Hamas’ın 7 Ekim’deki Aksa Tufanı ardından İsrail’in misilleme olarak başlattığı Gazze işgali neredeyse 8’inci ayına girecek. Ölü sayısının 34 bin 654’e yükseldiği Gazze için ateşkes arayışı sürse de İsrail, süreci daha da zorlaştırıyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktörü William Burns’un görüşmeler için Kahire’ye gittiği yönündeki bilgi İsrail medyası tarafından cuma günü gündeme getirilmişti. Hamas delegasyon heyetinin de cumartesi günü Kahire’ye vardığı ifade edilmişti. Gözler, ateşkes ve esir takası anlaşması için Kahire’ye çevrilmişken İsrail’den bir açıklama geldi. Tel Aviv yönetimi, Hamas’tan cevap alana kadar Kahire’ye heyet göndermeyeceklerini açıkladı.
Suudi Arabistan basını, Hamas’ın cumartesi günü içinde Mısır’ın ateşkes ve rehinelerin serbest bırakılması önerisini kabul ettiğini duyuracağını yazmıştı ancak Hamas’tan gelen açıklama bunun tam tersini gösterdi. Bu gelişmelerin ardından Hamas tarafından yapılan açıklamada mevcut açıklamada savaşın ancak kalıcı olarak durdurulması” halinde son teklifi kabul etmeye hazır oldukları belirtildi.
Ateşkes ve esir takasının önündeki engeller
Ancak ateşkes ve esir takası anlaşmalarının önünde büyük engeller var. Hamas, esir takası anlaşması için kalıcı ateşkes şartını öne sürerken, İsrail ise eğer bir esir takası anlaşması yapılmazsa bir hafta içinde Refah’a kara harekatı başlatacağı tehdidinde bulunuyor. İsrail’in en büyük amacı bir esir takası anlaşması sağlamak ve 7 Ekim’de Hamas ve diğer Filistinli direniş örgütlerince rehin alınan İsraillileri evlerine döndürmek.
Her iki taraf da kendi şartlarında diretirken arabulucuların sunduğu öneriler de sonuçsuz kalıyor.
Refah için zaman daralıyor
İsrail’de Filistinlilerin sığındığı son kale Refah kentiydi. Gazze şeridindeki diğer bölgeler gibi hava saldırılarının hedefi olan kent, diğer yerlerden farklı olarak şu an için bir kara harekatına maruz kalmadı. Gazze’de yaşayan bir milyondan fazla Filistinlinin İsrail saldırılarından kaçarak sığındığı Refah kritik bir sivil nüfusun toplanması açısıyla da harekat tehdidi nedeniyle öne çıkıyor. Birçok insan Refah’ta açlık, susuzlukla sınanırken bir yandan da İsrail’in başlatacağını dile getirdiği operasyonunun gergin bekleyişi altında yaşam savaşı veriyor.
Aralarında İsrail’in müttefiklerinin de olduğu birçok ülke Refah operasyonu yapılmaması için diplomatik çabalarını sürdürse de Tel Aviv yönetimi, Hamas’ın “ortadan kaldırılması” için Refah’a girmenin şart olduğuna inanıyor. Hamas da esir takası için ateşkesi şart koşunca taraflar bir sonuca varamıyor.
WSJ: İsrail bir hafta süre verdi
Görüşmelerin tıkanması ve ilerlememesi artık arabulucu masasında da tehdit kartlarının açılmasına neden oldu. ABD’nin prestijli gazetelerinden Wall Street Journal (WSJ) İsrail’in esir takası konusunda anlaşmaya varılması için Hamas’a bir hafta süre verdiğini gündeme getirdi. İsmini vermeyen iki yetkiliye dayandırılan haberde anlaşmanın sağlanmaması durumunda İsrail’in 7 günün sonunda Refah’a operasyon başlatacağı ifade edildi.
Konuya yakın ABD’li yetkililerin AP’ye verdiği bilgiye göre, İsrail, güneydeki Refah kentine yönelik saldırı sırasında Filistinli sivilleri tahliye etme planı hakkında ABD’ye bilgi verdi; ancak ABD yönetiminin, siviller için oluşacak risk konusunda fikrinin değişmediği de belirtildi. ABD, bir yandan Filistinlilere yardım gönderirken diğer yandan da İsrail’e silah satışlarını ve yardımlarını artırıyor. Bu durum daha önce de İsrail medyası tarafından “Washington yönetimi Refah Operasyonunu kolaylaştırmayı arzuluyor” şeklinde yorumlanmıştı.
İsrail: Hamas’tan yanıt alana kadar Mısır’a gitmiyoruz
İsrailli heyetin, esir takası müzakereleri konusunda Hamas’tan yanıt alana kadar dolaylı görüşmeler için Kahire’ye gitmeyeceği bildirildi. İsrail devlet televizyonu KAN’da İsrailli yetkiliye dayandırılan haberde Başbakan Binyamin Netanyahu’nun, İsrail heyetinin Kahire’ye gitmesine karşı çıktığı ve esir takası anlaşması olsa da Gazze’deki saldırıları sonlandıracak hiçbir teklifi kabul etmeyeceği belirtildi. İsrail heyetinin, Hamas‘tan yanıt alana dek dolaylı devam eden esir takası müzakerelerine katılmak üzere Mısır’ın başkenti Kahire’ye gitmeyeceği kaydedildi.
‘Netanyahu bu kararını Savaş kabinesi üyeleriyle paylaşmadı’
İsrail medyasında yer alan haberlerde de Netanyahu’nun, İsrail heyetinin Kahire’ye gönderilmemesi kararını Savaş Kabinesi üyesi Benny Gantz ve İsrail Savaş Kabinesi üyesi ve eski Genelkurmay Başkanı Gadi Eisenkot ile paylaşmadığı bildirildi. Netanyahu esir takası konusunu önceliklendiren Savaş Kabinesi ile esirleri ikinci plana atarak saldırıların daha da artırılması gerektiğini savunan aşırı sağcı koalisyon üyeleri arasında sıkışmış durumda.
Aşırı sağcı bakan: Refah’a hemen saldırı
Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir de X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Başbakan’ın İsrail heyetini Kahire’ye göndermeme kararını memnuniyetle karşılıyorum. Umarım geçen hafta benimle yaptığı görüşmede verdiği diğer taahhütleri de yerine getirir” ifadelerini kullandı. Aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de sosyal medya paylaşımında, ateşkes müzakerelerine ilişkin, zafer olmaksızın savaşı sonlandıracak bir teslim olma anlaşmasını “felaket” diye nitelendirerek, Refah’a “Hemen saldırı” çağrısı yaptı. Kahire el-İhbariye televizyon kanalının üst düzey kaynağa dayandırdığı haberde esir takası için görüşmelere katılmak üzere yola çıkan Hamas heyetinin Kahire’ye ulaştığı belirtilmişti.
Hamas: Kilit unsur Refah
Bir Hamas yetkilisi müzakerelere ilişkin yaptığı açıklamada, “İsrail, saldırıları sürdürmekte ısrar ederek anlaşmaya varılmasını engelliyor. Siyonist varlık esirlerini kurtarmak için bir anlaşma peşinde ama bunu saldırının sona ermesiyle ilişkilendirmiyor” dedi. Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan yetkili, Hamas’ın “Gazze’ye yönelik saldırıların durdurulmasını açıkça içermeyen bir anlaşmayı hiçbir şekilde kabul etmeyeceğini” vurguladı.
İsrail Refah için geri sayımı resmen başlatırken, Hamas ve İsrail’e karşı beraber mücadele yürüttükleri direniş örgütlerinin tutumu da değişmiyor. Geçtiğimiz günlerde Hamas tarafından yapılan açıklamada, “Biz ve diğer örgütler beyaz bayrak çekmeyeceğiz” denilmişti. Ateşkes görüşmeleri için de bir diğer benzer söylem Hamas Sözcüsü Usame Hamdan’dan geldi. Arabulucu ülkelerden olan Katar medyasına demeç veren Hamdan, Refah konusunun görüşmeler için “kilit” bir mesele olduğunu söyledi. Hamdan görüşülen “kilit unsurlardan” birinin Netanyahu’nun planladığı Refah saldırısı olduğunu söyledi. Hamdan şöyle devam etti: “Ne yazık ki Netanyahu’dan ne olursa olsun, ateşkes olsa da olmasa da saldırıya devam edeceğine dair bir açıklama geldi. Bu ateşkes olmayacağı ve saldırının devam edeceği anlamına geliyor ki bu da tartıştığımız konuyla çelişmekte. En azından bu açıklamanın ve arabulucuların tepkisinin tam olarak ne anlama geldiğini bilmek istiyoruz.”
İsrail’in Gazze’yi işgalinde 7 Ekim sonrası
Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, “Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme” gerekçesiyle İsrail’e 7 Ekim 2023’te kapsamlı saldırı düzenledi. İsrail, 7 Ekim’deki saldırılarda 1200 İsraillinin öldüğünü, 5 bin 132 kişinin de yaralandığını açıkladı.
İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ne düzenlediği saldırılarda en az 14 bin 944’ü çocuk, 9 bin 849’u kadın olmak üzere 34 bin 622 Filistinli öldürüldü, 77 bin 867 kişi yaralandı. Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken, halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.
İsrail ordusu, Gazze Şeridi’ne saldırılarının başladığı 7 Ekim’den bu yana 264’ü karadan işgal sürecinde olmak üzere 608 askerinin öldüğünü duyurdu. Çatışmalara 24 Kasım 2023’te 4 günlüğüne verilen ve daha sonra 3 gün daha uzatılan “insani ara”da 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakıldı. Öte yandan İsrail, binlerce Filistinliyi alıkoyup hapsetmeye devam etti. İşgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te de 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail askerleri ile yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında 491 Filistinli hayatını kaybetti.
