İsrail ve Hamas arasında 7 Ekim’den bu yana süren çatışma ve insani kriz, Kahire’nin göçmen akını endişelerini tetiklemeyi sürdürürken Gazze’ye yönelik insani yardım anlaşmasıyla Refah Sınır Kapısı’nda yeniden hareketlilik başladı. Al Arabiya’da yer alan habere göre, Kahire Refah Sınır Kapısı’na giden yolları onaracak iş makinelerini bölgeye göndermeye başladı. Onarım çalışmalarında sona gelinmesi ardından Mısır’ın Sina Yarımadası’nda stoklanan insani yardımların da sevkiyatın bir kısmının ilk etapta yola çıkacağı belirtildi.
Mısır tarafından 100 kamyonun geçiş için hazır olduğu bilgisi paylaşılırken başta Rusya olmak üzere pek çok ülke de yardım göndermek için hazırlıklarını tamamladı. Türkiye, Mısır’a Gazze’ye ulaştırılması için 80 tondan fazla yardım gönderdiğini ve bun yardımların devam edeceğinin mesajını verirken Rusya da Gazze için 27 ton insani yardım gönderdiğini duyurdu.
İsrail’in, Mısır’a sürmeye çalıştığı bir milyondan fazla insanla gündeme gelen Refah Sınır Kapısı’nda yoğunluk sürüyor. Aralık ayında seçimlere hazırlanan ve ekonomik anlamda da zor günler geçiren Kahire yönetimi, Gazze’den Mısır’a geçecek insan popülasyonuna yönelik endişelerini taşımaya devam ederken yardım konvoylarının Refah’tan geçişine en erken yarın başlanması bekleniyor.
Birleşmiş Milletler’e göre, 7 Ekim’de başlayan çatışmalardan önce Gazze’de yaşayan 2,3 milyon kişinin çoğu zaten insani yardıma muhtaçtı ve günde yaklaşık 100 kamyon bölgeye insani yardım ulaştırıyordu. Al Arabiya’ya konuşan Mısır savunma kaynakları, şu an Refah Sınır Kapısı’nda 100’den fazla insani yardım taşıyan kamyonların bölgeye geçiş için beklediğini ifade etti. Ancak kaynaklar yardımların hepsinin Cuma gününe kadar bölgeye geçebileceğinin mümkün olmadığını da belirtti.
AP ve NYT’nin haberine göre, Gazze’ye yardımların girmesini içeren BM anlaşması uyarınca Refah Sınır Kapısı’na İsrail’in hava saldırılarından korunmak için BM bayrağı çekilecek. AP’ye konuşan Mısırlı bir yetkili ve Avrupalı bir diplomat, BM gözlemcilerinin Filistin topraklarına geçmeden önce yardım kamyonlarını denetleyeceğini söyledi.
Yardımlar Sina Yarımadası’nda stoklanıyor
Refah Sınır Kapısı’nın orada geçiş bekleyen kamyonların yanı sıra diğer ülkelerden Gazze’ye ulaştırılması için gelen yardımlar da Sina Yarımadasında stoklanıyor. Mısır’da Sina Yarımadası’nın kuzeyinde, Akdeniz kıyısında bulunan liman kenti Al Ariş’te depolanan bu yardımların yakın zamanda anlaşma kapsamında Gazze’ye ulaştırılması bekleniyor. Yardımların stoklandığı El-Ariş, Refah Sınır Kapısı’ndan 45 kilometre uzaklıkta bulunuyor.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden, dünkü İsrail ziyaretinde ülkesinin Mısır ve İsrail ile insani yardım konusunda bir anlaşmaya vardığını duyurmuştu. Tel Aviv sözkonusu yardımların Hamas’ın eline geçmesinden endişe ettiği için ilk etapta 20 kamyonun geçişine razı olmuştu. Biden ilerleyen zamanlarda İsrail’in koyduğu yardım sınırının artacağına inandığını ifade etmişti.
Çarşamba günü ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmesinin ardından İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun ofisi, Hamas’a ulaşmadığı sürece İsrail’in Mısır’dan Gazze’ye giren sivillere yönelik yardımları engellemeyeceğini söylemişti. Tel Aviv, Hamas’ın elindeki rehineler ülkeye iade edilene kadar İsrail’den Gazze’ye insani yardım ablukasının devam edeceği sinyalini de vermişti. İsrail ve Mısır, Hamas’ın 2007’de bölgenin kontrolünü ele geçirmesinden bu yana Gazze’ye abluka uyguluyor ve mal ve insan hareketlerini sıkı bir şekilde kontrol ediyor. Mısır, Müslüman Kardeşler (İhvan) bağlantısı nedeniyle Hamas’a temkinli bir yaklaşım sergiliyor.
İran’dan çağrı: Refah’ı bir an önce açın
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Mısır ve Gazze arasındaki Refah Sınır Kapısı’nın bir an önce yeniden açılması ve Gazzelilere yardımların ulaştırılması çağrısında bulundu.
Reisi, X sosyal medya platformundan yaptığı paylaşımda, Mısır hükümeti ve İslam İşbirliği Teşkilatına (İİT) seslendi. İran Cumhurbaşkanı, “Mısır hükümeti ve İİT’den beklentimiz, Refah Sınır Kapısı’nın bir an önce yeniden açılması ve Gazze’deki mazlumlara yardımın ulaştırılmasıdır” ifadelerini kullandı.
Refah’ta son durum ne?
Filistinlilerin tek çıkar yolu olmasıyla Refah Sınır Kapısı kritik bir önem taşıyor.
Hem İsrail hem de Mısır tarafından Gazze’ye yönelik insani yardım ve geçiş ambargoları, bölgedeki Filistinlilerin yaşam koşullarını baltaladı. Hem İsrail hem de Mısır, Gazze’den girişi her iki hükümetten de izin alınması şartına bağladı.
Mısır zaman zaman güvenlik koşulları sebebiyle Refah Sınır Kapısı’nı kapalı tuttu. Birleşmiş Milletler raporuna göre 2022 yılında Refah kapısı 245 gün boyunca açıktı. Rapora göre 133 binden fazla kişi giriş yaptı ve 144 bin kişi çıkış ise yaptı. Hamas’ın saldırısı ardından başlayan savaşta, Tel Aviv Gazze’de bulunan bir milyondan fazla insana bölgeyi terk etmeleri yönünde uyarı yapınca, Refah’a doğru büyük bir yoğunluk oluşmuştu. Bekleyenler arasında yabancı ve çifte vatandaşlar da bulunuyor.
Refah Sınır Kapısı, Hamas-İsrail savaşının patlak vermesinin ardından salı gününe kadar açıktı ancak pazartesi ve salı günleri İsrail tarafından üç kez bombalandıktan sonra kapatılmıştı.
Sınırdaki gerilim Hamas’ın Gazze’de yönetime geldiği 2007’den bu yana artışta. 2007 yılından bu yana karadan, havadan ve denizden İsrail ablukası altında olan Gazze’deki gerilim nedeniyle Mısır da yıllar içinde Refah Sınır Kapısı’nı büyük ölçüde kapalı tutmuştu. Ancak Kahire yine de Mayıs 2018’den bu yana sınır kapısını büyük ölçüde açık bırakmıştı. Refah, 2008, 2014 ve 2021’de olduğu gibi daha önceki İsrail bombardımanlarının ardından da kapatılmıştı.
1948’de Mısır tarafından işgal edilen Gazze, 1967’deki Altı Gün Savaşı’nın (Arap-İsrail Savaşı) ardından Sina Yarımadası ile birlikte İsrail’in kontrolüne geçmişti. İsrail ve Mısır arasında 1979 yılında yapılan Camp David Sözleşmesi ile Gazze Şeridi ile sınırı olan Sina’nın Mısır’a iadesine karar verildi ve Refah Sınır Kapısı yeniden o tarihte yeniden kuruldu. 1982 yılında İsrail’in Sina’dan çekilmesinin ardından Refah, Mısır ile İsrail işgali altındaki Filistin toprağı Gazze Şeridi arasındaki tek sınır kapısı haline geldi.
Sunak İsrail’de: Sizin kazanmanızı istiyoruz
Bunu takiben Tel Aviv bugün bir üst düzey görüşmeye daha tanıklık etti. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, temaslarda bulunmak üzere Tel Aviv’e gitti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşmesinde ülkesinin desteklerini yineleyen Sunak’ın çantasında da Gazze’ye yönelik insani yardımlar vardı. Sunak’ın Netanyahu ile görüşmesinde Biden’ın duyurduğu anlaşma kapsamındaki İsrail’in ambargosunu genişletmeyi amaçladığı ifade edilmişti.
Ancak görüşmede Sunak, ‘Hamas’ın kurbanı’ dediği sivillere ulaşacak yardımlar için Netanyahu’ya teşekkür etti. Bir dost olarak İsrail’in en zorlu zamanlarında yanında olduğunu belirten Sunak, “Sizinle dayanışma içinde olmaya devam edeceğiz ve sizin kazanmanızı istiyoruz” diye de konuştu.
Birleşmiş Milletler (BM) Hamas’ın güney İsrail’e düzenlediği saldırının ardından İsrail’in bölgeye hava saldırıları başlatmasından bu yana, bir milyondan fazla insanın, yani Gazze’nin toplam nüfusunun neredeyse yarısının yerinden edildiğini belirtti.
İsrail-Filistin çatışması
Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, 7 Ekim sabahı İsrail’e “Aksa Tufanı” adıyla kapsamlı saldırı başlatmıştı. Gazze’den İsrail yönüne binlerce roket atılırken Filistinli silahlı gruplar Gazze-İsrail sınırındaki Beyt Hanun-Erez Sınır Kapısı’na baskın düzenleyerek burayı ele geçirmişti.
Silahlı gruplar daha sonra buradan İsrail içindeki yerleşim yerlerine girmiş, İsrail ordusu da onlarca savaş uçağıyla Gazze Şeridi’ne saldırı başlatmıştı. Gazze’den düzenlenen saldırılarda 306’sı asker 1400 İsraillinin öldüğü, 3 bin 968 İsraillinin yaralandığı aktarılmıştı.
Gazze’deki Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail’in saldırılarında Gazze’de 1524’ü çocuk 3 bin 785 kişinin öldüğünü, 12 binden fazla kişinin yaralandığını duyurmuştu. İşgal altındaki Batı Şeria’da da İsrail güçlerinin ve Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında 69 Filistinlinin öldüğü belirtilmişti.
İsrail’in saldırılarında 13 gazeteci yaşamını yitirmişti.
Lübnan sınırında 8 Ekim’de İsrail ordusu ile Hizbullah arasında başlayan çatışmalarda ise 12 Hizbullah, 2 İslami Cihad üyesi, biri gazeteci 3 sivil hayatını kaybetmişti. Lübnan tarafından düzenlenen saldırılarda da 2 İsrail askeri ve bir İsrailli sivil yaşamını yitirmişti.
İsrail’in Gazze’deki El-Ehli Baptist Hastanesine 17 Ekim’de düzenlediği saldırıda 471 kişi hayatını kaybetmiş, 28’i ağır 342 kişi yaralanmıştı.
