İsrail ve Filistinli örgütler arasındaki savaş yedinci haftasında devam ederken gözler bugün başlaması öngörülen dört günlük ateşkes anlaşması ve esir takasındaydı; ancak süreç ertelendi. Hamas lideri İsmail Haniye geçenlerde “ateşkese hiç olmadığı kadar yakınız” sözleriyle 7 Ekim’den bu yana devam eden süreçte kritik bir eşiğin geçildiğinin sinyalini vermişti. Haniye’nin sözlerini Katar Dışişleri Bakanlığının ateşkes görüşmelerinde ilerleme kaydedildiği yönündeki mesajı ve “umutlu” olduklarını dile getirdikleri açıklaması takip etmişti. O günden bu yana diplomatik trafik sürerken taraflar hem ateşkes hem de esir takası için bugünü (perşembe) işaret etmişti. Ancak beklenen olmadı, esir takası da ateşkes de ertelendi. Açıklama İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi’den geldi. Haneghbi, esir takasının cumaya ertelendiğini açıkladı.
İsrailli bir kaynak, Haaretz’e verdiği demecinde Hamas’la anlaşma için kesinleşmiş bir zaman çizelgesi olmadığı sürece Gazze’deki çatışmaların durmayacağını söyledi. BBC İsrail hükümetinden bir kaynağın, Perşembe günü saat 10.00’da (08.00GMT) başlaması beklenen ateşkeste bir gecikme olacağını ve kısa bir süre sonra rehinelerin serbest bırakılmasının başlamasının beklendiğini bildirdi.
Bu arada İsrailli bir yetkili Perşembe günü erken saatlerde AFP haber ajansına İsrail ile Hamas arasındaki çatışmanın “Cuma gününden önce” durmayacağını söyledi.
Tüm bu açıklamalar, İsrail Ulusal Güvenlik Danışmanı Tzachi Hanegbi’nin açıklamalarını takip etti.
Etelemenin İsrail Başbakanı Netanyahu ve İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın sert açıklamalarından sonra yaşanması da dikkat çekti.
‘Nerede olurlarsa olsunlar hedef alın’
Söz konusu erteleme kararının Netanyahu’nun dün akşamki basın toplantısından sonra gelmesi de dikkat çekti. İsrail Dış İstihbarat Servisi Mossad Bakanı David Barnea’nın esirlerin takas edilmesini öngören ateşkes uzlaşısına ilişkin temaslarda bulunmak üzere Katar’a gittiği bir sırada Netanyahu kürsüye çıktı ve verdiği emri anlattı: “Mossad’a her nerede olurlarsa olsunlar Hamas’ın liderlerini hedef almaları talimatını verdim.”
Bir gazeteci Netanyahu’ya ateşkesin Hamas liderlerinin hedef alınmasına yönelik herhangi bağlayıcılığı olup olmadığını sorması üzerine İsrail Başbakanı, “Böyle bir zorunluluk yok” dedi.
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant da Hamas liderleri hakkında “Ödünç alınmış bir zamanda yaşıyorlar. Mücadelemiz dünya çapında. Sahadaki silahlı adamlardan, lüks jetlerin tadını çıkaranları, kadınlara ve çocuklara karşı hareket edenlere kadar, hepsi ölmeye mahkumdur” ifadelerini kullandı.
Mossad Başkanı David Barnea’nın Hamas ile esirlerin takas edilmesini öngören ateşkes uzlaşısına ilişkin temaslarda bulunmak üzere Katar’a gittiği bildirilmişti. Barnea’nın ziyaretini İsrail devlet televizyonu KAN gündeme getirmişti. Habere göre Barnea ziyaretinde Katarlı yetkililer ile esir takasının nasıl uygulanacağını görüşecekti.
İlk etapta 50 Filistinli’nin serbest bırakılması gündemdeydi
Ateşkes ve esir takasına dair ertelenme gündemi oluşmadan önce beklentiler Hamas’ın perşembe erken saatlerde kadın ve çocuklardan oluşan 10 kişilik ilk esir grubunu serbest bırakması yönündeydi. Buna karşılık öğlen saatlerinde de İsrail’in Filistinli tutukluların bir kısmını Ramallah yakınlarındaki Beytuna kontrol noktasına bırakması bekleniyordu. İngiliz gazetesi The Guardian, kadın ve çocuklardan oluşan 50 kadar Filistinli mahkumun serbest bırakılacağına dair bir haber yayınlamıştı, haberi Batı Şeria’dan bir kaynağa dayandırmıştı.
Şu anda İsrail hapishanelerinde 88’i kadın ve 250’si çocuk olmak üzere toplam 7 bin 200 Filistinli mahkum tutuluyor.
İki taraf da ‘perşembe’ demişti
Hem Hamas hem de İsrail yetkilileri Gazze’de yedi haftadır süren savaşta ilk ateşkesin Perşembe sabahı yürürlüğe gireceğini açıklamıştı. İsrailli bir yetkili CNN’e yaptığı açıklamada, ateşkesin Perşembe günü yerel saatle 10:00’da başlamasının planlandığını söylemişti. Hamas’ın üst düzey yetkilisi Musa Ebu Marzuk da Al Jazeera’ye yaptığı açıklamada geçici ateşkesin yerel saatle sabah 10’da başlayacağını teyit etmiş, çatışmalara verilen aranın “Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerini” kapsayacağını belirtmişti.
Öte yandan Reuters’a konuşan Mısırlı bir güvenlik kaynağı da arabulucuların Perşembe günü saat 10’da ateşkesin başlamasını istediklerini iletirken Hamas’ın da rehineleri serbest bırakmak için birkaç saat süre istediğini açıklamıştı.
Şimdi yarın, yani Cuma günü başlaması beklenen ateşkes anlaşması uyarınca Hamas 7 Ekim’de çoğunluğu İsrailli 240’tan fazla esirden en az 50’sini serbest bırakacak. Buna karşılık İsrail de en az 150 Filistinli mahkûmu serbest bırakacak ve 300 kamyona kadar insani yardımın Gazze’ye girmesine izin verecek. İsrail’in güney Gazze üzerindeki hava devriyeleri durdurulurken ve kuzey Gazze üzerindeki hava faaliyetleri de günde altı saatle sınırlandırılacak. Hamas’tan yapılan açıklamaya göre İsrail geçici ateşkes süresince Gazze’de kimseyi tutuklamamayı kabul etti.
7 hafta boyunca neler yaşandı?
Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, 7 Ekim sabahı, İsrail’in “Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlerine yönelik sürekli ihlallerine karşılık verme” gerekçesiyle kapsamlı saldırı düzenlerken, İsrail ordusu da Gazze Şeridi’ne yoğun hava bombardımanı başlattı. İsrail’de 7 Ekim’deki saldırılarda 310’dan fazlası asker olmak üzere 1200 İsraillinin öldüğü, 5 bin 132 kişinin yaralandığı duyuruldu.
İsrail ordusuna göre, 7 Ekim’den bu yana Gazze’deki çatışmalarda 70, Lübnan sınırında da 6 İsrail askeri öldürüldü. İsrail’e göre, Kassam Tugayları’nın elinde 239 İsrailli esir bulunuyor.
Gazze’deki Sağlık Bakanlığı, 7 Ekim’den bu yana İsrail saldırılarında Gazze Şeridi’nde 6 binden fazlası çocuk ve 4 bini kadın olmak üzere 14 bin 532 kişinin öldürüldüğünü açıkladı. İşgal altındaki Batı Şeria ve Kudüs’te de 7 Ekim’den bu yana İsrail güçleri ve Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında 226 Filistinli hayatını kaybetti.
İsrail ordusu, Gazze’de on binlerce yaralı ile sivilin sığındığı onlarca hastaneyi zorla tahliye ettirmek için yerleşkelerini ya da ana binalarını vurdu. İşgal sırasında bazı hastaneleri bastı. Saldırılarda yüzlerce kişi öldü ve yaralandı.
İsrail ordusu ile Hizbullah arasında 8 Ekim’den bu yana sınırda yaşanan çatışmalarda 79 Hizbullah mensubu öldü.
