Sadece insanlar ve beş dişli balina türünün menopoza girdiği biliniyor. Dişi katil balinalar, okyanuslarda yaklaşık 90 yıl varlık gösterebiliyor. Çoğu, menopozdan sonra ortalama 22 yıl yaşıyor. Bilim insanları uzun zamandır insanların ve bazı balina türlerinin yaşamlarının önemli bir bölümünü neden üremeden geçirdiklerini merak ediyor.
Yeni bir araştırma ise bunun olası evrimsel avantajlarına dair yeni bilgiler sundu. Exeter Üniversitesi’nde balina araştırmacısı ve çalışmanın da yazarı olan Charli Grimes, “Bu projenin amacı, üreme sonrası dişilerin yavrularına nasıl yardımcı olduklarını anlamaya çalışmaktı” diyor.
Current Biology dergisinde yayımlanan bir çalışma, erkek katil balinaların vücutlarında, üremeyi bırakmış anneleri hâlâ hayattayken daha az diş izi olduğunu ortaya koydu. Ancak anneler bu koruyuculuğu dişi yavrularına göstermiyordu.
Önceki çalışmalar, katil balina annelerin menopoz sonrası yakaladıkları balıkları paylaşmak ve sürülerini en zengin avlanma alanlarına yönlendirerek yavrularının ve torunlarının yaşam sürelerinin uzamasını sağlamak için faydalarını ortaya koymuştu. Son çalışma ise deneyimli dişilerin oğullarına sosyal ilişkilerinde de yardımcı olduğunu gösteriyor.
Bulgular, Kuzey Amerika’nın Pasifik kıyılarında yaşayan ve 50 yılı aşkın bir süredir takip edilen güneyli katil balinaların yaklaşık 7000 fotoğrafının analizine dayanıyor. Güneyli katil balinalar somon ile besleniyor ve insanlar dışında da kendilerini avlayan başka bir canlı bulunmuyor. Bu nedenle derilerinde oluşan diş izlerini yalnızca diğer katil balinaların oluşturduğu düşünülüyor.
Elde edilen görüntüler popülasyon izleme verileriyle birleştirildiğinde, menopoz sonrası anneleri yanında olan erkeklerin daha az kavgaya karıştığı gözler önüne serildi. Annelerin koruyucu yüzgeçleri, dişi yavrular için geçerli değil ve sadece anneler üremeyi bıraktığında ortaya çıkıyor.
Annelerin oğullarını nasıl koruduğu ise tam olarak bilinmiyor. Bilim insanları kavgaların genel olarak eş edinme rekabetinde çıktığını düşünüyor. Grimes, “Oğulların riskli etkileşimlerden kaçınmasını sağamak için sosyal gruplar hakkındaki bilgilerini kullanılıyor olabilirler. Oğullarına kavgadan kaçmaları için sinyal veriyor olabilirler. Ya da kendileri doğrudan kavgaya müdahale ediyor olabilirler” dedi.
Exeter Üniversitesi’nden Prof. Darren Croft da insanlarla katil balinalar arasındaki benzerliklere dikkat çeker, “İnsanlarda olduğu gibi yaşlı dişi balinalar da toplumlarında kritik bir rol oynuyor. Bilgi ve deneyimlerini yiyecek bulmak ve çatışmaları çözmek için kullanıyorlar” dedi.
