Ekvador’da uyuşturucu kaçakçılığı çetelerinin birbirleriyle ve önlerine taş koymak isteyen kişilerle girdiği şiddet sarmalının ortasında pazar günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ikinci tura ülkenin eski sosyalist Başkanı Rafael Correa’nın desteklediği solcu lider Luisa Gonzalez ile siyasete yeni adım atan iş insanı Daniel Noboa kaldı. Bu iki aday 15 Ekim’de yapılacak ikinci turda başkanlık için yarışacak.
Gonzalez oyların yüzde 33’ünü alarak yarışı önde götürürken, onu yüzde 24 oy alarak beklenmedik bir çıkış yapan Noboa takip etti. Sadece birkaç hafta öncesine kadar Noboa’nın oy oranı anketlerde tek haneli rakamlarda seyrediyordu.
Hapishane ve sokakların suç çetelerinin kontrolü altına geçmesi, Ekvador tarihinde daha önce eşi benzeri görülmemiş bir şiddet dalgası yaratarak cinayet oranlarını rekor seviyelere çıkardı ve ülke için büyük önem taşıyan turizm sektörü güvenlik kaygısı nedeniyle sekteye uğradı. Bu nedenle ikinci tura kalan adayların yeni seçimlerden önce ekonomi ve güvenlik meselelerine odaklanması bekleniyor.
Mevcut Devlet Başkanı Guillermo Lasso’ya zimmetine para geçirdiği iddiasıyla açılan görevden alma davası ve ülkedeki güvenlik krizinin neden olduğu memnuniyetsizlik nedeniyle mayıs ayında erken seçim kararı alınmıştı. Ekvador, yıllardır silahlı gerilla, paramiliter gruplar ve uyuşturucu kartellerinin şiddetli saldırılarıyla sarsılan komşu Kolombiya’ya kıyasla güvenli bir yer olarak görülüyordu. Kolombiya’da yapılan barış anlaşmasının ardından son birkaç yılda durum değişti ve uyuşturucu kaçakçılığı Ekvador’da giderek arttı.
Correa’nın da etkisi oldu
İlk turda birinci gelen Luisa Gonzalez. Fotoğraf: AA
Ekvador’da adam öldürme, bombalı araç saldırıları, polis suikastları, ev ve okullarının önünde vurulan çocuklar gibi haberler rutin haline gelirken, halk ülkedeki huzur ortamını yeniden tesis edebilecek yeni bir lider arayışına girişti. Eurasia Group Latin Amerika Direktörü Risa Grais-Targov, NYT’ye verdiği demeçte 2007’den 2017’ye kadar ülkeyi yöneten Correa’nın sol hareketine atıfta bulunarak, Gonzalez’in ikinci tura kalmasının ‘Correa dalgasının hâlâ güçlü ve sadık bir tabana sahip olduğu’ anlamına geldiğini söyledi. Ancak Targov, ‘nüfusun büyük bir kısmı bambaşka, yeni bir yüz istiyor” diye de ekledi.
Gonzalez seçim sonrası yaptığı konuşmada, “Ekvador tarihinde ilk kez bir kadın ilk turda bu kadar yüksek bir oy aldı. Bu vatana bir kez daha umudu, haysiyeti ve güvenliği getireceğiz” dedi. Bir plastik şirketinin sahibi olan German Montoya, çetelerin istediği haraçların işlerine zarar verdiğini belirterek, buna bir son vermesi için Gonzalez’e oy verdiğini söyledi. 23 yaşındaki inşaat işçisi Jordy Gonzales de benzer düşüncelere sahip. Gonzales’e göre Correa’nın partisi ‘işleri doğru yapıyor’.
Eğer ikinci turda da seçimleri Gonzalez önde tamamlarsa, altı yıldır iktidarda olmayan Correa’nın Ekvador’da baskın bir siyasi güç olmaya devam ettiği resmen kanıtlanmış olacak.
Büyük sürpriz Noboa
Daniel Noboa, oy vermeye kurşungeçirmez yelekle gitti. Fotoğraf: Daniel Noboa/Twitter
Gecenin sürprizi de böylelikle sekiz adaylı yarışta anketlerde en alt sıralarda yer alan Noboa oldu. Pazar gecesi bir basın toplantısı düzenleyen Noboa, “Gençler Daniel Noboa’yı tercih etti” dedi. 35 yaşındaki Noboa muzlara dayalı imparatorluk kuran zengin bir aileden geliyor. Babası da beş kez devlet başkanlığına adaylığını koymuş ancak başarısız olmuş. Genç Noboa’nın siyasi kariyeri ise Ekvador Kongresi’ne seçildiği 2021 yılına dayanıyor.
Ekvadorlu siyasi analist Caroline Avila, “Yeni bir yüzle tazelenmiş Noboa markasına ve ismine aşina yeni bir oy tabanına sahip. Kararsız seçmenlerin büyük bir kısmı gençlerden oluşuyor ve o da gençlerin ilgisini çekmeyi başardı. İkinci tura çıkmasını sağlayan da bu genç kesim” dedi. Noboa’nın bir hafta önceki tartışmayla Ekvadorluları etkilediği belirtiliyor. Avila, “Tartışmada öne çıktı. İyi, akıcı, anlattıklarını çok karmaşık tutmayarak ve kavgacı olmayan bir tonda konuşuyor. Bu da tartışma sonrasında büyük ilgi uyandırdı” diyerek devam etti.
Noboa’nın vaatleri arasında istihdam yaratmak, vergileri azaltmak, elektrik faturalarını düşürmek ve daha fazla uluslararası ticaret anlaşması yapmak var. Kendisini ‘istihdamın başkanı’ olarak tanımlayan Noboa, güvenlik ve ekonomiye dair taahhütlerinin yanı sıra internet sitesinde bir istihdam talep formuna bile yer verdi. Targov, ABD vatandaşı olan ve orada büyümüş Noboa’nın Amerikan piyasasına eğilimli bir tavır takınmasının muhtemel olduğunu söylüyor.
Seçmenlerden biri olan 31 yaşındaki kuyumcu Carlos Andres Eras, Noboa’yı destekleme sebebinin net önerilere sahip hazırlıklı bir siyasetçi olmasından kaynaklandığını belirtiyor. Eras, “Doğaçlama davranmıyor, siyasi projelerini tek tek belirtiyor. Tartışmada da varmak istediği noktayı açıklayarak, kimseye saldırmadan tüm soruları cevaplamıştı” dedi.
18 ay ülkeyi değiştirmeye yeter mi?
Yarışın galibi sadece 2025 yılına kadar görevde kalacak. Uzmanlar Ekvador’da işleri yoluna koymak için bu 18 ayın en deneyimli siyasetçiler için bile kısa bir zaman dilimi olduğunu söylüyor. Siyasi risk danışmanlık şirketi Control Risks’in And bölgesi analisti Laura Lizarazo, CNN International’a verdiği demeçte, “Seçim sonuçları ne olursa olsun güvenlik zorlamaya devam edecek. Çünkü güvenlik krizinin sebepleri, sadece 18 ay görevde kalacak bir yönetimin kapasitesini aşacak türden” diye belirtiyor.
