Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mayıs ayının 9’unda başlayacağı söylenen ABD ziyaretinin üzerinde kara bulutlar dolaşıyor. Beyaz Saray, 9 Mayısta Başkan Joe Biden ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan arasında bir görüşmenin ‘planlanmadığını’ açıkladı.
Esasen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden’ın resmi davetlisi olarak 9 Mayıs’ta ABD’nin başkenti Washington’da olacağına dair haberler seçim ortamında, Mart ayının son günlerinde gündeme geldi. Ama bunların hiçbiri resmi açıklama değildi, ‘medyaya sızan haberler’di.
ABD Başkanı Joe Biden ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan arasında, Biden’ın Başkanlık görevine başladığı Ocak 2021’den beri hiç ‘resmi’ görüşme olmadı. Onun yerine iki lider zaman zaman bazı uluslararası zirveler sırasında bir araya geldiler. İki liderin son görüşmesi Temmuz 2023’te Vilnius’ta yapılan NATO zirvesi sırasında gerçekleşmişti.
Erdoğan’ın 9 Mayısta ABD’ye resmi gezi yapacağına dair haberler ilk ortaya çıktığı 26 Mart gününden beri ne Beştepe’deki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi tarafından ne de ABD Büyükelçiliği veya Beyaz Saray tarafından yalanlandı. Ama hiçbir zaman resmen doğrulanmadı da.
Bu gezi bundan birkaç gün önce yeniden tartışma gündemine geldi. OdaTV adlı web haber portalında yayınlanan ve kaynağı belirtilmeyen bir habere göre Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Amerikan Senatosu’nun İsrail’e 26 milyar dolarlık yardım kararı alması üzerine ABD ziyaretini iptal etmeye karar vermişti. Bu haberin yankı yapması üzerine Hürriyet gazetesinin iktidara yakın yazarı Abdülkadir Selvi, henüz bir iptal kararı alınmadığını, bu konudaki kararın bir iki gün içinde belli olacağını yazdı.
Bütün bu haber ve yazılar, ortada gerçekten planlanmış bir resmi ziyaret olduğu varsayımı üzerine yazılıyordu. Bu varsayımları yapmakta Türk tarafı yalnız da değildi. ABD basınında da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Hamas lideri İsmail Haniye ile görüşmesi ve Hamas’ın ‘bir terör örgütü olmadığını’ söylemesi nedeniyle eleştirel haberler çıktı, o haberlerde de Erdoğan-Biden görüşmesine atıflar vardı, hatta bu randevunun iptal edilmesini isteyenler oldu.
Geçen hafta içinde Türkiye ve ABD tarafından bazı ‘yetkililer’ de böyle bir ziyaretin yapılacağını doğrular tarzda açıklamalar yapmış, bu açıklamalar çeşitli medya organlarında yayınlanmıştı.
Ancak dün ABD Başkanı Joe Biden’la New York eyaletinin Syracuse kentine uçan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby ise geçen hafta söylenenlerin aksine “programlanmış bir görüşme” olmadığını belirtti.
Basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Kirby “İki hafta içinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Beyaz Saray’ı ziyaret etmesi bekleniyor. Erdoğan geçtiğimiz cumartesi günü Hamas liderini ağırladı. Görüşmelerde bu bir konu başlığı olacak mı? Ya da bu konu ziyarete gölge düşürür mü?” şeklindeki bir soruya şu yanıtı verdi:
“Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretine ilişkin programlanmış bir şey yok. O nedenle bu konuda bir yorumum yok.”
Hamas detayı
Erdoğan’ın Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye ve ekibini ağırlamasına ilişkin de konuşan Kirby “Toplantıları konusunda konuşma işini Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bırakıyorum. Hamas’a karşı, kim olduklarına ve neyi temsil ettiklerine ilişkin tutumumuz konusunda çok net olduk” diye konuştu.
Erdoğan ve Haniye geçen 20 Nisan’da Dolmabahçe’de basına kapalı bir görüşme gerçekleştirmiş, bu görüşme oldukça ses getirmişti.
Bu arada Erdoğan, Donald Trump’ın başkanlık döneminden bu yana Beyaz Saray’a şimdiye kadar hiç ziyarette bulunmadı. Biden 2020’de seçildiğinden bu yana Erdoğan ile uluslararası zirvelerin oturum aralarında birkaç kez bir araya geldi ve telefonla konuştu.
Geçen hafta Mayıs ayında planlanan ziyareti doğrulayan iki Türk yetkiliden biri, ziyaretin ikili ilişkiler için ‘bir fırsat penceresi’ yaratacağını söylemişti.
Haziran’da NATO zirvesi var
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Haziran ayında da ABD Başkenti Washington’a gitmesi söz konusu. Kuzey Atlantik İttifakı NATO bu yıl Nisan ayının başında 75. yaşını kutladı. Haziran ayında Washington’da NATO’nun 75. yılı için özel bir liderler zirvesi düzenlenecek ve Erdoğan bu zirveye davetli.
Böyle zirveler liderler için birbirleriyle ikili görüşme fırsatı da yaratması bakımından önemli. Erdoğan’ın bu zirveye katılıp katılmayacağı henüz açıklanmadı ama katılmasına yüksek olasılık veriliyor ve Erdoğan-Biden görüşmesi bu zirvesi sırasında da gerçekleşebilir.
