Azerbaycan’ın geçen hafta Dağlık Karabağ’da gerçekleştirdiği 24 saatlik operasyonun ardından Karabağ Ermenileri, ‘etnik temizlik korkusuyla’ bölgeyi terk ederek Ermenistan’a geçmeye başladı. Son verilere göre Ermenistan’a geçenlerin sayısı 40 bini aştı.
Ermeni hükümeti bugün itibarıyla 50 bin kişinin Ermenistan’a geçtiğini belirtti. Karabağ’daki Ermeni nüfusun 120 bin olduğunu düşünürsek nüfusun üçte birinden fazlasının bölgeyi terk ettiğini söyleyebiliriz.
Bakü’nün operasyonunun sadece silahlı Ermeni birliklerini hedef aldığı ve bölgedeki Ermeni halkın ‘eşit vatandaş’ olarak Azerbaycan’a entegre edileceği belirtiliyor. Ancak Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın ‘etnik temizlik’ uyarısı ve Ermenilerin seçtiği sözde hükümet yetkililerinin, “Buradaki Ermeniler Azerbaycan’ın bir parçası olarak yaşamak istemiyor” sözlerinin ardından göç dalgası başladı.
Reuters’ın bildirdiğine göre Ermenistan’a doğru giden dağ yolu insanlarla doluydu ve birçoğu ya arabalarında uyuyor ya da yol kenarında ısınmak için yakacak odun arıyordu. 70 yaşındaki emekli öğretmen Vera Petrosyan, Ermenistan sınırında Reuters’a verdiği demeçte, “Her şeyi geride bıraktım. Beni neyin beklediğini bilmiyorum. Hiçbir şeyim yok. Hiçbir şey istemiyorum” dedi.
Ayrılıkçıların eski lideri tutuklandı
Azeri yetkililer, Karabağlı Ermenilerin kimlik kontrolünün ardından Ermenistan’a geçmesine izin veriyor. Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan bir yetkili, kimlik kontrolünün ‘savaş suçu şüphelilerinin bulunması için yapıldığını’ söyledi. Silahını teslim edenlerin affedileceğini belirten yetkili, bununla birlikte ilk Karabağ Savaşı’nda savaş suçu işleyenlerin hükümete teslim edilmesini istedi.
Azerbaycan Sınır Güvenliği Servisi, Dağlık Karabağ’ın ayrılıkçı hükümetinin eski lideri Ruben Vardanyan’ın bölgeden ayrılan sivillere karışarak Ermenistan’a kaçmaya çalışırken yakalandığını duyurdu.
Milyarder bir iş insanı olan Vardanyan, servetinin büyük bir kımını büyük bir yatırım bankasına sahip olduğu Rusya’da kazanmış ve 2022 yılında Dağlık Karabağ’a taşınmış. Vardanyan, bu yılın başlarında istifa etmeden önce birkaç aylığına ayrılıkçı hükümeyin lideri olarak görev yaptı. Azerbaycan daha önce de Vardanyan ile ilgili çekincelerini dile getirmiş ve onu, ‘barışın önündeki engel’ olarak nitelendirmişti.
Tahliye telaşının üstüne bir de pazartesi günü Hankendi yakınlarındaki benzin istasyonunda patlama meydana geldi. Ermenistan’a gitmeden önce arabalarına yakıt doldurmak için çok fazla Ermeni’nin benzine akın etmesi sebebiyle patlamanın bilançosu da büyük oldu. 125 kişi hayatını kaybederken 290 kişi de hastaneye kaldırıldı.
Dağlık Karabağ meselesi
Dağlık Karabağ, Azerbaycan ve Ermenistan arasında 1990’lardan bu yana çatışma konusu oldu. İlk Karabağ Savaşı’nda Ermeniler üstün gelerek bölgeyi ele geçirdi ve Karabağ Azerileri göç etmeye zorlandı. 2020’de 44 gün süren 2’nci Karabağ Savaşı ise Azerbaycan’ın zaferiyle sonuçlandı. Şu anda uluslararası arenada Dağlık Karabağ Azerbaycan toprağı olarak kabul ediliyor ancak etnik Ermeniler, Azerbaycan hükümetinin itirazlarına rağmen 9 Eylül’de yasa dışı bir şekilde seçim yaparak kendi liderini seçti.
Bunun üzerine geçen hafta aynı gün gerçekleşen mayın patlamalarında altı Azeri’nin hayatını kaybetmesi sonucu Bakü, 19 Eylül’de bir operasyon başlattı. Ermenilerin belirttiğine göre operasyon sırasında en az 200 kişi hayatını kaybetti. Azerbaycan ise operasyon sırasında 192 askerinin hayatını kaybettiğini, 500’ünün de yaralandığını açıkladı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, salı günüAzerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e seslenerek, ‘sivillere koşulsuz güvenlik ve hareket özgürlüğünü sağlanmasını, Karabağ’a gönderilen insani yardımların da engellenmemesini’ istedi. Benzer şekilde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres de taraflara insan haklarına saygı göstermeleri çağrısında bulundu.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise pazartesi günkü Azerbaycan ziyaretinin dönüşünde gazetecilere yaptığı açıklamalarda ‘Ermenistan’ın ilk Karabağ Savaşı’ndaki Hocalı Katliamı’nın bedelini ödediğini’ söyledi. “1 milyon Azerbaycanlı, Hocalı’dan ve diğer şehirlerden adeta hicret etti. Nereye? Azerbaycan’a” diyen Erdoğan sözlerine, “Şimdi ondan 10 yıllar sonra Azerbaycan bu katliamın hesabını sordu. Çok çok farklı bir şekilde sordu ve topraklarını geri aldı. Malum, Amerika, Rusya, Fransa, Minsk Üçlüsü denilen bu ülkeler, yıllarca Azerbaycan’ın bu hakkını tanımadılar. Sonunda Azerbaycan kendi göbeğini kendi kesti ve işi bitirdi. Şimdi Hocalı’da artık kim var? Hocalı’nın gerçek sahipleri” diye devam etti.
Belirtilene göre Laçin Koridoru’dan şimdiye kadar sadece 70 tonluk insani yardımın geçişine izin verildi. Azerbaycan un ve hijyen malzemesi taşıyan 40 tonluk yeni yardımın yolda olduğunu söylüyor. Ermenilerin liderleri ise binlerce kişinin gıdaya erişimi olmadığını iddia ediyor.
