Hamas’ın 7 Ekim’deki Aksa Tufanı Operasyonu sonrasında İsrail’in en büyük müttefiki şüphesiz Amerika Birleşik Devletleri’ydi. ABD Başkanı Joe Biden’ın Tel Aviv’de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile kucaklaştığı fotoğraf da hâlâ aklımızda. Her ne kadar en büyük müttefiki olsa da İsrail’in ABD’nin taleplerini kulak ardı etmesi iki ülke arasında gerilim yaratmıştı. Bu gerilim belli başlı konularda sürerken Netanyahu’nun ABD’ye yapacağı ziyaretin daha fazla gürültü koparması beklenirdi ancak, Biden’ın seçim yarışından çekilmesinin gölgesinde kaldı.
Netanyahu Pazartesi günü ABD Kongresi’ne hitap edeceği ve bir dizi temaslarda bulunacağı Washington’a uçmadan önce açıklama yaptı. İsrail Başbakanı kasım ayında ABD’de kim başkan seçilirse seçilsin İsrail’in ABD’nin Ortadoğu’daki en güçlü müttefiki olmaya devam edeceğini söyledi.
Seçildiğinden bu yana ilk ziyaret
Netanyahu’nun ABD’ye gidişi 2022 sonunda başbakan olarak yeniden seçilmesinden bu yana ilk ziyaret. Bu ziyaret aynı zamanda Gazze’de saldırılarını sürdürme biçimi nedeniyle aralarında soğuk rüzgarlar esen iki ülke için ilişkileri yeniden düzeltilebileceği bir platform olarak da öne çıkıyor. Netanyahu’nun Biden’ın halefi olarak görülen Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in yanı sıra bazı Cumhuriyetçilerle de bir araya gelmesi bekleniyor. Zaten Netanyahu da bunu açıklamasında şöyle vurguluyor: “Bu savaş ve belirsizlik döneminde İsrail’in düşmanlarının Amerika ve İsrail’in bugün, yarın ve her zaman birlikte durduğunu bilmeleri önemlidir. İsrail için çok önemli olan iki partili desteği pekiştirmektir.”
Biden’ın kasım ayındaki seçimlerden çekilmesi “kesin” gözüyle bakılan Trump zaferine ilişkin şüphe doğurdu. Bu nedenle bir sonraki dönem için Cumhuriyetçilerle daha fazla görüşen ülke liderleri ve diplomatların artık aynı mesaiyi Demokratlar için de harcaması bekleniyor. Netanyahu da bunun ilk örneği olacak.
Konuşmasının düşük tansiyonlu olması bekleniyor
Covid nedeniyle izole olan Biden durumu düzelirse Netanyahu ile salı günü görüşecek. İsrail Başbakanı çarşamba günü de Kongreye hitap edecek. Kongre’de yapacağı konuşmanın Gazze savaşının daha geniş bir bölgesel çatışmaya dönüşme tehlikesinin giderek arttığı Ortadoğu’daki istikrarsız duruma İsrail ve ABD’nin vereceği tepkinin koordine edilmesine odaklanması bekleniyor. 2015 yılında Kongre’de yaptığı konuşmada dönemin ABD Başkanı Barack Obama’nın İran’la nükleer anlaşma adımlarını eleştiren Netanyahu’nun bu seferki konuşmasının daha düşük bir tonla gerçekleşmesi bekleniyor.
‘Biden’ı eleştirenler düzenledi’
Filistinlilerle siyasi bir anlaşmaya varılması için görüşmelerin yeniden başlaması yönünde ABD’nin İsrail’e yaptığı baskı ve ABD’nin silah desteğini kesme tehdidi İsrail’de Netanyahu döneminde Washington ile bağların zayıfladığı yönündeki algıların kuvvetlendirmişti.
Kudüs İbrani Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler uzmanı olan Yonatan Freeman Reuters’e verdiği demeçte “Bu konuşmanın amacı tüm söylenenlere, tüm protestolara rağmen Netanyahu’nun hâlâ lider olduğunu ve destek gördüğünü göstermek. Ve tabii ki ABD ile hâlâ güçlü ilişkilerin devam ettiğini göstermeye çalışmak” dedi.
ABD Kongresinde konuşma yapan liderler genelde ABD’nin en yakın müttefiklerinden oluşur. Bu bir nevi, Washington’un müttefiklerini onurlandırma biçimidir. Ancak son zamanlarda gerilen ilişkiler ve çekilen restler düşünüldüğünde bu ziyaretin zamanlamasının manidar olduğunu söylemek pek de yersiz olmayacak. Zaten Reuters da bu ziyaret konuşmanın Biden’ı İsrail’e yeterli desteği göstermemekle suçlayan Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçileri tarafından organize edildiğini yazdı.
Cumhuriyetçiler Biden’ı İsrail’e yeterince destek vermemekle suçluyor. Netanyahu’nun Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump ile görüşeceğine dair kesin bir bilgi olmasa da partililerle temas kuracağı ifade ediliyor. Netanyahu ve Trump eski başkan döneminde yakın ilişki kurmuştu ancak Trump o zamandan beri Netanyahu’yu eleştiriyor ve Gazze savaşının bir an önce sona ermesi gerektiğini söylüyor. Kongre’deki karşılama genel olarak sıcak olsa da, ABD kampüslerini sarsan protestolar Netanyahu’nun Washington dışında düşmanca karşılanabileceğini gösteriyor.
Simge olmuştu: Netanyahu’ya Noa da eşlik edecek
İsrail’in Gazze saldırısına ve Washington’un İsrail’e verdiği desteğe karşı çıkan aktivistler Çarşamba günü ABD Kongre Binası’nda protesto gösterileri düzenlemeyi planlıyor. Polis “çok sayıda gösterici” beklediklerini ve ek güvenlik önlemleri aldıklarını ancak bilinen bir tehdit olmadığını açıkladı.
İsrail’in Gazze’deki saldırıları 39 binden fazla Filistinlinin ölümüne yol açtı. Gazze operasyonu, işgal altındaki Batı Şeria’da yasadışı yerleşimlerin genişletilmesi ve Yahudi yerleşimcilerin Filistinlilere yönelik saldırıları nedeniyle uluslararası desteğini kısmen de olsa kaybetti.
İsrail’de Netanyahu, Gazze’deki çatışmaları durduracak ve Hamas tarafından yönetilen bölgede hâlâ tutulan 120 rehinenin – ölü ya da diri- geri dönmesine yarayacak bir anlaşma için artan çağrılarla karşı karşıya. Netanyahu, 7 Ekim’de İsrail’e düzenlenen ve 1.200 kişinin öldüğü, 250’den fazlasının da Gazze’ye kaçırıldığı saldırı öncesindeki güvenlik zafiyetlerinin soruşturulması yönündeki baskılarla da yüzleşiyor. Kamuoyu yoklamalarına İsraillilerin çoğu 7 Ekim’den Netanyahu’yu sorumlu tutuyor ve seçim yapılması halinde bir daha seçilemeyeceğini ortaya koyuyor.
Netanyahu’ya geçen ay İsrailli komandolar tarafından kurtarılan rehine Noa Argamani eşlik edecek. Argamani’nin Netanyahu ile ABD’ye gidiyor olması, esir yakınlarının da eleştirilerine neden oldu. Esir yakınları, Netanyahu ve yönetiminin rehinlerin durumunu önceliklendirmediğini belirtiyor.
