İsrail ve Hamas arasında ateşkes ihtimali ortaya çıktığı gibi yine ortalık birbirine girdi. Batı Şeria’nın yöneticisi konumundaki Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas İsrail’in Refah’a girmesinin “an meselesi” olduğunu söyledi. Ama sonra İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz olası bir ateşkeste Refah operasyonunun erteleneceğini söyledi. Bu kez asıl sorunu çıkaran İsrailli aşırı sağcı bakanlar oldu: Netanyahu’ya hem ateşkes hem de Refah operasyonu için ültimatom verdiler. Axios’un ise kritik bir iddiası var: İsrail “kalıcı sükûnete” savaşın başından beri ilk kez sıcak bakıyor.
Riyad’da dün iki gün sürecek Dünya Ekonomik Forumu başladı. Foruma katılan Abbas konuşması sırasında “ABD’den Refah operasyonunu durdurması için İsrail’le konuşmasını istiyoruz. Çünkü İsrail’in bu suçu işlemesine engel olabilecek tek ülke Amerika” dedi. Abbas ayrıca İsrail’in beklenen Refah saldırısı hakkında da “Önümüzdeki birkaç gün içinde İsrail Refah’a saldıracak çünkü Gazze’deki tüm Filistinliler orada toplanmış durumda” tahmininde bulundu.
İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz rehinelerle ilgili bir anlaşma olması halinde İsrail’in saldırıyı askıya alabileceğini söyledi. Katz “Rehinelerin serbest bırakılması bizim için en önemli öncelik” dedi. Hamas yetkilileri İsrail’in son teklifinin ellerine ulaştığını, cevaplarını pazartesi günü vereceklerini söyledi.
Savaş kabinesi bakanı Benny Gantz Refah operasyonunun “Hamas’a karşı mücadelede önemli bir adım olmakla birlikte önceliğin 7 Ekim’de esir alınan rehineler” olduğunu söyledi. Gantz rehinelerin sağ salim evlerine döneceği ama savaşı sona erdirmeyen bir anlaşmaya varılması gerektiğini vurgulayarak “7 Ekim sırasında görevde olan bakanlar böyle bir anlaşma taslağı elimize geçtiğinde ateşkesin önüne geçmeye çalışırsa hükümetin varlığını sürdürmeye ve savaşı yönetmeye hakkı olmayacaktır” dedi.
Aşırı sağcı bakanlar resti çekti
Gantz’ın hükümete gözdağı veren bu açıklaması durup dururken ortaya çıkmadı. Sağcı bakanlar Katz ve Hamas’ın açıklamalarının ardından ateşkes ihtimalinin doğduğunu görerek hemen tavrını koymaya başladı. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich anlaşmanın “Gazze’de ölen İsrail askerlerine rağmen Nazilere utanç verici şekilde teslim olmak” anlamına geleceğini söyledi. Smotrich “Eğer beyaz bayrak sallayıp Refah’ı ele geçirme emrini derhal iptal ederseniz başında bulunduğunuz hükümetin var olma ihtimali kalmayacak” diye yazdı.
Bu resti Ulusal Güvenlik Bakanı İtamar Ben-Gvir’in resti takip etti. Kasımdaki ateşkeste de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu zor durumda bırakmayı amaçlayan ikili “koalisyondan ayrılma” kozunu öne sürmüştü. Ancak ültimatomlarının işe yarayıp yaramayacağına Netanyahu karar verecek. Muhalefet lideri Yair Lapid, Smotrich ve Ben Gvir koalisyondan ayrılıp ateşkesi reddetse bile rehine anlaşmasının onaylanması için hükümete gereken desteği vereceklerini söyledi.
Lapid “Hükümetin seçim yapması lazım. Ya rehineleri canlı bir şekilde evlerine döndürecek ya da Ben Gvir ve Smotrich’i seçecek. Ya Amerika’yla ilişkileri sağlamlaştıracak ya da Ben Gvir ve Smotrich’i seçecek. Ya Suudilerle normalleşme yoluna girecek ya da Ben Gvir ve Smotrich’i seçecek. Ya İsrail’in güvenliğini önceleyecek ya da Ben Gvir ve Smotrich’i seçecek” dedi.
ABD ilk kez ‘kalıcı sükûnet’ten bahsediyor
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby İsrail’in Refah’a saldırmadan önce ABD’nin kaygılarını ve görüşlerini dinlemeyi kabul ettiğini söyledi. Netanyahu ile ABD Başkanı Joe Biden’ın telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Washington “makul ve ikna edici” yardım planı olmadan Refah operasyonunu desteklemeyeceklerini söyledi.
İsrail’in desteklediği son teklifin şartları henüz kamuya açık paylaşılmadı ama Times of Israel’de yer alan habere göre 33 canlı rehine karşılığında çok sayıda Filistinli mahkumun serbest bırakılmasına İsrail tamam dedi. Ateşkes altı haftalık olsa da ekstradan bırakılacak her bir rehine için bir gün daha uzatılacağı belirtiliyor.
Axios’un iki İsrailli yetkiliye dayandırdığı habere göre rehinelerin serbest bırakılmasının ardından “Gazze’de sürdürülebilir sükûnetin yeniden tesis edilmesi” için görüşmeye istekli olduklarını söyledi. Yedinci ayına giren savaşta İsrail ilk kez “kalıcı sükûnet”ten bahsediyor. Yetkililerden biri “Eğer ilk aşamayı kazasız belasız atlatırsak diğer aşamalarda ilerleme kaydetmemiz ve savaşın sonuna gelmemiz mümkün olur” dedi.
