ABD’deki başkanlık yarışında geri sayımımız sürüyor. Sandığa 43 gün kaldı. Bu da Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump ve Demokratların adayı Kamala Harris açısından halkı kendilerine oy vermeye ikna etmek için 43 gün daha çaba sarf etmeleri anlamına geliyor. Trump sandıktan çıkmazsa pılını pırtısını toplamaya hazır olduğunu söylüyor. Ama yanlış anlamayın, bu çaba sarf etmediği anlamına gelmez. Hele bu yarış için dört mahkemeyi ve iki suikast girişimini göze almışken…
🗺️Kim nerede: Trump’ın dün planlanmış bir programı yoktu ama yayınlanan yeni röportajıyla adından söz ettirmeyi yine başardı. Öte tarafta Harris bağış toplama etkinliği için New York’taydı. Harris’in bağış etkinliğine katılması size de sınavdan 98 alıp iki puan daha versin diye hoca peşinde dolanan öğrencileri anımsatmıyor mu? Zira Harris çoktan bağış toplama rekorları kırdı. Federal Seçim Komisyonu’na göre Harris’in kampanyası sadece geçen ay 189 milyon dolardan fazla para topladı. Trump’ın topladığı ise 44 milyon dolar. Ama Harris’in hiçbir şeyi şansa bırakmamasını da anlamak gerekiyor. Sonuçta Trump 50 milyon, 60 milyon doları şak diye çıkarıp ortaya koyabilecek milyarder girişimci Elon Musk gibi destekçilere sahip.
📈Anketler neyi gösteriyor?
Ara ara anketlerle kapınızı çalacağımızı biliyorsunuz. Bugün NBC News’in 13-17 Eylül tarihleri arasında yaptığı bir anketi inceleyeceğiz. Bu anket Harris’i sevindirecek türden; sonuçta münazara öncesi son ankette Trump öndeydi ama şimdi beş puan farkla yine Harris’i önde görüyoruz. Anket tam da münazara sonrasını ve Trump’ın suikast girişimine uğradığı zamanı kapsıyor. Yani bu ankete bakarak suikast girişiminin gerçekten bir etkisi olmadığını söyleyebiliriz. Biraz daha detaylara inelim:
👨👩👧Seçmen kitlesi nasıl: Ankette genel olarak Trump ne kadar geride olsa da ekonomi ve enflasyon konularında Harris’e göre avantajlı durumda. Ama Biden’ın yarışta olduğu döneme göre bu avantaj azalmış durumda. Yani ekonomiyi dert eden seçmenlerden bir kısmı Harris’in ekonomi paketini beğenmiş gibi duruyor. Harris’in avantajlı olduğu seçmen kitlesi siyahlar, 18-34 yaş arası seçmenler, kadınlar, üniversite mezunu beyazlar ve bu iki partiden herhangi birine üye olmayan kişiler. Trump ise erkekler, beyaz seçmenler ve üniversite mezunu olmayan beyazlar arasında popüler.
🏅Kim hangi konuda önde: Harris kürtaj, göçmen haklarının korunması, başkan olmak için gerekli zihinsel ve fiziksel yeterliliğe sahip olma, başkanlık için doğru mizaca sahip olma ve değişimi temsil etme konularında Trump’ın önünde. Bence bunlar içinde en önemli olanı da akıl sağlığı meselesi. Malum, ABD Başkanı Joe Biden’ı yerinden eden şeylerin başında da bu konu geliyordu. Trump ise sınırı koruma, ekonomi ve hayat pahalılığıyla başa çıkma konularında önde geliyor. Bir önceki ankette de söylemiştim: Harris kararsızları ekonomi konusunda kendine inanmaya ikna edebilir. Çünkü şu an Trump’ın da elle tutulur bir ekonomi planı yok.
🧳Trump bavullarını toplamaya hazır
Platon’a göre en doğru yönetici yönetme arzusu olmayan ama görevi mecburiyetten üstlenen kişidir. Bu kişi de koltuğa yapışmadığı için hata yaptığında kalkmayı bilir. Ne yazık ki günümüz dünyasında bu tarz yöneticiler değil pozisyona çöktü mü yıllarca kalkmayan siyasetçiler görüyoruz. Neyse ki Trump bu sefer de başarılı olamazsa koltuğu devretmeye hazırmış. Gerçi hazır olmayıp da ne yapacak? Bir sonraki seçimler 2028’de ve Trump o zaman 82 yaşında olacak… Biden tarifesi yemek istemiyorsa siyaset sevdasını gönüllüce bırakmak zorunda.
🗣️Ne dedi: Sharyl Attkisson “Full Measure” programında Trump’a 2028’de tekrar aday olmayı düşünüp düşünmediğini sordu. Bunun üstüne Trump “Hayır düşünmüyorum. O zaman bu son olur” dedi. Sonra da “Umarım başarılı oluruz” diye ekledi.
🔴Neden önemli: Son üç seçimdir Cumhuriyetçileri temsilen Trump yarışıyor. Bu da 12 yıldan beri Trump’ı gördüğümüz anlamına geliyor. Oysa daha ilk seçiminde çoğu kişi Trump’a Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei gibi bakıyor, “Kazanamaz ki bu” deyip geçiyordu. Zaman bizi yanılttı. Şu an bile Trump kasımdaki seçimi kazanırsa ABD tarihinde bunu başaran en yaşlı insan olacak. “Ya Biden?” diye soracak olursanız, Biden 2020’de Trump’ı yendiğinde 77 yaşındaydı. Trump ise şu anda 78 yaşında.
🗨️Söyleşiden inciler: Musk, eski Demokratlar Tulsi Gabbard ve Robert F. Kennedy Jr’ın olası bir Trump yönetiminde hangi pozisyonlarda yer alabileceği de soruldu. Verilen cevaplar şöyle:
🫣”RFK Jr. sağlık ve çevre konusunda harika işler yapacaktır.” Seçimden çekilmeden önce sloganı “Amerika’yı yeniden sağlıklı kıl” olan Kennedy’nin aşılarla sorunu olduğunu bir kez daha hatırlatalım. Kennedy’ye göre aşılar otizme sebep olduğu gibi ölümlere de yol açıyor. Trump, Gabbard hakkında da “sağduyulu bir insan” demekle yetindi. Bu da eski Demokrat’a çok matah bir pozisyon vermeyecek diye düşünmemize neden oldu.
🤭Ama favorim Musk oldu. Bir aralar Trump’ın Musk’ı danışmanı yapacağı ya da bakanlık vereceği konuşuluyordu. Musk’ın da gözünün “Verimlilik Bakanlığı”nda olduğu yaptığı paylaşımlardan anlaşılıyordu. Ancak Trump daha sonra bu pozisyonun komite üyeliği olabileceğini ima etti. Gerçi Musk bakanlıkta ısrarını korudu ya, şimdilik en azından Beyaz Saray yolları kesinleşene kadar ikili arasında makam tartışması görmeyecek gibiyiz. En azından kamuoyu önünde. Bu yeni söyleşideyse Trump Trumplığını yaparak “Elon Elon’dur. Muhtemelen yapacak başka işleri vardır” dedi.
🫶Harris’e destek eski hükümet yetkililerinden geldi
Burada birkaç gün önce Harris için kara haber vermiştik. Yıllardır Demokratları destekleyen Teamsters sendikası bu seçim taraf tutmamaya karar vermişti. Hep kötü haberler verecek değiliz ya. 700’den fazla ulusal güvenlik lideriyle eski asker Harris’i destekleyeceklerine dair mektup yayınladı.
🔎Yakınlaşalım: Amerika’nın Ulusal Güvenlik Liderleri grubunun organize ettiği mektubu imzalayanlar arasında eski dışişleri ve savunma bakanları, eski büyükelçiler ve emekli generaller var. Bu isimler arasında öne çıkanlar Obama döneminde görev yapmış Cumhuriyetçi Chuck Hagel, Clinton döneminde görev yapmış Cumhuriyetçi William Cohen ve Demokrat William J. Perry, eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ve John Kerry, eski Savunma Bakanı Leon Panetta.
📨Mektupta ne yazıyor: Trump’ın hem ulusal güvenlik hem de ülkenin demokratik sistemi için tehdit oluşturduğu iddia ediliyor. Mektup “Bu seçim ciddi bir liderle fevri bir kindar arasında yapılacak bir seçim. Bu seçim demokrasi ile otoriterlik arasındaki seçimdir. Harris Amerika’nın demokratik ideallerini savunurken Trump bu idealleri tehlikeye atmaktadır. Bu değerlendirme üstünkörü yapılmış bir şey değil. Bizler ölçülü ve rasyonel kararlar almak üzere eğitilen insanlarız” sözleriyle devam ediyor.
🚦Dünya liderleri Biden’ı unuttu, gözlerini adaylara çevirdi
Biden, Jessica Alba’dan yeni bir iş isterken haksız değildi. Hâlâ başkan olmasına rağmen adaylıktan çekildiği anda dünya liderlerinin ilgisini kaybetmeye başladı. Bu hafta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dahil birçok devlet lideri Amerika’ya gitti. Harris ve Trump’ın da bu süreçte programı epey yoğun olacak gibi çünkü liderler özellikle onlarla görüşmek istiyor. Madde madde gidelim:
👉Bu hafta hem Harris hem de Trump ile görüşecek tek lider şimdilik Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski. Ukraynalı lider savaşta Rusya’ya karşı direnişi sürdürebilmek için tüm tuşlara bastığından hem Harris hem de Trump ile görüşmesi tuhaf değil.
👉Harris pazartesi günü Washington’da Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı Muhammed bin Zayid ile görüşecek. Trump da Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile görüşmeyi planladığını söylemişti.
👉Trump dün sosyal medya hesabından Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad El Sani ile Katar Başkanı Muhammed bin Abdülrahman El Sani’yi Mar-a-Lago’daki malikanesinde ağırladığını duyurdu. Katar, İsrail ve Hamas arasındaki müzakerelere arabuluculuk yapan kritik bir ülke.
👀Dedikodular: ABD’li yetkililere göre birçok ülkenin lideri Harris ve Trump ile görüşmek için talepte bulunuyor. Hatta bazı ülkelerin liderleri görüşme ayarlayabilmek için programlarını değiştirmeyi bile teklif ediyor. İlgi yoğun olduğu için Harris’in kampanyası tek tek görüşmelerdense Beyaz Saray’da gruplar halinde görüşmeler yapma olasılığını değerlendiriliyor.
🗞️Ne okuyalım?
📍2020 seçimlerinin çalındığını iddia eden Trump bu sefer de “seçmen dolandırıcılığı” iddialarıyla gündemde. Trump ve destekçilerine göre Demokratların da teşvikiyle yasadışı göçmenlere oy kullandırılıyor. Ancak bu iddiaların astı astarı yok, yapılan araştırmalar da yasadışı oy kullanmanın son derece nadir olduğunu gösteriyor. Jonathan Blitzer Trump’ın yeni iddialarını New Yorker’da uzun uzun anlatmış.
📍Biraz önce de ufakça değindik ya, Trump döneminde Musk nasıl bir rol oynayabilir? Bu sorunun cevabını merak ediyorsanız Tim Higgins sizin için Wall Street Journal’da anlatmış. Biz de biraz ipucu verelim: Bir girişimci olarak sürekli FDA ve FAA gibi düzenleyici kurumlardan inovasyonları için izin almak zorunda kalan Musk, bürokrasinin işlerini yavaşlattığını düşünüyor. Yani olası bir Trump döneminde bu tür bürokratik süreçleri ortadan kaldırma gibi şeyler görebiliriz.
📍Bugün biz Trump’ın Haitililerin köpek, kedi eti yediğini söylemesiyle alay ediyoruz ancak bundan kısa süre öncesine kadar Türkiye’de benzer şekilde Suriyelilerin parklardaki ördekleri çalıp yediği iddia edilmiş, bunun üstünden epey bir nefret kusulmuştu. Pek seçimle ilgili olmasa da ilginç bir okuma olacağını düşündüğüm bir önerim var sırada: Fablo Parasecoli, Foreign Policy için göçmenlerin yemek kültürleri üstünden nasıl yaftalanarak toplum dışına itildiğini anlatmış. Almanlarla İrlandalıların içki içtikleri, Çinlilerin ise pilav yedikleri için küçümsendiğini, İtalyanların da sarımsak ve baharat kullanmaları nedeniyle aşağılandığını biliyor muydunuz?
