Rusya’nın Ukrayna işgalinden bu yana sınır güvenliğini NATO’ya girerek sağlamayı amaçlayan İsveç bu amacına hâlâ ulaşamadı çünkü önünde hem Türkiye hem de Macaristan engeli var. NATO’ya üye ülkelerden biri bile yeni üye katılımına karşı çıktığında, başvuru yapan ülke birliğe giremiyor. Dolayısıyla İsveç geçen yıldan beri Türkiye’nin terörle mücadele konusundaki endişelerini gidermeye çalışıyor. Şimdiyse İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström’ün anlattığına göre, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Brüksel’de İsveçli mevkidaşının yüreğine su serpecek açıklamayı yapmış.
İsveç’in NATO’ya üyeliği TBMM Dışişleri Komisyonu’na taşınmış olsa da hem AKP’li hem de diğer muhalif milletvekillerinin bu konuda çekimser davranmasıyla görüşmeler ileri bir tarihe ertelendi. Bu ertelemede etkili olan sebeplerden biri Türkiye’nin ABD’den hâlâ F-16’larını teslim alamamış olması, bir diğer sebep ise EuroFighter’ın envantere eklenmek istemesi. Türkiye, İsveç’in üyeliğini erteleyerek esasında bu savaş uçaklarına erişiminin önünü açık tutmaya çalışıyor.
Erdoğan temmuz ayında İsveç’in NATO’ya katılımına yeşil ışık yaktıktan bir gün sonra ABD Başkanı Joe Biden, kongreye Türkiye’ye F-16’ların teslim edilmesi için hızlanmalarını söylemişti. Erdoğan İsveç’in NATO’ya üyeliğinin değerlendirilmesi için konuyu meclise gönderdi. Bunu yaparken de Washington’ın F-16’ların teslimini İsveç’in birliğe üyeliğiyle ilişkilendirildiğini söyledi ve, “Onların parlamentosu varsa bizim de parlamentomuz var” dedi.
Ne var ki Gazze savaşı, ABD-Türkiye ilişkilerin yeniden gerilmesi ve NATO’nun genişlemesini sıkıntıya sokabilir. Zira Erdoğan’ın, “Hamas terörist örgüt değil, Filistin topraklarını savunan mücahitler topluluğudur” sözlerinin ardından ABD’li 47 kongre üyesi, Türkiye’nin Hamas’ı desteklemekten sorumlu tutulmasını istedi.
Yeni talepte bulunulmamış
Fidan’ı Gazze meselesini ön plana çıkarmak için gittiği Brüksel’de İsveç’in NATO üyeliği soruları bekliyordu. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ilerleyen günlerde TBMM’nin İsveç’in NATO üyeliğini geçirmesini beklediklerini söylerken, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Fidan’la ikili görüşmesinde ağırlıklı olarak İsveç’in NATO üyeliğinden bahsetmişti.
İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström de NATO Bakanlar Toplantısı’nın ikinci gününde gazetecilere, “Artık hem Türkiye hem de Macaristan’dan onay almanın zamanı geldi. Dışişleri bakanları da bu net mesajı gönderdi” dedi. NATO Bakanlar Toplantısı’nda da konuşan Billström, “Avrupa, dünya ve bir örgüt olarak NATO çok tehlikeli zamanlardan geçiyor. Güvenliğin giderek kötüleşmesi ve Ukrayna’daki savaş nedeniyle İsveç’in NATO’ya üyeliği birlik için büyük önem taşıyor” sözlerini dile getirdi.
Gazetecilere Fidan’la görüştüğünü söyleyen Billström, “(Fidan) üyeliğimizin onaylanmasının birkaç hafta içinde gerçekleşmesini beklediğini söyledi. Tabii önce bunun gerçekleştiğini görmemiz gerekiyor ama çok net konuştu” dedi. Türkiye’nin bu görüşmede yeni bir şart öne sürmediğini söyleyen Billström, “Türk hükümetinden yeni bir talep gelmediği için biz üzerimize düşeni yerine getirdiğimizi sayıyoruz” diye devam etti. İngiliz haber ajansı Reuters’a konuşan bir Türk diplomat ise Fidan’ın mevkidaşıyla ikili görüşmesinde İsveç’in üyeliğinin ne zaman onaylanacağına dair herhangi bir zamandan bahsetmediğini söyledi. Diplomat kaynağa göre Fidan, İsveçli mevkidaşına yalnızca “kararın meclise bağlı olduğunu” söylemiş.
Ayrıca Gazze savaşı sebebiyle Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Batı’yı sert bir şekilde eleştirmesinin üyeliğin gecikmesine sebep olup olmayacağı sorusuna İsveçli bakan, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Batı ile ekonomik bağlarını geliştirmek ve Avrupa Birliği ile daha yakın ilişkiler kurmayı içten bir şekilde istediğini düşünüyorum” yanıtını verdi.
Yeni yaptırımlar kapıda mı?
Türkiye’nin İsveç’ten yeni bir talepte bulunmamasının olası sebeplerinden biri artan baskılar olabilir. İngiltere Savunma Bakanı Grant Shapps geçen hafta Ankara’daydı. Bu hafta ise ABD Hazinesi Bakanlığı’nda Rusya’ya yönelik yaptırımları takip eden terörizm ve mali istihbarattan sorumlu Müsteşar Yardımcısı Brian Nelson’un Türkiye’yi ziyaret edeceği açıklandı. Murat’a göre son dönemlerde ABD basınında Türkiye’nin Rusya ile iş yapmaya devam etmesinden duyulan rahatsızlığa dair haberlerin sayısı artmış. Dolayısıyla Türkiye yeni bir yaptırım dalgasıyla karşı karşıya olabilir.
‘Birkaç hafta’ biraz iddialı olabilir. Zira İsveç’in NATO üyeliğini onaylama yönündeki yasa tasarısının önce Dışişleri Komisyonu’nda onaylanması gerekiyor. Ardından tasarı parlamentoda oylamaya sunulacak ve parlamentoda onaylandıktan sonra Erdoğan’a tarafından imzalanacak. İsveç için her şey yolunda gitse bile bu sürecin tamamlanması için zaman gerekiyor. Tabii işin içine gerçekten yaptırım gibi bir sorun girerse durum farklı olabilir.
