İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu dün Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kürsüye çıkarak büyük bir protestoyla karşılaştığı bir konuşma gerçekleştirdi. Netanyahu’nın konuşmasında tehditlerin öne çıkan hedefleri Hizbullah ve İran’dı.
İran için “Bize saldırana saldırırız” diyen Netanyahu, aynı zamanda Hizbullah’ı “temizleyene” kadar Lübnan’dan çıkmayacaklarının mesajını da vermişti. Netanyahu’nun kürsüde konuşma yaptığı sıralarda Lübnan’da da hareketli dakikalar yaşanmaya başladı. İsrail ordusu, Beyrut’un güneyindeki Dahiye bölgesine gerçekleştirdiği hava saldırısında Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’ı öldürdüklerini iddia etti. Cuma akşamı İsrail tam 140 Hizbullah hedefinin vurulduğunu açıkladı. İsrail ordusunun Cumartesi sabahı “Nasrallah” öldü açıklamasını Hizbullah’ın doğrulaması takip etti.
Nasrallah’ın kesin ölümünün ardından gözler İran’a çevrildi. Ülkenin dini lideri Ali Hamaney’in yeni hedef olabileceği olasılığı gündemde.
Biz de Hizbullah’ın 32 yıl boyunca liderliğini yapan Hasan Nasrallah’ın portresini ve sunumda kullandığımız fotoğrafta geriye kalan Hamaney etrafındaki olasılıkları sizler için derledik.
Hasan Nasrallah kimdir?
Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta 1960 yılında dünyaya gelen Hasan Nasrallah, Lübnan’da iç savaşın başladığı 1975 yılında 15 yaşındaydı. İç savaş sebebiyle Nasrallah ailesi Sur kentine göçtü ve Nasrallah burada Şii Emel Hareketi’ne katıldı. Emel Hareketi, iç savaş sırasında silahlanan bir kısmı İranlılardan oluşan Şiilerin kendilerine verdikleri isimdi. Bu yapı, iç savaşın ardından Lübnan Hizbullahı’nın da temellerini oluşturacaktı.
Nasrallah eğitiminin büyük kısmını Irak ve İran’daki Şii merkezlerindeki “havza” diye adlandırılan okullarda gördü. Bu okullar dönemim din bağlamlı ideolojik eğitiminin de merkezleriydi. Nasrallah, daha sonra Lübnan’a dönerek Emel Hareketi’nin lideri Abbas Musevi’nin kurduğu okulda öğrenimine devam etti. Nasrallah 22 yaşındayken Lübnan İsrail tarafından işgal edildi. İşgal, Nasrallah’ın Hizbullah’a katılmasının da en büyük sebebiydi.
İsrail bombalamasından sağ kurtulmuştu
Abbas Musevi’nin 1992’de İsrail tarafından öldürülmesinden sonra 12 Şubat 1992’de Nasrallah, Hizbullah’ın genel sekreteri seçildi. İsrail – Lübnan Savaşı sırasında 14 Temmuz 2006’da Nasrallah’ın birkaç saat önce ziyaret ettiği büro, İsrail’in attığı bombalarla imha edildi. Ancak Nasrallah, sağ kurtulmayı başardı.
Hizbullah’ın 2000 yılında güney Lübnan’ın 22 yıl süren İsrail işgalinden kurtarılmasında ve ardından Temmuz 2006 savaşında İsrail’e karşı oynadığı rol, Nasrallah’a büyük prestij kazandırırken, 2006 Lübnan Savaşı’nın galibi, birçok Ortadoğu ülkesinde Hizbullah olarak görüldü.
Hizbullah liderliği süreci
Nasrallah’ın liderlik dönemi uyguladığı bir dizi stratejik operasyon İsrail’in 22 yıllık bir işgalin ardından Lübnan’dan çekilmesiyle sonuçlandı.
Nasrallah’ın bölgede “başarılı” adledilmesini sağlayan bir dizi hamlesi oldu. Hizbullah, 2004 yılında İsrail ile büyük bir esir takası gerçekleştirdi. Yapılan büyük bir esir takasında yüzlerce Lübnanlı ve Arap esir serbest bırakıldı.
Hamasetli konuşmaları ve güçlü kişiliği, Arap ve İslam dünyasında kendisine popülerlik kazandıran faktörler olurken, konuşmaları geniş yankı ve ilgi gördü. Ancak 2011’de patlak veren Suriye İç Savaşı’nın bastırılmasında Hizbullah’ın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad yönetiminin yanında yer alması, Nasrallah’ın popülerliği büyük oranda azaldı.
Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugaylarının, “Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme” gerekçesiyle İsrail’e 7 Ekim 2023’te kapsamlı saldırı düzenlemesi üzerine Nasrallah’ın adı tekrar gündeme geldi.
Nasrallah, Filistin direnişini desteklemek için Lübnan’ın güneyinde İsrail’e karşı bir cephe açıldığını duyurdu ve bu cephenin Gazze’deki savaş bitene kadar sakinleşmeyeceğini birçok konuşmasında söyledi. Bununla birlikte Nasrallah açılan bu cephenin Filistin’e destek cephesi olduğunu vurgulayarak, İsrail’le topyekün bir savaşa girmek istemediklerini ima etti.
Yüksek tondan ve tehditkar konuşmalarıyla popülaritesini artıran Nasrallah, İsrail’in Filistin politikalarına yönelik hamleleriyle de bölgede kritik bir rol oynadı. Hamas öncülüğünde İsrail’e düzenlenen Aksa Tufanı Operasyonu’nun ardından da Hizbullah, Gazze meselesinde açık bir taraf haline geldi.
Şimdiye dek 41 binden fazla kişinin öldüğü Gazze işgalinde Nasrallah’ın “Hizbullah bu savaşın tarafıdır, bulunduğumuz her yer cephedir” açıklamaları Nasrallah’ı yeniden İsrail’in öncelikli hedefi haline getirdi.
Yeni hedef Hamaney analizleri öne çıkıyor
İran Lideri Ali Hamaney, Hizbullah Lideri Hasan Nasrallah ve İran İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani.
Nasrallah’ın ölümü sonrasında İsrail’in yeni hedefinin kim olacağı soruları da gündemde epey yer almaya başladı. Netanyahu’nun BM kürsüsünde Hizbullah sonrası öncelikli söylemleri Hamas ve İran üzerineydi. Haliyle bir sonraki hedefin Hamaney olabileceği iddiaları üzerinde de duruluyor. Haberin kapağında yer alan fotoğraf, özellikle Nasrallah öldükten sonra sosyal medyada epey dolaşıma sokuldu. Fotoğrafta sırasıyla, İran Dini Lideri Ali Hamaney, Cuma günkü İsrail saldırısında öldürülen Hizbullah Lideri Hasan Nasrallah ve 3 Ocak 2020’de Irak’ta suikast sonucu ölen İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani yer alıyor.
Fotoğrafta tek hayatta olan kişi ise Hamaney. Bu iddialar ve tartışmaların ortasında Hamaney’in daha güvenli bir yere nakledildiği haberleri de İran’da hareketli saatler yaşandığı ve “endişe çanlarının” çaldığı yönünde yorumlanıyor.
Güvenli bölgeye götürüldü
Reuters, üst düzey İran güvenlik yetkililerine dayandırdığı haberinde İran’ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in güvenli bir bölgeye götürüldüğünü yazdı.
Reuters’a konuşan iki bölgesel yetkili İran’ın dini lideri Hamaney’in ülke içinde yüksek güvenlik önlemlerinin alındığı güvenli bir yere nakledildiğini söyledi. Haber ajansına konuşan yetkililer, İran’ın bir sonraki adımı belirlemek üzere Lübnanlı grup Hizbullah ile sürekli temas halinde olduğunu söyledi.
İran, Lübnan’daki silahlı grubun kurulduğu 1982 yılından bu yana Hizbullah’ın müttefiki konumunda. İran’ın eski cumhurbaşkanlarından olan Hamaney ülkenin esas lideri konumunda ve Devrim Muhafızları Ordusundan sorumlu.
Hamaney’den açıklama
İran lideri Ali Hamaney saldırıdan sonra yaptığı ilk açıklamada Nasrallah’tan bahsetmedi. Hamaney’in açıklaması yapıldığı esnada Hizbullah henüz Nasrallah’ın ölümünü doğrulamamıştı. Hamaney, “İsrail’in Hizbullah’ın Lübnan’daki güçlü yapılanmasına zarar veremeyeceğini” ve bölgedeki tüm “direniş güçlerinin” Hizbullah’a destek vereceğini ifade etti.
Açıklamasında, İsrail’in Gazze’de bir yıldır sürdürdüğü savaş suçlarını Lübnan’a da uygulamaya çalıştığını belirten Hamaney, “Siyonist suçlular, Hizbullah’ın Lübnan’daki güçlü yapılanmasına ciddi zarar veremeyecek kadar küçük olduklarını bilmelidir.” ifadelerini kullandı. İran lideri, bölgedeki “direniş güçlerinin” Hizbullah’ın yanında duracağını ve “direniş güçlerinin mücadelesinin Hizbullah’ın öncülüğünde devam edeceğini” belirtti. Hamaney, İsrail’in gece Beyrut’ta düzenlediği saldırıda hayatını kaybedenlerin arasında olduğu öne sürülen ve akıbeti henüz belirlenemeyen Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’tan söz etmedi.
