İngiltere, haftada bir sadece pazar günleri çıkan gazete geleneğinin hala yaşadığı bir ülke. Ama bağımsız bir marka olarak pazar gazetesi olmayı sürdüren tek bir marka kaldı: 200 yaşındaki The Observer.
Bu gazete de zaten 1993 yılından beri The Guardian’a ait ama kendi markasını koruyor, kendi gazeteci kadroları var. The Guardian haftada 6 gün yayınlanıyor, pazar günleri ise The Observer çıkıyor.
İki gazetenin markalarını birleştirdiği, daha doğrusu The Observer’ın kendi markasıyla yayın yapmadığı tek alan internet sitesi. The Observer’ın içeriği The Guardian’ın web sitesinde yayınlanıyor.
The Guardian’ın sahiplik yapısı da ilginç. Gazeteyi yayınlayan Guardian Media Group adlı şirketin sahibi ‘Scott Trust’ adlı bir vakıf. Ama bu şirketin bir de içinde gazetecilerin ve bağımsız kişilerin de olduğu bir kuvvetli yönetim kurulu var.
Geçen hafta çarşamba ve perşembe günleri The Guardian ile The Observer’da çalışan gazeteciler satışı önlemek için 48 saatliğine grevdeydi.
50 yıl sonra yapılan ilk grev
Eylül ayında The Guardian’ın The Observer’ı 5 yıl önce kurulmuş bir medya şirketi olan Tortoise’a (Kaplumbağa-Tosbağa) satışı konuşulmaya başlanmıştı. Bu satışa The Guardian ve The Observer’daki gazeteciler, Tortoise’nin sektörde henüz yeterli tecrübeye sahip olmadığı düşüncesiyle itiraz ediyorlardı. Nitekim bu itirazlarını geçen hafta çarşamba ve perşembe günleri 48 saatliğine greve çıkarak gösterdiler. Bu The Guardian’daki gazetecilerin 50 yıldan beri yaptığı ilk grevdi.
Ancak gerek Guardian Media Group’un kuvvetli yönetim kurulu, gerekse Scott Trust adlı vakıf cuma günü The Observer’ın satışını onayladı, yani grevdeki gazeteciler gibi düşünmedi.
The Guardian’ın sahibi vakıf da yatırımcı oldu
200 yıllık pazar gazetesinin kaça satıldığı açıklanmadı ancak ilginç bir gelişme daha oldu: The Guardian’ın sahibi olan Scott Trust adlı vakıf, Tortoise Media’ya 1,3 milyar poundluk bir yatırım yaptı ve bu şirketin en büyük hissedarı haline geldi.
Böylece Tortoise Media’nın hem editoryal bordunda hem de yönetiminde temsil edilmeye başlandı. Tortoise’ın The Observer için 25 milyon poundluk bir yatırım bütçesi oluşturduğu açıklandı.
İngiliz medyasını ‘ödeme duvarı’na alıp kurtaran adam
Tortoise Media, 2018 yılında BBC News’ün eski yöneticisi James Harding ve ABD’nin eski Londra Büyükelçilerinden Matthew Barzun tarafından kuruldu.
James Harding, BBC Haber’in başına geçmezden önce İngiltere’nin köklü gazetesi The Times’ın genel yayın yönetmeniydi ve bu gazetenin dijitalleşmesinin öncüsü oldu.
Türkiye’de olduğu gibi İngiltere’de de internetin yaygınlaşması reklam fiyatlarını çok düşürüp gazeteleri gelirsiz bırakmaya başlayınca buna ilk uyanan gazetelerden biri The Times oldu ve bütün gazetecilik içeriğini bir ödeme duvarının arkasına aldı, yani The Times’ı internetten okumak isteyen herkesi abone olmaya zorladı. Bu, dünyada bir gazetenin internetten okunmayı paralı hale getirdiği ilk örnekti ve çok da başarılı oldu. Bugün The Times’ın okuyucu sayısı da, aboneliklerden elde ettiği gelir de yüzlerce yıllık tarihinde olmadığı kadar fazla.
Buna karşılık The Guardian hiçbir zaman bu ‘ödeme duvarı’nı tam olarak kurmadı, onun yerine okuyucularını abone olmaya veya gazeteye düzenli olarak bağış yapmaya çağıran bir yöntem izliyor. Bu yöntem The Guardian’ın gazeteciliğini sürdürmesini zaman zaman zorluyor ama gazete bir türlü tamamen abonelik sistemine de geçemiyor.
Neden isimleri ‘Tosbağa’?
Harding ve Barzun, Tortoise Media’yı kurarken, gündelik son dakika haberciliğinden uzak duran ve ‘yavaş haber’ diye adlandırılan daha araştırmacı gazeteciliğe odaklanmaya karar verdiler. Belki bu yüzden şirketlerinin adı da ‘Tosbağa’ veya ‘Kaplumbağa.’
Bu yüzden haftada bir pazar günleri yayınlanan ve hep araştırmacı gazeteciliği ile ünlü bir yayın olan The Observer, gelişmek isteyen Tortoise için en uygun yayın organı olabilir.
Şimdi onların The Observer’a bir web sayfası yapıp bu sayfayı bir ‘ödeme duvarı’ arkasına almasını beklemek için çok sebep var. Gazete kağıda basılmaya da devam edecek.
The Observer tam 200 yıldır yayınlanan son derece köklü bir pazar gazetesi.
Yatırımcılar gelmeye devam ediyor
Belli ki Tortoise yatırımcı çekmeye de devam ediyor ve sermayesini güçlendirdikçe güçlendiriyor. Şirketin yatırımcıları arasında Amerikan devi Standart Industries’in yatırım şirketi Standart Investments ve İngiltere’deki İşçi Partisi’nin büyük bağışçılarından Gary Lubner’ın yardım organizasyonu ‘This Day’ de var. Şimdi onlara The Guardian’ın sahibi olan Scott Trust vakfı da katıldı.
Şirketin toplam sermayesi birkaç milyar poundu bulmuş durumda. Bu tabii, ödeme duvarının aslında ne kadar etkili bir yöntem olduğunun ve gazeteciliği nasıl kârlı bir iş kolu olarak yaşattığının bir açık göstergesi.
Türk medyasında sadece 10Haber kendini bir ‘ödeme duvarı’nın arkasına koydu ve bu yolla bağımsız gazeteciliğini finanse etmeye çalışıyor.