‘Eski dostlar’ Moskova’da: Çin savaşta taraf değil arabulucu olmak istiyor

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi’nce (UCM) tutuklama kararı çıkarılmasından günler sonra Çin Devlet Başkanı Şi Cinping Moskova’yı ziyaret etti. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden beri ilk kez Moskova’ya devlet ziyareti düzenleyen Çinli liderin kendini savaşın arabulucusu olarak konumlandırmaya çalışması bekleniyor.

Şi’yi Moskova’nın Vnukovo Havaalanı’nda Rusya’nın Turizm, Spor, Kültür ve İletişim Bakanı Yardımcısı Dmitri Çernişenko ve askeri bando karşıladı. Rusya’nın devlet haber ajansı Tass’a göre Şi havaalanında yaptığı açıklamada, Putin’in daveti üzerine bölgeyi ziyaret etmekten memnuniyetini dile getirerek, “Ziyaretin verimli geçeceğine ve Çin-Rusya ilişkilerinin sağlıklı ve istikrarlı gelişimine yeni bir ivme kazandıracağına eminim” dedi. Şi sözlerinin devamında, “uluslararası hukuka dayalı dünya düzenini korumaya hazır olduğunu” vurgusunu yaptı.

Çin’in People’s Daily gazetesine Şi’nin Moskova’ya gelişinden bir gün önce bir makale yazan Putin ise, “Çin’in Ukrayna’da meydana gelen olaylarla ilgili sergilediği dengeli tutumdan, olayların arka planını ve gerçek nedenlerini anlamasından dolayı minnettarız. Çin’in krizin çözümünde yapıcı bir rol oynama isteğini memnuniyetle karşılıyoruz” diyerek, “eski dostunun” ziyaretinden büyük umutları olduğunu söylemişti.

İki lider pazartesi günü Kremlin’deki “gayrıresmi toplantı” öncesinde basına kısa bir demeç verdi. Putin, “Ukrayna’daki ciddi krizin çözümüne ilişkin önerilerinizi derinlemesine inceledik. Elbette bunları tartışma fırsatımız olacak. Biz müzakerelere her zaman açığız” dedi.

Şi ise Putin’in “güçlü liderliğini” överek, Rus halkının gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimlerinde Putin’i destekleyeceğinden emin olduğunu söyledi. Rus lider, başkanlık için adaylığını henüz resmen açıklamadı. O yüzden Kremlin, Şi’nin Putin’in planları hakkında içeriden bilgi sahibi olduğunu inkar ettiği bir açıklama yayımladı.

Ria haber ajansı, pazartesi günkü gayrıresmi toplantının dört buçuk saat sürdüğünü söyledi. İki lider beraber yemek yedi ve sonrasında vedalaştı. Resmi görüşmelerin salı günü yapılması bekleniyor.

UCM kararı sonrası ziyaret ABD’de tepkiyle karşılandı

Şi’nin ziyareti, Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Ukraynalı çocukların kaçırılmasına ön ayak olduğu gerekçesiyle Putin hakkında tutuklama kararı çıkarmasından üç gün sonra gerçekleşti. Putin, sözkonusu kararın ardından vakit kaybetmeden işgal altındaki Ukrayna toprağı Mariupol’u ziyaret ederek Batı’ya meydan okumuştu.

Ziyaretin bu döneme denk gelmesini eleştiren ABD, Rusya’nın savaş suçu işlemeye devam etmesine Beijing’in “diplomatik kılıf” uyduracağını savunuyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken konu hakkında gazetecilere yaptığı açıklamada, “UCM’nin Putin hakkındaki tutuklama kararından günler sonra Başkan Şi’nin Rusya’ya gitmesi, Çin’in Rusya’yı Ukrayna’daki vahşetten sorumlu tutma konusunda hiçbir sorumluluk hissetmediğini gösteriyor” dedi.

Çin’in yeni hedefi: Rusya ve Ukrayna arasında arabuluculuk

Geçtiğimiz haftalarda Çin; Rusya ve Ukrayna arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu söyleyerek, dünyanın genelinde etkileri hissedilen krize bir çözüm bulunması çağrısı yapmıştı. Hatta bunun bir göstergesi olarak ülkenin çiçeği burnundaki Dışişleri Bakanı Qin Gang, Ukraynalı mevkidaşı Dmitro Kuleba’yı arayarak barış görüşmesi teklifinde bulunmuştu. Kuleba ise bu teklife, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün önemine değinerek cevap vermişti.

Öte yandan Çin’in arabuluculuk iddiaları, Çin’in şu anda Ukrayna’da yaşanan çatışmayı savaş olarak henüz kabul etmemesine ve Rusya ile giderek artan yakınlığına istinaden, Batılı liderler tarafından şüpheyle karşılanıyor. Şi’nin işgalden bu yana Putin ile gerek internet gerekse yüz yüze temas etmesine rağmen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile bir kez bile telefon görüşmesi yapmaması da bu şüpheleri güçlendiriyor.

ABD düşmanlığı iki ülkeyi birleştirdi

Putin geçen ay, işgalin yıldönümünden birkaç gün önce üst düzey Çinli diplomat Wang Yi’yi Moskova’da ağırladı. Putin, Wang’a Rusya ile Çin arasındaki ilişkilerin “yeni bir dönüm noktasına” ulaştığını söylerken, Wang da “kapsamlı stratejik ortaklığı daha da güçlendirme” sözü vermişti. Buna ek olarak Putin ve Şi’nin son görüşmesi aralık ayında sanal ortamda gerçekleşti. Rus lider, iki ülkenin ilişkilerini “tarihteki en iyi ilişkiler” olarak tanımlayarak “tüm sınamalara dayanabileceklerini” söyledi.

İki lideri bir araya getiren unsurlardan biri ABD’ye karşı duydukları ortak düşmanlık. Ayrıca iki lider uluslarının çıkarı için Batı’nın egemenliğinde olmayan yeni bir dünya düzeni vizyonunun oluşturulması görüşünü de paylaşıyor.