Hamas’ın 7 Ekim’deki Aksa Tufanı Operasyonu ardından başlayan savaşta şüphesiz en çok konuşulan aktörlerden biri İran. Savaşa doğrudan dahli olmasa da İsrail’e karşı Hamas ve diğer Filistinli örgütlerle beraber savaşan Direniş Ekseni’nin liderliğini yürüten Tahran açık tehditlerin hedefi.
Geçen hafta Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan İran konsolosluğunun hedef alınması bölgede tansiyonun yükselmesine neden olmuştu. İsrail her ne kadar konsolosluk saldırısını üstlenmese de Tahran’ın olağan şüphelisi Tel Aviv’di. Saldırıda yedi İranlı yetkili öldü. Haliyle İran da İsrail’i işaret ederek sert açıklamalar yapmaya başladı. İran diplomasi tonunu sertleştirirken İsrail’in yılmaz müttefiki ABD de Tahran’a yüklenmeye başladı.
ABD merkezli Bloomberg de istihbarat kaynaklarına dayandırdığı haberinde, İran’ın İsrail’in askeri ve hükümet tesislerine yönelik füze saldırısına hazırlandığını yazdı. İran Savunma Bakanlığı da “askeri tatbikat” gerekçesiyle Tahran hava trafiğinin bir süre askıya alınacağını duyurdu.
‘Şeytani rejim cezalandırılmalı’
İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney Ramazan Bayramı vesilesiyle bir konuşma yaptı. Konuşmasının ana gündemi de konsolosluk saldırısı ve İsrail’di. Hamaney yaptığı açıklamada, Suriye’deki İran konsolosluğuna saldıran İsrail’in “cezalandırılması gerektiğini ve cezalandırılacağını” söyledi.
İsrail’in Gazze saldırıları sürerken bir yandan da Gazze’ye destek veren bölge ülkelerine çatışmaların yayılması ihtimali gittikçe büyüyor. İsrail savaş uçakları, 1 Nisan’da İran’ın Suriye başkentindeki konsolosluğunu hedef aldı ve İran’ın açıkladığına göre yedi askeri danışman bu saldırılarda öldürüldü. Hamaney, “Konsolosluğa saldırmak bizim toprağımıza saldırmaktır” dediği açıklamasında, “Şeytani rejim bir hata yapmıştır ve cezalandırılacaktır” ifadelerini kullandı.
‘Saldırırsanız saldırırız’
İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, Hamaney’in sözlerine sosyal medya platformu X üzerinden yanıt verdi. Katz yaptığı açıklamada Hamaney’e, İran’ın İsrail’e saldırması halinde İsrail’in karşılık vereceğini söyledi. Bakan Katz, “Eğer İran saldırırsa İsrail de karşılık verecek ve İran’a saldıracaktır” ifadelerini kullandı.
Biden da devrede: İsrail’in güvenliğine desteğimiz sarsılmaz
ABD Başkanı Joe Biden, İran’ın İsrail’e yönelik saldırı tehditleri karşısında Tel Aviv’e “sarsılmaz” şekilde destek vermeye devam edeceklerini belirtti. Biden, Japonya Başbakanı Kişida Fumio ile Beyaz Saray’da düzenlediği ortak basın toplantısında gündemi değerlendirdi. Biden, Kişida ile görüşmelerinde Ortadoğu’daki gelişmeleri ele aldıklarını ve bu bağlamda hem Gazze’deki krize hem de İran’a ilişkin değerlendirmelerde bulunduklarını bildirdi.
“İran’ın İsrail’e yönelik ciddi saldırı tehdidini de görüşmemizde ele aldık. Başbakan (Binyamin) Netanyahu’ya da söylediğim gibi, İran’dan ve onun bölgedeki vekillerinden gelen tehditlere karşı İsrail’e olan güvenlik taahhüdümüz sarsılmaz. Tekrar ediyorum, sarsılmaz” şeklinde konuşan Biden, İsrail’in güvenliğini sağlamak için her şeyi yapacaklarını vurguladı.
Bloomberg: İran, İsrail’in askeri ve hükümet kurumlarını hedef alabilir
ABD merkezli Bloomberg de Washington’un İran ve liderliğindeki Direniş Ekseni üyelerinin İsrail’e füze saldırısı hazırlığında olduğuna inandığını yazdı. Ancak bu haberde vurgu yapılan husus, Ortadoğu’da savaşın yayılacağı endişelerini tırmandıracak nitelikte. ABD istihbarat kaynaklarının Bloomberg’e verdiği bilgiye göre İran, konsolosluk saldırısı ardından İsrail’e yönelik bir saldırı hazırlığında. Bunu bizzat İran da yapabilir ya da Direniş Ekseni üyeleri aracılığıyla da. İstihbarat kaynakları, saldırının kim tarafından gerçekleştirileceği konusunda net olmasalar da hedef konusunda eminler: İsrail’in askeri ya da hükümet binaları.
İsimlerini vermeden Bloomberg’e konuşan kaynaklar, muhtemelen yüksek hassasiyetli füzelerin kullanılacağı potansiyel saldırının önümüzdeki günlerde gerçekleşebileceğini söyledi. Bu kişilerden biri, ABD ve İsrail istihbaratından gelen değerlendirmelere dayanarak, bunun olup olmayacağından ziyade ne zaman olacağının önemli olduğunun altını çizdi.
İran, geçen hafta Suriye’nin başkenti Şam’daki bir diplomatik yerleşkeye düzenlenen ve üst düzey İranlı askeri yetkililerin ölümüne neden olan saldırıya misilleme olarak İsrail’i vurmakla tehdit etmişti. İsrail bu tehditlerin ardından sığınak inşasıyla gündeme gelmişti.
Direniş Ekseni nedir?
İran, İsrail’in Gazze’yi işgal etmesinden bu yana bölgede mücadeleye giren grupları destekliyor. Bu gruplara Direniş Ekseni ismi veriliyor. İranlıların İslam devrimin başından itibaren Lübnan ve Suriye ile geliştirdiği yakın işbirliğine 2003 yılındaki işgaliyle Irak da katılmıştı. Bu birleşme İranlıların “Direniş Ekseni” adını verdiği kuşağın oluşmasını sağlamıştı.
AA’da yer alan bilgiye göre İranlı siyaset teorisyenleri için İran, İslam dünyasının merkezi; “Ümmül Kurası” olarak Direniş Ekseni’nin kalbinde yer alıyor. Eksendeki diğer devletler ve yapılanmalar da “Büyük Şeytan” olarak adlandırılan ABD ve İsrail ekseni karşısındaki cepheyi temsil ediyor.
