Ukrayna savaşının üçüncü yılına Avdiyivka’yı alarak avantajlı başlayan Rusya bu avantajı kaybetmemek için doğuda hızla ilerlemeye devam ediyor. ABD’den 61 milyar dolarlık yardım paketini daha yeni kapan Ukrayna son dönemlerdeki mühimmat sıkıntısının bedelini bazı köylerini Rusya’ya kaptırarak ödedi.
Ukrayna çıkmazlar içinde debelenirken ABD, Rusya’yı Ukrayna güçlerine karşı zehirli gaz dahil kimyasal silahlar kullanmakla suçladı. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın çarşamba günkü açıklamasında Rusya’nın Ukrayna’nın askeri birliklerine karşı göz yaşartıcı gazın yanı sıra Birinci Dünya Savaşı sırasında çok kullanılan “boğucu ajan” kloropikrin kullandığını iddia etti. Halbuki bu gazların savaşlarda kullanılması Kimyasal Silahlar Sözleşmesi kapsamında yasaklandı. Rusya dahil 150 ülkenin sözleşmede imzası var.
Bakanlığın yazılı açıklamasında “Bu tür kimyasalların kullanımı münferit bir olay değildir, muhtemelen Rus güçlerinin Ukrayna güçlerini tahkim edilmiş mevzilerinden uzaklaştırıp savaş alanında stratejik kazanımlar elde etme arzusundan kaynaklanmaktadır” dendi. Rusya bu yıl doğuda yavaş ama istikrarlı bir şekilde ilerleyerek doğudaki Ukrayna savunmasını aşıp bazı kasaba ve köyleri ele geçirdi.
Dışişleri Bakanlığı ayrıca Rusya’nın kimyasal ve biyolojik silah programlarıyla bağlantılı üç devlet kuruluşuna ve bu programları destekleyen dört şirkete yaptırım uygulayacağını açıkladı. Açıklama Rusya’nın savaşa devam edebilmesine destek oldukları gerekçesiyle Çin, Azerbaycan, Belçika, Slovakya, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin de aralarında bulunduğu çok sayıdaki ülkede şirket ve kişileri hedef alan 300 yeni yaptırımın duyurulduğu bir bildirinin parçasıydı.
Rusya ne diyor?
Rusya’nın ABD Büyükelçisi Anatoli Antonov Telegram’dan yaptığı paylaşımda Rus güçlerinin kimyasal silah kullandığı suçlamalarını “iğrenç ve asılsız” olarak niteledi.
Moskova ABD’nin suçlamalarını reddetti. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov basına verdiği günlük brifingde kendisine yöneltilen soru üzerine “İlgili haberleri gördük. Bu suçlamalar kesinlikle asılsızdır ve bir dayanağı yoktur. Rusya uluslararası hukuka uymaya devam edecektir” dedi.
1400 olay ihbar edilmiş
Ukrayna Başsavcı Yardımcısı Gündüz Mehmedov Rus ordusunun son altı ayda Ukraynalı askerlerin üzerinde en az 900 kez göz yaşartıcı gaz kullandığını, savaşın başından bu yana böyle 1400 olayın raporlandığını söylüyor. Ukrayna birliklerinin kimyasal saldırılara karşı gaz maskesi gibi yeterli koruyucu ekipmana sahip olmadığı belirtiliyor.
Rusya’nın cephe hattındaki ilerleyişinin oranı hızlandırdığı da belirtiliyor. Ukrayna Ordusu Destek Kuvvetleri Halkla İlişkiler Subayı Binbaşı Anastasya Bobobvnikova sadece mart ayında Rus güçlerinin kimyasal silah kullandığından şüphelendikleri 371 olayın ihbar edildiğini söylüyor ve bu sayının geçen yılki miktarın yaklaşık yedi katı olduğunu belirtiyor.
Askeri doktorlara ve askerlere göre zehirli maddeler özellikle çatışmaların en yoğun olduğu, Ukraynalı askerlerin iyi tahkim edilmiş mevzilerden karşılık verdiği zamanlarda gerçekleştiğini söylüyor. Örneğin sağlık görevlilerinin iddiasına göre Avdiyivka’daki çatışmaların çıkmaza girdiği dönemde Rus güçleri solunduğunda burun, boğaz ve akciğerlerde ciddi şekilde tahriş edici bir etki bırakan kloropikrini kullandı. Kloropikrin ciltte yanma ve kusma hissi yaratarak savaşmayı imkansız hale getiriyor.
Binbaşı Bobobvnikova ise saldırılarda kullanılan kimyasal maddelerin çoğunla çevik kuvvet polislerinin protetocuları kontrol altına almak için sıkça kullandığı göz yaşartıcı gazlar olduğunu söylüyor. Kimyasal Silahlar Sözleşmesi’nin yürütme organı Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü‘ne göre hükümetler göz yaşartıcı gazları kendi iç hukukunda kullanabilse de savaş halinde kullanıldığında bu gazlar kimyasal silah olarak kabul ediliyor. Bunun sebebi olarak protestocuların göz yaşartıcı gazdan kaçabilmesi gösteriliyor. Askerlerin ise düşman ateşi altında kalmaktan ya da boğulma riskini göze almaktan başka seçeneği kalmıyor.
İsrail de Gazze’de beyaz fosfor kullandı
Ortadoğu’da da şiddetli bir savaş sürüyor ve savaşın başlarında İsrail’in hem Gazze’de hem de Lübnan’ın güneyindeki saldırılarında beyaz fosfor kullandığı ortaya çıkmıştı. Oksijene maruz kaldığında tutuşan kimyasal bir madde olan beyaz fosfor kullanıldığında kemiğe kadar inen, iyileşmesi yavaş, enfeksiyon kapma ihtimali yüksek ciddi yanıklar yaratıyor. İsrail’in 16 Ekim’de Lübnan’ın güneyinde kullandığı beyaz fosfor ABD yapımı top mermilerinde bulundu.
O zaman Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby “Endişeliyiz” demiş ancak ABD tarafından İsrail’e herhangi bir yaptırım uygulanmamıştı. Hatta İsrail, ABD’nin son savaş paketinde 23 milyar dolarlık yardım aldı.
