G20’de Hindistan’dan yola çıkan ürünlerin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Ürdün ve İsrail üzerinden Avrupa pazarına taşıyacak Hindistan-Ortadoğu güzergahına yeşil ışık yakılmasına Türkiye’den sert bir tepki geldi. Zira Çin’in Kuşak ve Yol hareketine karşılık gelen bu koridorda Türkiye’ye yer verilmedi.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, G20’nin ardından yaptığı açıklamada, “Türkiyesiz koridor olmaz” diyerek, “Doğudan batıya ticaret için en uygun rota Türkiye üzerinden geçmesidir” diye vurguladı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da bu hafta ‘uzmanların Hindistan-Ortadoğu koridorunun öncelikli hedefinin rasyonellik ve verimlilik olup olmadığı konusunda şüpheleri olduğunu’ söyleyerek, esas kaygının ‘jeostrateji’ olduğunu ima etti.
Türkiye’nin yüzyıllardır doğu ile batı arasında geleneksel köprü olarak rolünü vurgulamak istediğini belirten Financial Times, Ankara’nın Irak Kalkınma Yolu girişimi denilen alternatif bir koridoru dile getirdiğini yazdı. Fidan; Irak, Katar ve BAE ile ‘önümüzdeki birkaç ay içinde’ şekillenecek bir proje hakkında ‘yoğun müzakerelerin’ sürdüğü konusunda ısrar ediyor.
Türkiye’den geçen koridor Irak Kalkınma Yolu. Alttaki mavi okla gösterilen koridor ise G20’de imzalanan Hindistan-Orta Doğu koridoru. Harita kaynak: Financial Times
Bağdat tarafından paylaşılan planlara göre 17 milyar dolarlık bir maliyeti olacak güzergah petrol zengini Güney Irak’taki Grand Faw limanından Türkiye’ye mal taşıyacak. Plan, 1200 km’lik yüksek hızlı demiryolu ve paralel bir karayolu ağına bağlı olacak. Üç aşamadan oluşan planın ilk aşamasının 2028’de, son aşamasının ise 2050’de tamamlanması hedefleniyor.
Ancak analistler, mali ve güvenlik gerekçeleriyle Kalkınma Yolu projesinin uygulanabilirliği konusunda endişeli. Düşünce kuruluşu Avrasya Grubu’nun Avrupa Direktörü Emre Peker, Financial Times’a verdiği demeçte, “Türkiye projenin tamamını gerçekleştirecek finansmandan yoksun ve önerilen altyapıyı inşa etmek için BAE ve Katar’ın desteğine güveniyor gibi. Bunun gerçekleşmesi için Körfez ülkelerini, yapacakları yatırımın dönüşünün iyi olacağı konusunda ikna etmesi gerekiyor ki (Kalkınma Yolu projesinin tamamlanacağı süre hesaba katıldığında) bunun yakın bir zamanda gerçekleşmesi mümkün görünmüyor” dedi.
Peker ayrıca ‘hem inşaatı hem de projenin sürdürülebilirliğini tehdit eden güvenlik ve istikrar sorununa’ dikkat çekti. Yolsuzluk, çöken altyapı ve sık sık yaşanan siyasi istikrarsızlıklarla boğuşan Irak’ın projeyi nasıl finanse edeceği de henüz belli değil. Öte yandan analistler ve Batılı diplomatlar G20’de mutabık kalınan Hindistan-Orta Doğu koridorunun da on yıllar sürebileceğini belirtiyor.
Erdoğan bu hafta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için ABD’de. Önümüzdeki günlerde ABD’li mevkidaşı Joe Biden ile bir araya gelirse koridor meselesine değinmesi mümkün.
