Ticarette dolar kıskacından kaçma ve genişleme konulu BRICS zirvesinde, üye ülkelerin daha fazla ülkeyi birliğe alma konusunda uzlaşmaya varmasının hemen ardından altı ülkeye davet gönderildi. Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, Johannesburg’da grubun yıllık zirvesi tamamlanırken yaptığı açıklamada gelecek yıl Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE),İran, Mısır, Etiyopya ve Arjantin’in birliğe katılacağını söyledi.
Davet edilen altı ülke de daha önce birliğe katılmaya ilgi duyduklarını dile getirmişti. Ramaphosa, “Üyelikleri 2024 yılının ocak ayından itibaren geçerli olacak” dedi. Birlikte şu anda Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika bulunuyor. BRICS ülkeleri dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 40’ını ve küresel milli gelirin dörtte birini temsil ediyor. 2040’a kadar bu ülkelerle BRICS’in dünya ticaretindeki payının yüzde 44’e yükselmesi bekleniyor. Birliğe katılmak isteyen 20’den fazla ülke olduğu söyleniyor.
Birliğin genişlemesinin en büyük destekçilerinden olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, yayınladığı bir video mesajında yeni BRICS üyelerini kutladı ve bloğun küresel etkisinin artmaya devam edeceğini sözlerine ekledi. “Gelecek yıl tam kapsamlı bir formatta çalışacak yeni üyeleri tebrik etmek istiyorum” diyen Putin, “Tüm meslektaşlarımızı temin etmek isterim ki BRICS’in dünyadaki etkisini artırmak için bugün başlattığımız çalışmaları sürdüreceğiz. Yeni üyelerle ve BRICS’te ortaklarımızla birlikte çalışacak ve bizimle birlikte çalışmak isteyenlerle faaliyete geçmeyi kast ediyorum” sözleriyle devam etti.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ise bloğun genişlemesini ‘tarihi’ olarak nitelendirerek, ‘gelişmekte olan ülkelerle birleşme ve iş birliği yapma’ kararlılığını yansıttı. Şi, “Bu BRICS işbirliği mekanizmasına yeni bir ivme kazandırarak, dünya barışı ve kalkınmasının gücünü daha da artıracaktır” dedi.
Böylelikle dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı Suudi Arabistan, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin ile aynı ekonomik bloğa girmiş oldu. Ayrıca büyük petrol üreticilerinden oluşan OPEC+ birliğine üye olan Rusya ve Suudi Arabistan şimdi başka bir ekonomik blokta yeniden bir araya gelecek. Genişleme kararından önce bu işe en temkinli yaklaştığı düşünülen Hindistan Başkanı Narendra Modi de genişlemeyi memnuniyetle karşıladığını belirterek, ülkenin yeni üyelerin bloğu güçlendireceğine daima inandığını dile getirdi.
Ortak para birimi mümkün mü?
Bloğun genişlemesi, üyelerin ticaret yaparken ABD doları dışındaki para birimlerini kullanmaya kademeli olarak geçeceği bir süreç olan ‘dolarsızlaşma’ sorunu da gündeme getiriyor. Ancak analistler en azından yakın gelecekte bir BRICS para biriminin ‘olası olmadığını’ belirtiyor. Putin, BRICS ülkelerinin ortak para birimine geçmesinin ‘zor bir konu’ olduğunu söylese de, “Bu sorunları çözme yolunda ilerleyeceğiz” diye ekledi.
Genişleme aynı zamanda Rusya ve Çin’in Batı ile artan gerilimlere kilitlendiği bir dönemde gerçekleşiyor. Uzmanlar, İran’ın da gruba dahil edilmesinin birliği Batı karşıtı bir blok haline getirebileceğini söylüyor.
Goldman Sachs’ın eski ekonomisti Jim O’Neill’ın gelişmekte olan önemli piyasaları tanımlamak için kullandığı bir terimden yola çıkarak oluşturulan grup, üyeleri arasındaki derin siyasi ve ekonomik sistem farklılıklarına rağmen varlığını sürdürmeye devam ediyor. O’Neill bu hafta başında Bloomberg’e verdiği demeçte, “Ekonomik olarak, katılmak için başvuran ülkelerin çoğu büyük ekonomi değil” demişti. “Sadece beş üyeyken bile anlaşmaya çalışırken zorluk çektiler” diye ekleyen O’Neill, “Dolayısıyla tabii ki oldukça güçlü sembolik öneminin dışında çok daha fazla ülkenin katılmasının neye yarayacağından emin değilim” diye belirtmişti.
Öte yandan 2022 yılında BRICS Uluslararası Forumu Başkanı Purnima Anand, Rus İzvestiya gazetesine yaptığı açıklamada, Türkiye, Mısır ve Suudi Arabistan’ın örgüte bir an önce katılmasını istediklerini söylemişti. Üç ülkenin olası üyeliğinin 14. BRICS Zirvesi’nde Çin, Rusya ve Hindistan yetkililerinin görüşmelerinde ele alındığını belirten Anand, “Bu ülkeler katılma konusundaki isteklerini ortaya koydu ve üyelik başvurusuna hazırlanıyor. Bence bu çok iyi bir adım çünkü genişleme her zaman olumludur. Bu, BRICS’in dünyadaki etkisini kuşkusuz artıracak” demişti.
