010-2019 yılları arasında, bir önceki 10 yıla göre yüzde 65 daha hızlı eridiğini ortaya koydu. Raporun bir diğer can alıcı bulgusuysa sıcaklıkların bu yükseklikte olmaya devam etmesi halinde yüzyıl sonuna kadar Himalayalar’daki buzulların yüzde 75’ini kaybedebiliriz. Bu bulgu, iklim değişikliğinin sonuçlarının hızlandığına ve bazı değişikliklerin geri döndürülemez olacağına dair giderek artan kanıtlara bir yenisini daha ekliyor.
Bu dağlık bölgede yaşayan yaklaşık iki milyar insan, su temini için eriyen buz ve karlara bağımlı. Eriyen buzullar, bölgenin dengesini bozuyor ve sel ile toprak kayması gibi tehlikelere yol açıyor. Bu hızlı değişimler, bölgenin eşsiz yaban hayatının büyük bir kısmını daha küçük ve daha tehlikeli habitatlara sıkıştırıyor. Bazı şanssız türler için ise çok geç kaldık.
Jackson ve meslektaşları, Hindukuş Himalaya olarak adlandırılan ve Afganistan’dan Myanmar’a kadar uzanan yaklaşık 4.1 milyon kilometre karelik bir alanı inceledi. Araştırmaları kısmen iklim değişikliğinin doğal kaynakları nasıl etkilediği ve bölge sakinlerinin buna nasıl uyum sağlayabileceğini anlamaya çalışan bazı ülkelerin federal hükümetleri tarafından finanse edildi.
Bu rapor, aynı ekibin 2019 yılında yayımladığı, ortalama küresel ısınmanın 1,5 derece ile sınırlı olduğu en iyimser durumda bile Hindukuş Himalaya’nın buzullarının en az üçte birinin kaybedileceğini ortaya koyan çalışmayı da güncelledi. Tahmin değişmese de dört senede iyileştirilmiş uydu verileri, bölgedeki buzulların ne kadar küçüldüğüne dair daha hassas ölçümlere dair daha iyi tahminlere olanak sağladı.
Rapora göre bu dağ buzulları küçüldükçe eriyen su artacak ve yaklaşık 2050 civarında buzullar öylesine küçük kalacak ki eriyen suların da azalmaya başlayacağı bir dönem başlayacak. Araştırmacılar bu dönüm noktasını ‘pik su’ olarak adlandırıyor. Bölgedeki eriyen suların zamanlaması ve yerleri de değişecek. Uluslararası Su Yönetimi Enstitüsü’nde araştırmacı olan Santosh Nepal, “Bazı yerlerde çok daha fazla su olacak, bazı yerlerde ise çok az su olacak” dedi.
Nepal, iklim değişikliği yağış düzenini bozdukça Hindukuş Himalaya’daki insanların yağmur suyu yerine eriyen suya daha bağımlı hale gelmesi bekliyor. Ancak bu suya da en fazla 30 yıl güvenilebilecek.
2100 yılına kadar bölgedeki canlıların dörtte biri yok olabilir
Raporda buzullar eridikçe insanların başka risklerle karşı karşıya kalacağı da belirtiliyor. Zaten var olan doğal tehlikelerin daha da kötüleşeceğinin belirtildiği raporda, dağ yamaçlarının ve tepelerin aşınmasının deprem gibi ani olaylar meydana geldiğinde sel ve toprak kayması gibi başka felaketlere de zemin hazırlayacağı ifade edildi. Ne var ki bölgedeki acil durum hazırlık ve müdahale sistemlerinin ‘bu tür felaketlerle başa çıkmaya uygun olarak tasarlanmadığı’ vurgulanıyor.
Hindukuş Himalaya’nın ekosistemi de yaşanmakta olan değişikliklere karşı hazırlıksız. Birtakım bilimsel çalışmalar başta kelebekler olmak üzere bölgeye özgü bazı türlerin neslinin çoktan tükendiğine işaret ediyor. Bölgedeki kurbağalar da yine risk altında. Ekip, 2100 yılına kadar bölgedeki bitki, hayvan ve diğer yaşam formlarının dörtte birinin ‘yok olabileceği’ sonucuna vardı. Raporun yazarlarından Sunita Chaudhary, özellikle Hindistan kesiminde bulunan dağların ağır darbe alacağını sözlerine ekledi.
Uluslararası Entegra Dağ Kalkınma Merkezi’nde kriyosfer araştırmacısı ve raporun yazarlarından Miriam Jackson, “Her şey çok hızlı gelişiyor. Sadece 20 yıl öncesinden son 10 yıla kadar oldukça büyük değişiklikler yaşandı. Bence her şeyin bu kadar hızlı gerçekleşiyor olması pek çok insan için bir sürpriz” dedi.
Dünya Meteoroloji Örgütü ve Avrupa Birliği’nin Copernicus İklim Değişikliği Servisi tarafından dün yayımlanan başka bir raporda da kritik buzul kayıplarına değinildi. Avrupa’da İklim Durumu 2022 raporuna göre, 2022 yılında Avrupa Alpleri’ndeki buzullar tek bir yılda rekor miktarda buz kütlesi kaybetti.
