ABD’nin eski Başkanı Donald Trump’ın hayranı olan aşırı sağcı popülist Javier Milei, ekim ayında gerçekleşmesi beklenen genel seçimler öncesi yapılan adaylık seçimlerinde oyların yaklaşık yüzde 30’una sahip oldu. Ana muhalefet koalisyonu Değişim İçin Birlik adayları yüzde 28 oy oranıyla ikinci olurken, mevcut iktidar koalisyonu Vatan İçin Birlik ise yüzde 27’de kalarak üçüncü sırada yer aldı.
Arjantin’de genel seçimler 22 Ekim’de yapılacak. Ancak yarışın ikinci tura kalması da ihtimaller arasında değerlendiriliyor. Pazar günkü ön sonuçlar, Arjantin’deki üç ayrı koalisyonun da benzer destek seviyelerine sahip olduğunu ve herhangi bir adayın ilk turda tek başına kazanmak için gerekli olan yüzde 50 barajını aşma ihtimalinin düşük olduğunu gösteriyor.
Bu sonuç, ülkede yüzde 116’yı bulan enflasyon ve her 10 kişiden dördünü yoksulluk içinde bırakan hayat pahalılığı krizinin altında ezilen Arjantinlilerin merkez sol Peronist koalisyona ve ana muhafazakar muhalefet bloğu Değişim İçin Birlikte’ye sert bir cevabı oldu. Dünya genelinde son zamanlarda sıkça rastlanan bir şekilde Arjantinliler de geleneksel siyasetçilere öfkelerini göstermek için ana akımın dışında kalan bir adaya yöneldi.
Milei’nin siyasi politikaları
ABD’nin eski Başkanı Donald Trump’ın hayranı olan Milei, Arjantin merkez bankasının lağvedilmesi gerektiğini savunuyor. İklim krizinin bir yalan olduğunu düşünen Milei, cinsel eğitimi de ‘aileyi yok edecek bir hamle’ olarak görüyor. Milei’nin dikkat çekici görüşlerinden biri de insan organlarının satışının ve silah sahibi olmayı kolaylaştırmanın gerekli olduğuna inanması.
Anketlerde Milei’nin alacağı desteğin yüzde 20 oranında olacağı tahmin ediliyor, siyasi analistler Milei’nin vaat ettiği merkez bankasını lağvetme gibi radikal politikalarının daha fazla seçmeni cezbetmesine engel olacağını düşünüyordu. Ancak pazar günkü seçimler herkesi yanılttı.
Ön seçimleri birinci sırada bitirdiği için seçim karargahında kutlama yapan Milei, ‘Arjantin’de var olan asalak, yozlaşmış ve işe yaramaz siyasi kastın sonunu getirme’ sözü verdi. Milei, “Bugün Arjantin’in yeniden inşası için ilk adımı attık. Aynı insanlarla farklı bir Arjantin düşünmek mümkün değildir” dedi.
Seçim öncesinde analistler, 52 yaşındaki Milei’nin beklenenden daha iyi bir performans göstermesinin mali piyasaları altüst edeceği ve başkan olması halinde hangi ekonomik politikaları uygulayabileceği konusundaki belirsizlik nedeniyle Arjantin pesosunun değerinde keskin bir düşüşün yaşanacağı konusunda uyarıda bulunmuştu.
Enflasyon, halkı geleneksel siyasetçilerden bıktırdı
Pazar günkü oylama resmi olarak siyasi partilerin adaylarını belirlemek için yapılsa da seçim öncesi adayların Arjantinlilerin gözünde nerede durduğuna dair ülke çapında bir anket olarak da görülüyor. Yıllık enflasyonun yüzde 100’ün üzerine çıktığı Arjantin’de artan yoksulluk ve çok hızlı bir şekilde değer kaybeden para birimi halkı öfkelendiriyor. Milei ise pesoyu ABD doları ile değiştirme çağrısında bulunarak destek topladı.
19 yaşındaki Franco Lesertessur, Milei’nin Buenos Aires’teki seçim merkezinin önünde kutlama yaparken, “Çok mutluyum, değişiklik istiyoruz. Bu şekilde yaşamaktan bıktık. Dolar işine giren tüm ülkeler ilerleme göstererek enflasyonu durdurdu” dedi. Milei’nin seçim merkezinde parti liderleri coşku içindeyken dışarıda kutlama yapan insanlar, ekim ayına kadar adaylarının desteğinin artacağına dair iyimserliklerini ifade etti.
26 yaşındaki perakende işçisi Orlando Sanchez, “Milei’nin özgürlükle ilgili fikirlerini seviyorum. Fikirleri beni korkutmuyor. İnsanlar istediklerini seçmekte özgür. Suçlular bellerinde silahlarla dolaşıyorsa, sıradan bir vatandaş neden yasal olarak ve uygun belgelerle silah sahibi olamıyor? İnsanlar açıkça siyasetten, kendilerine sürekli yalan söylenmesinden bıkmış halde” dedi.
Ana akım partilerdeki durum
Ana muhalefet koalisyonu Değişim İçin Birlik seçmenleri, eski Güvenlik Bakanı Patricia Bullrich’in daha merkeziyetçi bir aday olan Buenos Aires Belediye Başkanı Horacio Rodriguez Larreta’yı kolaylıkla yenmesiyle daha sağa kaymaya hazır görünüyor. Bullrich, “Arjantinliler olarak sıkıntıyla, korkuyla, hayal kuramadan, plan yapamadan ya da normal bir hayat yaşayamadan hayatta kalıyoruz. Ancak bugün birlikte çalışmak, Arjantin’de köklü bir değişime, yolsuzluğu sonsuza dek geride bırakacak ve kemer sıkma politikalarının önünü açacak bir değişime rehberlik ve öncülük etmek için nedenlerimiz var” dedi.
İktidardaki Vatan İçin Birlik ise ekonominin kötü durumu nedeniyle üçüncü sırada yer aldı. Beklendiği gibi Ekonomi Bakanı Sergio Massa, solcu Juan Grabois’yı kolayca yenerek koalisyonun başkan adayı oldu. Massa destekçilerine, “Bu seçimi tersine çevirmek için 60 günümüz var” dedi.
Ancak Milei’nin elde ettiği başarı, halkın yıllardır Arjantin’in siyasi sahnesine hakim iki koalisyondan bıktığı mesajını veriyor. Siyasi danışmanlık firması Management and Fit’in yöneticisi Mariel Fornoni, sonuçların ‘insanların siyasi liderlik konusundaki yorgunluğunu ve iktidardakilerin çözüm eksikliğini yansıttığını’ söyledi. Fornoni, kampanyalar sırasında siyasetin ‘halkın gerçek ihtiyaçlarını ele almak yerine kendi iç dinamiklerine odaklandığını’ belirtti.
