Hamas’ın siyasi büro şefi İsmail Haniye, İran’ın yeni cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin töreni için gittiği Tahran’da çarşamba günü uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetti. Saldırıdan sonraki saatlerde bunun havadan güdümlü füze olduğu söylendi. Peki ya işin aslı astarı neydi?
New York Times’ın ikisi İranlı, biri Amerikan olmak üzere yedi istihbarat yetkilisine dayandırdığı haberinde Haniye’nin Tahran’da kaldığı misafirhaneye gizlice yerleştirilmiş patlayıcıyla suikasta uğradığını yazdı. Ortadoğulu yetkililerden beşine göre bomba konuta yaklaşık iki ay önce yerleştirilmişti. Konut bizzat Devrim Muhafızları tarafından korunuyordu, üstelik başkentin kuzeyindeki lüks bir semtte Neshat adı verilen büyükçe bir yerleşkenin de parçasıydı.
Haniye’nin Pezeşkiyan’ın yemin töreni için Tahran’da olacağı biliniyordu. Yetkililere göre Haniye’nin konutta olduğu teyit edildikten sonra bomba uzaktan patlatıldı. Patlama sırasında bir koruma da hayatını kaybetti. Patlama binayı sarstı, bazı pencereler kırıldı ve dış duvarlardan biri kısmen çöktü. Önce Telegram’da dolaşan ancak doğruluğu bir gün sonra teyit edilen bina fotoğrafında da hasarın boyutunun bir kısmı görülebiliyor. Saldırı ilk söylendiği gibi bir füzeyle yapılmış olsa, füze bundan çok daha fazla zarar verebilmeliydi.
Saldırının düzenlendiği söylenen bina. Fotoğraf: Telegram
Ortadoğulu yetkililere göre bomba gece iki sularında patladı. Bina çalışanları ürkmüş halde patlamanın kaynağını bulmak için koşuşturmaya başladı ve kendilerini Haniye’nin korumasıyla birlikte kaldığı odanın önünde buldular. Haniye patlama anında ölmüştü, yapacak bir şey yoktu. Korumayı kurtarmaya çalışan sağlık görevlileri ona da yardımcı olamadı.
İranlı yetkililer Haniye’nin hemen yan odasında Filistin İslami Cihad lideri Ziyad El Nakhalah’ın olduğunu söyledi. Patlamanın diğer odaları etkilememiş olması bombanın epey hassas bir şekilde yapıldığını gösteriyor.
Her geldiğinde bu odada kalmış
Peki Haniye’nin bu konutta kalacağı nereden belliydi? Bunun cevabı da hazır: Ortadoğulu yetkililere göre Haniye önceki Tahran ziyaretlerinde de aynı konutta kalmıştı. İranlı yetkililer ve Hamas, suikasttan İsrail’in sorumlu olduğu konusunda hemfikirdi. İsminin paylaşılmamasını isteyen bazı ABD’li yetkililer, New York Times’a açıklamalarında aynı görüşü paylaştıklarını dile getirdi.
Ortadoğulu yetkililere göre İsrail cinayeti kamuoyu önünde kabul etmese de istihbarat yetkilileri operasyonun hemen ardından ABD ve Batılı müttefiklerine yaşananlar konusunda detaylı bilgi verdi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, çarşamba günkü açıklamasında Washington’un böyle bir suikast planından daha önce haberlerinin olmadığını söylemişti.
Öte yandan İsrail ordusu sözcüsü Daniel Hagari, 30 Temmuz’u 31 Temmuz’a bağlayan gece Beyrut’ta Lübnan Hizbullahı’nın üst düzey komutanı Fuad Şükür’ün ölümüne neden olan saldırıdan başka bir saldırı düzenlemediklerini savundu.
Hava savunmasındaki zafiyetten bahsederken…
Cinayetten sonraki saatlerde İsrail’in Haniye’yi tıpkı nisan ayında İsfahan’daki askeri üsse fırlattığı füze gibi bir füzeyle saldırmış olabileceği yönünde spekülasyonlar döndü. Füze teorisi akılları karıştırmıştı çünkü İsrail’in İran’ın kalbine böyle cüretkâr bir saldırıyı hava savunma sistemlerinden kaçınarak gerçekleştirebilmiş olması İran’ın aslında çok büyük bir güvenlik açığına sahip olduğu anlamına gelecekti.
Ancak gerçek bambaşkaydı. Suikastçılar İran’ın savunmasındaki başka bir boşluktan faydalanmıştı. Sıkı korunduğu varsayılan bu yerleşkeye bir bomba yerleştirilmişti. Böylece bomba haftalarca fark edilmeden olduğu yerde kaldı. Belki İran’ın hava savunma sistemleri üstündeki şüphe kalktı ama ortaya bambaşka bir güvenlik sorunu çıktı. İranlı yetkililer NYT’ye böyle bir ihlalin “feci bir istihbarat ve güvenlik başarısızlığı” olduğunu söyledi. Bu yetkililere göre Haniye gibi misafirleri ağırlamak için kullanılan bu konutların güvenliği üstünde de bir soru işareti oluştu.
Bombanın konuta nasıl yerleştirildiği ise belirsizliğini koruyor. Ortadoğulu yetkililer suikast planlarının aylar sürdüğünü ve yerleşkenin kapsamlı bir şekilde gözetlendiğini düşünüyor. Ancak suikastçıların patlayıcıyı odaya nasıl ya da ne zaman soktuğu bilinmiyor.
İlk kimler haber edildi?
İranlı yetkililere göre olaydan ilk haberdar edilenler arasında İran’ın bölgedeki yakın müttefikleri Hamas ve Hizbullah ile yakın işbirliği içinde çalışan Kudüs Gücü Komutanı İsmail Gani de vardı. İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney de gece yarısı uyandırılarak durumdan haberdar edilmişti.
İlk resmi açıklama ise patlamadan dört saat sonra geldi. Üç İranlı yetkiliye göre Hamaney sabah yedide İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi üyelerini acil toplantı için yerleşkesine çağırarak misilleme olarak İsrail’in vurulması emrini verdi.
