İsrail’in Gazze Şeridi’ne saldırıları yedi ayı aşkın süredir devam ederken Netanyahu yönetimi son olarak şeridin en güneyinde Filistinlileri tek sığınağı Refah’ın tahliyesi için ultimatom yayınlamıştı. İsrail Savunma Kuvvetleri’nin (IDF) bölgeye karadan saldırısı için geri sayım devam ederken ateşkes görüşmelerinde sürpriz bir gelişme yaşandı.
Hamas dün Katar ve Mısır’ın sunduğu ateşkes önerisini kabul ettiklerini duyurdu. Hamas’ın açıklamasına göre örgütün Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye Katar Başbakanı Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ve Mısır istihbarat şefi Abbas Kamil’e öneriyi kabul ettiklerini bildirdi.
Anlaşmanın neleri içerdiğine dair ayrıntı verilmezken Times of Israel İsrailli yetkililerin Hamas’ın kabul ettiği şartların ‘belirsiz’ olduğunu söylediğini aktardı. İsrail Devlet Televizyonu KAN’a açıklama yapan İsrailli bir başka yetkili de “Hamas’ın yanıtını inceleyeceğiz fakat detayları bekliyoruz” diye konuştu.
Hamas Siyasi Büro Üyesi İzzet er-Rişk ise İsrail’in Refah’a olası kara saldırısının ateşkes müzakerelerini boşa çıkaracağını söyledi. Refah’a düzenlenecek olası saldırının İsrail ordusu için kesinlikle ‘gezinti’ olmayacağı uyarısı yapan Rişk sonucun tüm sorumluluğunun İsrail yönetiminde olacağını vurguladı.
Refah’ı boşaltma emrinden sonra…
Bu gelişme, dün İsrail’in Refah’a saldırı konusunda attığı önemli bir adımın ardından geldi. İsrail ordusu dün 1.3 milyon insanın sığındığı Refah’taki Filistinlilerden doğuda kalan mahallelerin boşaltmaları ve Gazze’nin güneyindeki “genişletilmiş insani bölgeye” gitmeleri çağrısı yaptı. Genişletilmiş insani bölgeden kasıt Refah merkezinin kuzeyindeki Al Mawasi’deki sahra hastaneleri ve çadırların olduğu bölge. Ordu buradaki gıda ve su tedarikinin arttığını söylüyor. Ne var ki daha güvenli olduğu iddia edilen bu bölgelerin ne kadar güvenli olduğu tartışmaya açık. Ordu operasyonun “sınırlı” olacağını, yaklaşık 100 bin insanın taşınması gerekeceğini düşündüklerini söyledi. Her ne kadar genişletilmiş bölge dense de 100 bin insanın bu kadar iç içe olduğu bir yerde hastalıkların baş göstermesi ihtimal dahilinde.
İsrail ordusundan yapılan açıklamaya göre Refah’takilere bu çağrı anonslar, kısa mesajlar, telefonlar ve Arapça yayınlar” aracılığıyla iletildi. İngiliz haber ajansı Reuters’e konuşan bölge sakinleri Filistinli ailelerin Refah’ın doğusunu terk ettiğini aktardı. Öte yandan Refah’ta önceki gece boyu bombardıman sesleri duyuldu, en az 19 Filistinlinin hayatını kaybettiği öğrenildi.
Hamas’ın üst düzey yetkililerinden Sami Ebu Zühri Refah’ın tahliye edilmesi kararının “ciddi sonuçları olacak tehlikeli bir tırmanışa” işaret ettiğini söyledi. Amerikan haber ajansı AP’nin haberine göre Hamas’ın Refah’a düzenlenecek saldırının “piknik tadında geçmeyeceğini” söyledi. Örgüt, El Kassam Tugayları’nın “kendi halkını korumaya ve düşmanı yenilgiye uğratmaya hazır olduğunu” söyledi.
Filistinli mültecilere yardım ajansı UNRWA ise İsrail’in aldığı tahliye kararına uymayacaklarını vurgulayarak “Ajans Refah’taki varlığını mümkün mertebe sürdürecek ve insanlara yardım ulaştırmaya devam edecek. İsrail’in Refah’a düzenleyeceği bir saldırı daha fazla sivilin acı çekmesine ve ölmesine neden olacaktır” dedi.
Erdoğan: Memnuniyet duyduk
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da konuya ilişkin olarak dün akşam “Bizim telkinlerimizle Hamas’ın ateşkesi kabul ettiğini açıklamasından memnuniyet duyduk. Şimdi aynı adım İsrail tarafından da atılmalıdır” açıklaması yaptı.
Sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Erdoğan, kabine toplantısı öncesi Haniye ile bir telefon görüşmesi de gerçekleştirdiklerini aktardı. Hamas lideriyle Gazze’deki çatışmaların ve şiddetin sona erdirilmesine yönelik çabaları konuştuklarını belirten Erdoğan, görüşmede örgütün arabuluculardan aldığı ateşkes önerisini onaylamasını değerlendirdiklerini ifade etti:
“İsrail’in de kalıcı ateşkes için adım atması gerektiğini vurguladık. Batılı ülkeler başta olmak üzere tüm tarafları, ateşkes için İsrail’e gereken baskıyı yapmaya çağırıyorum.”
Kabine toplantısı sonrası da Hamas’ın ateşkes önerisi kabulü hakkında açıklamalarda bulunan ve gerilimin tırmanmaması gerektiğine vurgu yapan Erdoğan şöyle konuştu:
“Biz dostlarımızın sayısını artırmanın peşindeyiz. Bölgemizdeki hiçbir ülkeyle çözülemeyecek sorunumuz yok. Diyalog ve müzakerenin açamayacağı kapı olmadığı inancındayız. Yeter ki hüsnü niyetle yaklaşılsın, diplomasiye imkan tanınsın. Gerisi biraz gayret, biraz fedakarlıkla mutlaka gelecektir.”
Savaş Kabinesi kararını verdi: Saldırılar sürecek
Refah’a havadan saldırılar sürerken İsrail Savaş Kabinesi işgal harekatının hedeflerini görüşmek üzere toplandı. Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamaya göre kabine, Hamas’ın ateşkesi kabulüne rağmen Refah’a saldırılara devam etme kararı aldı.
Hamas’ın kabul ettiği önerinin Tel Aviv yönetiminin şartlarından ‘uzak’ olduğu ancak İsrail’in esir takası mutabakatını görüşmek için arabulucularla görüşmek üzere Kahire’ye bir heyet göndereceği belirtildi.
Bu arada Anadolu Ajansı’na (AA) konuşan görgü tanıkları, İsrail savaş uçakları ve topçu birliklerinin Refah kentinin doğusunu yoğun bir şekilde bombaladığını, sınıra yakın bölgelerde askeri hareketliliğinin gözlendiğini bildirdi.
ABD: Ateşkes başarılabilir, anlaşma masanın üstünde
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller “Hamas’ın bir yanıt verdiğini doğrulayabilirim. Bu yanıtı şu anda gözden geçiriyoruz ve bölgedeki ortaklarımızla tartışıyoruz” dedi.
Günlük basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Miller “Ateşkes kesinlikle başarılabilir. Anlaşma masanın üzerinde” diye konuştu ve ekledi:
“Rehine anlaşmasının İsrail ve Filistin halklarının çıkarına olduğuna inanmaya devam ediyoruz. Bu, acil bir ateşkes getirecek, insani yardımın daha fazla ulaştırılmasına olanak tanıyacak ve bu nedenle bir anlaşmaya varmak için çalışmaya devam edeceğiz.”
Biden-Netanyahu görüşmesi: Refah’a karadan saldırı planı askıya alınır mı?
Hamas ateşkes önerisini kabul ettiğini duyururken İsrail’in Refah’a kara saldırısını askıya alıp almayacağı sorusu gündeme geldi. Washington-Tel Aviv hattında da bu konu görüşüldü.
Beyaz Saray’dan yapılan yazılı açıklamaya göre ABD Başkanı Joe Biden İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile telefon görüşmesi yaptı ve Netanyahu’ya İsrail’in Refah’a kara saldırısı hazırlığıyla ilgili olarak “açık pozisyonunu bir kez daha dile getirdi.”
Açıklamada iki liderin Gazze’de ateşkes anlaşması ve rehinelerle ilgili son durum ve Gazze’ye insani yardımlarla ilgili güncel gelişmelerle ilgili karşılıklı görüş alışverişinde bulunduğu da belirtildi.
ABD Başkanı Biden önceki demeçlerinde 1.5 milyona yakın Filistinlinin Refah’a sığındığını ve mevcut koşullar altında İsrail’in bu kente yönelik bir kara saldırısını desteklemediklerini ve bunun büyük yıkım yaratacağını belirtmişti. Başbakan Netanyahu ise ateşkes anlaşmasından ne sonuç çıkarsa çıksın kısa zamanda Refah’a kara saldırısına başlayacaklarını duyurmuştu.
Gallant generalleriyle Refah’ı görüştü
Tüm bu gelişmelere ve uluslararası tepkilere rağmen İsrail ordusu Refah’a operasyon konusunda kararlı olduğunu gösterme çabalarını sürdürüyor.
Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın ofisinden yapılan açıklamada bakanın bu akşam Genelkurmay Başkanı Korgeneral Herzi Halevi ve IDF Operasyonlar Direktörlüğü Başkanı Tümgeneral Oded Basiuk ile bir araya geldiği belirtildi.
Açıklamada üçlünün “Refah bölgesi başta olmak üzere ordunun Gazze Şeridi’ndeki beklenen operasyonel planlarını” ele aldığı ifade edildi.
İsrail ordusunun şeridin en güneyinde Mısır’a açılan kapı olan Refah’a karadan da saldırı başlatacağı endişesiyle bölgenin doğusunda zorunlu göç başladı. IDF’in tahliyesini emrettiği bölge Gazze Şeridi’ne insani yardımların girdiği Filistinlilerin Gazze’den çıkabildiği tek geçiş noktası.
1.5 milyona yakın Filistinlinin sığındığı bölgeyi karadan işgal etmek isteyen İsrail insani felaket uyarılarına rağmen bölgeyi ‘Hamas’ın son kalesi’ şeklinde nitelendirerek kara saldırısında ısrarını sürdürüyor.
İsrail ordusu Refah’ı bombardımana tuttu
Ateşkes konusu gündemdeki sıcaklığını korurken İsrail Ordu Sözcüsü Daniel Hagari Refah kentinde 50’den fazla yere hava saldırısı düzenlediklerini açıkladı. Hagari saldırıların ordunun Refah’ın doğusunda kara saldırısına hazırlandığı bir dönemde gerçekleştiğini söyledi.
İsrailli sözcü ayrıca ordunun, Hamas’la müzakereler ve İsrailli esirlerin en kısa zamanda evlerine dönmesi konusunda tüm imkan ve fırsatları değerlendirdiğini savundu, Gazze’de ‘operasyonlara’ devam edeceklerinin sinyalini verdi.
İsrail ordusunun Gazze Şeridi’nin güneyinde 1 milyondan fazla yerinden edilmiş Filistinlinin sığındığı Refah kentine karadan da saldırı başlatacağı endişesiyle bölgenin doğusundaki Filistinliler yerlerini tek etmeye başladı. / Görsel: AA
İsrail aylardır operasyona işaret ediyor
İsrail Mısır’a sınırı olan ve ordunun girmediği tek büyük yerleşim yeri olan Refah’a askeri operasyon düzenlemeyi planladığını aylardır söylüyordu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bulduğu her fırsatta bu konuda konuşup ateşkes olsa da olmasa da Refah’a girileceğini söylüyordu. Netanyahu savaşta zaferin ancak Hamas ortadan kaldırıldıktan sonra kazanılacağını vurguluyor ve Refah’ın Hamas’ın kalbi olduğunu iddia ediyor.
Gallant gece saatlerinde ABD’li mevkidaşı Lloyd Austin ile telefonla görüşüp İsrail’in Refah’a operasyon düzenlemekten başka “çaresi kalmadığını” söyledi. Gallant’ın bunu Kerem Şalom’a düzenlenen saldırıdan dolayı söylediği tahmin ediliyor.
İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz, esirleri eve getirme konusunda İsrail tarafında tavizler verildiğini ancak Hamas’ın teklifleri tekrar tekrar reddettiğini söyleyerek “Sinvar’ın tüm rehineleri serbest bırakma niyeti olmadığını herkes anlıyor. Tüm dünyanın İsrail’e savaşı koşulsuz şartsız durdurması için baskı yapacağını ve kendisinin de Gazze’yi kontrol etmeye devam edebileceğini sanıyor” dedi. Yahya Sinvar, Hamas’ın Gazze’deki liderlerinden.
Savaşın başında Gazze’nin kuzeyindeki Filistinliler İsrail’in “daha güvenli” olduğunu iddia ettiği güneye sürüldü. Bu kişilerin büyük bir kısmı Han Yunus ve Refah’a sığındı; Han Yunus’a askeri operasyon düzenlendiğinde çoğu Refah’a geçti. Savaş öncesinde Refah’ın nüfusu 270 bin kadardı ancak biraz önce saydığımız nedenlerden dolayı şimdi Refah’ta 1.3 milyon insan olduğu tahmin ediliyor. İsrail’in kalabalık yerleşim yerinde başlatacağı bir operasyon kıyım anlamına geliyor. Dolayısıyla İsrail’in en yakın müttefikleri bile insani bir plan yapılmadan böyle bir işe kalkışılmasına sıcak bakmıyor.
Amerikan haber ajansı AP’ye konuşan ABD’li bir yetkili Netanyahu hükümetinin Biden yönetimine Filistinli sivilleri askeri operasyonun yapılacağı yerden nasıl tahliye edileceğine dair bu hafta brifing verdiğini söyledi. Ancak yetkilinin anlattığına göre İsrail’in planı ABD’yi etkilemedi, Refah’a operasyonun çok fazla masum sivilin hayatını riske atacağını söyledi. Bununla birlikte Netanyahu dünkü konuşmasında diğer ülkelerden icazet beklemediklerinin altını çizerek, “Eğer İsrail tek başına kalırsa, mücadelesine tek başına devam edecek” dedi.
7 Ekim sonrası Gazze: Neler yaşandı?
Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin Kassam Tugayları “Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme” gerekçesiyle İsrail’e 7 Ekim 2023’te kapsamlı saldırı düzenledi. İsrail 7 Ekim’deki saldırılarda 1200 İsraillinin öldüğünü, 5 bin 132 kişinin de yaralandığını açıkladı.
Tel Aviv’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ne düzenlediği saldırılarda birçoğu kadın ve çocuk olmak üzere 34 binin üzerinde Filistinli öldürüldü, 100 bine yakın kişi yaralandı. Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.
İsrail ordusu ise Gazze Şeridi’ne saldırılarının başladığı 7 Ekim’den bu yana 240’ı karadan işgal sürecinde olmak üzere en az 580 askerinin öldürüldüğünü duyurdu. Çatışmalara 24 Kasım 2023’te 4 günlüğüne verilen ve daha sonra 3 gün daha uzatılan “insani ara”da 81 İsrailli ve 240 Filistinli esir karşılıklı serbest bırakıldı.
Öte yandan İsrail binlerce Filistinliyi alıkoyup hapsetmeye devam etti. İşgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te de 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail güçleri ile yasa dışı Yahudi yerleşimcilerin saldırılarında en az 400 Filistinli hayatını kaybetti.
İsrail ordusu ve Hizbullah arasında 8 Ekim 2023’ten beri yaşanan çatışmalarda en az 270 Hizbullah mensubu ve 50’den fazla Lübnanlı sivil, 40’ı aşkın Filistinli örgüt mensubu ile 6 İsrailli sivil ve 11 asker öldü.
