Paris’te Hamas’ın katılamadığı ama ABD, Katar, Mısır ve İsrailli yetkililer arasında görüşülen esir takası görüşmelerinden bu yana taraflardan hep olumlu sinyaller geliyordu ama bu sinyaller hiçbir zaman resmi bir anlaşmaya evrilmedi. Yeri geldi Hamas’ın siyasi ve askeri kanadındaki anlaşmazlıkların anlaşmaya gölge düşürdüğü iddia edildi, yeri geldi İsrail tarafındaki aşırı sağcılar seslerini yükseltti. Bizler de bu süreci tenis müsabakası izler gibi seyrettik. Şimdiyse anlaşmaya karşı çıkma sırası bir kez daha İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya geçti.
Netanyahu Hamas’ın öne sürdüğü ateşkes önerisini “hayal ürünü” olarak nitelendirerek savaşın durdurulması yönündeki diplomatik çabaları yeniden sıfır noktasına getirdi. İsrailli lider dünkü brifinginde “Biz hiçbir şey vaat etmedik. Hamas’ın hayal ürünü taleplerinin hiçbirine karşılık vermedik, eli kanlı teröristlerin serbest bırakılmasını vaat etmedik” dedi ve ekledi: “Ortada bir söz yok. Bir müzakere süreci olmalı, ama şu anda gördüğüm kadarıyla bu süreç işlemiyor.”
Hamas’ın dün önerdiği yeni teklifte İsrail’in verilecek dört buçuk aylık ateşkeste kademeli olarak bölgeden çekilmesi ve savaşmayı kalıcı olarak bırakması isteniyor. Netanyahu ise açıklamasında İsrail’in amacının “mutlak zafer” olduğunu belirterek “Mutlak zafere giden yoldayız. Zaferi elde edebiliriz, yıllar ya da on yıllar sürecek bir mesele değil, yalnızca aylar içinde mümkün olabilir” dedi. Netanyahu’nun mutlak zaferden kastı bölgeyi Hamas’tan tamamen temizlemek.
Netanyahu’nun bu sert çıkışı savaşta ileriye dönük adım atılması umuduyla Ortadoğu’ya beşinci kez gelen ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken için de darbe niteliği taşıyor. En azından İsrailli lider müzakere kapısını tamamen kapatmış sayılmaz.
Türkiye’yi de kapsayan üç aşamalı teklif
Hamas her biri 45 gün sürecek üç aşamalı bir anlaşma önermişti. Teklife göre İsrail’de müebbet hapis cezasına çarptırılanlar dahil Filistinli mahkumlar karşılığında Gazze’de tutulan rehineler kademeli olarak serbest bırakılacak ve büyük çaplı insani yardım ve yeniden inşa girişimleri başlatılacaktı.
Daha önceki taleplerinin aksine Hamas bu sefer savaşın hemen sona erdirilmesini istemedi. Belgede kalıcı ateşkes için müzakerelerin bu 45 günlük ateşkes süreçlerinde devam edeceği ve kalan rehinelerin ancak savaşı sona erdirecek nihai anlaşma üzerinde mutabık kalındığında serbest bırakılacağı belirtildi. Hamas özellikle anlaşmanın garantörlerinin Mısır, Katar, Türkiye, Rusya ve Birleşmiş Milletler olmasını istedi, ABD’yi garantörler arasına dahil etmedi. Anlaşmanın detaylarını buradan okuyabilirsiniz.
Müzakereler hakkında bilgi sahibi olan İsrailli bir yetkili Netanyahu’nun açıklamalarından önce zaten ülkesinin Hamas’ın teklifini kabul etmesinin “mümkün olmadığını” söylemişti.
ABD öneriden memnun
Hamas’ın önerisi Netanyahu tarafından epey eleştirilse de müzakerelere katılanlar olumlu yaklaştı. Mesela salı günü Blinken ile ortak basın toplantısında konuşan Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman El Sani Hamas’ın yanıtının “olumlu” olduğunu söyleyerek, “Cevapta kendi yorumları vardı ama genel olarak olumluydu. Durumun hassasiyeti nedeniyle ayrıntı vermeyeceğiz” demişti. Blinken ise teklifi “daha yeni” gördüğünü söylemiş, “İyimseriz, cevabı İsrail tarafına ilettik” demişti.
Blinken dün Netanyahu’dan sonra yaptığı açıklamada Hamas’ın teklifinin olası bir ateşkes anlaşması için alan açtığını söyleyerek “Hamas’ın yanıtında bazı temel unsurlar olmasa da bunun bir anlaşmaya varılması için alan yarattığını düşünüyoruz. Bunu başarana kadar durmaksızın çalışacağız” dedi.
Öte yandan Hamas Sözcüsü Osama Hamdan Beyrut’ta düzenlediği basın toplantısında grubun sunduğu teklifin nasıl karşılandığını görmek üzere perşembe günü Kahire’ye bir heyet göndereceğini söyledi. Gidecek heyetin Dr. Halil El Hayya başkanlığında olacağı belirtildi. Hamas’ın siyasi büro lideri İsmail Haniye de en son Kahire’ydi.
