Birleşniş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un başkanlığında düzenlenen oturumda Filistin’deki durum ele alındı. Toplantıda New York’ta bulunmayan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in mesajını BM Genel Sekreter Yardımcısı ve Kabine Şefi Courtenay Rattray okudu.
Guterres Aralık 2023’te Gazze’de yaşanan büyük acı, fiziksel yıkım ve toplumsal travma nedeniyle BM Şartı’nın 99. maddesini devreye soktuğunu hatırlatarak yedi ay sonra krizin hala devam ettiğini belirtti.
Gazze’deki insani yardım sisteminin çökme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu vurgulayan Guterres kamu düzeninin de tamamen çöktüğünü söyledi. Mavi Hat’taki artan gerginlik nedeniyle bölgesel çatışmaların her geçen gün daha da yayılma riski taşıdığını ifade etti.
‘Bu korkunç savaş sona ermeli’
Gazze’deki insani durumun “ahlaki bir kara leke” olduğunu belirten Guterres tarafları derhal anlaşmaya çağırdı.
Guterres İsrail’in gözetimindeki tutuklulara yönelik ciddi ihlaller olduğunu ve tüm tutuklulara insani muamele gösterilmesi, gerekçesiz tutulanların serbest bırakılması gerektiğini söyledi. Genel Sekreter “Bu korkunç savaş artık sona ermeli” diye ekledi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres. / Fotoğraf: AA
‘Refah tamamen harabeye döndü’
“Refah tamamen harabeye döndü” diyen Guterres Refah Sınır Kapısı’nın hala kapalı olmasının insani yardım çalışmalarını engellediğini belirtti.
Gazze’deki nüfusun neredeyse tamamının birkaç kez yerinden edildiğini ifade eden Guterres “Gazze’de hiçbir yer güvenli değil” şeklinde konuştu.
Yarım milyon insanın ciddi düzeyde gıda güvencesizliğiyle mücadele ettiğine dikkat çeken Guterres, aynı zamanda bulaşıcı hastalıkların da yayıldığını vurguladı. İsrail’in uyguladığı yakıt kısıtlamaları nedeniyle su, temizlik malzemeleri ve sağlık hizmetlerine erişimin büyük ölçüde engellendiğini hatırlattı.
İnsani yardım çalışanları sığınaklar ve sağlık tesislerine yönelik saldırıların sürdüğüne dikkat çeken Guterres tarafların acilen tutumlarını değiştirmesi gerektiğini belirtti.
Guterres İsrail ile yürütülen “önceden bildirim ve koordinasyon sisteminin” etkisiz olduğunu ve BM personelinin karşı karşıya olduğu risklerle başa çıkmak için gerekli güvenlik ekipmanına sahip olmadığını kaydetti. İsrailli yetkililerle yapılan görüşmelerde küçük iyileşmeler sağlandığını, ancak daha fazlasına ihtiyaç olduğunu söyledi.
Guterres “İnsani yardımın Gazze’ye ulaştırılması ve tüm bölgeye dağıtılması sivillerin hayatta kalması ve refahı için gereklidir” dedi.
‘Gelişmeler iki devletli çözümü kalbinden bıçaklıyor’
Dünyanın dikkati Gazze’ye yoğunlaşmışken Batı Şeria ve Doğu Kudüs’teki durumun da çok tehlikeli bir hale geldiğine dikkat çeken Guterres 7 Ekim’den bu yana bu bölgelerde 553 Filistinlinin öldürüldüğünü belirtti. Ölenlerin 536’sının İsrail ordusu tarafından, 11’inin ise yerleşimciler tarafından öldürüldüğünü ekledi.
İsrail’in Filistin Yönetimi’ne yönelik kısıtlamaları sürdürdüğünü ve bunun Filistin ekonomisini felç ettiğini belirten Guterres bu durumun istikrarsızlığı körüklediğini söyledi.
“Mevcut gelişmeler iki devletli çözümü kalbinden bıçaklıyor” diyen Guterres “Batı Şeria’nın coğrafyası İsrail’in aldığı idari ve yasal kararlarla sürekli olarak değişiyor” uyarısında bulundu.
Guterres yerleşim faaliyetlerinin derhal durdurulması gerektiğini vurguladı ve “Şiddetin sona ermesi ve suçluların adalete teslim edilmesi şarttır. İsrail Filistin halkının güvenliğini sağlamak zorundadır” ifadelerini kullandı.
7 Ekim sonrası Gazze: Neler yaşandı?
Gazze’de savaş, Hamas öncülüğündeki Filistinli örgütlerin 7 Ekim’de İsrail’in güneyine düzenlediği ve çoğu sivil binden fazla kişinin ölümü, 5 bin 132 kişinin de yaralanmasıyla sonuçlanan saldırının ardından patlak verdi. Militanlar ayrıca yaklaşık 250 rehine ele geçirdi; İsrail’in tahminlerine göre bunlardan 128’i Gazze’de kaldı, 36’sı öldü.
Gazze’de Hamas’a bağlı Sağlık Bakanlığı’na göre İsrail’in askeri misillemesi çoğu sivil ve birçoğu kadın ve çocuk olmak üzere en az 38 bin kişinin ölümüne neden olurken, İsrail kuşatması korkunç gıda kıtlığı ve kıtlık tehdidini de beraberinde getirdi. Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.
İsrail ordusu ise Gazze Şeridi’ne saldırılarının başladığı 7 Ekim’den bu yana 240’ı karadan işgal sürecinde olmak üzere en az 580 askerinin öldürüldüğünü duyurdu. Çatışmalara 24 Kasım 2023’te dört günlüğüne verilen ve daha sonra 3 gün daha uzatılan ‘insani ara’da 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakıldı.
Öte yandan İsrail binlerce Filistinliyi alıkoyup hapsetmeye devam etti. İşgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te de 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail güçleri ile yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında en az 400 Filistinli hayatını kaybetti.
İsrail ordusu ve Hizbullah arasında 8 Ekim 2023’ten beri yaşanan çatışmalarda en az 300 Hizbullah mensubu ve 50’den fazla Lübnanlı sivil, 40’ı aşkın Filistinli örgüt mensubu ile 6 İsrailli sivil ve 11 asker öldü.
