Rusya muhalefetinin hapisteki üyesi İlya Yaşin kendisi gibi hapisteyken yaşamını yitiren Aleksey Navalni’nin ölümünün ardından hayatından endişe ettiğini söylerken Navalni’nin eşi Yulia Navalnaya Kremlin’den “onurlu bir şekilde gömülebilmesi” için eşinin cesedinin teslim edilmesini istedi.
Ancak itirazlar sürerken Rusya salı günü Navalni’nin kardeşi Oleg hakkında yeni bir ceza davası açarak merhum muhalif liderin yasını tutmaya çalışan ailesi ve destekçileri üstündeki baskıyı sürdüreceğinin sinyalini verdi.
Jailed Russian activist says he fears for his life after death of Navalny https://t.co/b8Ifmfhe1S
— The Guardian (@guardian) February 20, 2024
Navalnaya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i merhum eşinin öldürülme emrini vermekle suçlamış ve soruşturmacıların siyasi suikastı örtbas etmek için cesedi alıkoyduğunu söylemişti.
ABD Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby de dün Biden yönetiminin “Navalni’nin başına gelenlerden Moskova’nın sorumlu olduğunu ve yakında “büyük bir yaptırım paketini” duyuracağını söyledi.
Kremlin Navalnaya’nın sözlerini “asılsız” olarak nitelendirdi. Kremlin’in açıklamasının ardından konuşan Navalnaya şöyle dedi:
“Katilin basın sekreterinin sözlerimi nasıl yorumladığı umrumda değil. Aleksey’in cenazesini teslim edin ve onurlu şekilde gömülmesine izin verin. İnsanların onunla vedalaşmasını engellemeyin. Ve hâlâ soru sorabilecek tüm gazetecilere gerçekten soruyorum: Beni sormayın, Aleksey’i sorun.”
Annesi Lyudmila Navalnaya da Putin’e seslendiği konuşmasında oğlunun naaşının “insanca gömülebilmesi” için teslim edilmesi çağrısı yaptı. Sosyal medyada yayınlanan mesajında anne Navalnaya şunları söyledi:
“Ölümünün üstünden beş gün geçti. Bana cesedini vermiyorlar ve nerede olduğunu bile söylemiyorlar. Size sesleniyorum Vladimir Putin. Bu meselenin çözümü sadece size bağlı. Oğlumu görmeme izin verin… Aleksey’in cenazesinin derhal serbest bırakılmasını talep ediyorum ki onu insanca defnedebileyim.”
Rusya cezaevi yetkilileri cuma günü Navalni’nin hapishane bahçesindeki yürüyüşünden sonra kendini iyi hissetmediğini ve kısa süre sonra Kharp kasabasındaki cezaevinde bilincini kaybettiğini bildirmişti. Ambulans geldiğini ancak Navalny’nin hayata döndürülemediğini iddia eden cezaevi yetkilisi ölüm nedeninin hâlâ “tespit edilmeye çalışıldığını” da söyledi.
Annesi ve avukatı test yaptıkları için iki hafta boyunca geri veremeyeceklerini söyleyen müfettişlerden henüz cesedi alamadı. Destekçileri onun ya cinayet ya da Rus cezaevi sisteminde üç yıl boyunca sistematik kötü muamele sonucu öldürüldüğüne inanıyor.
Navalni’nin ekibi Rus kolluk kuvvetlerinin kardeş Oleg Navalni için yeni bir tutuklama emri çıkardığını söyledi. Rus devlet medyasında duyurulan ceza davasında Navalni’nin neyle suçlandığı belirtilmiyor. Kendisi zaten ülke dışında.
Oleg Rusları kardeşinin hükümet karşıtı protestolarına katılmaya çağırdığı için hükümetin arananlar listesindeydi. Rusya’nın halk toplantılarına yönelik Kovid karşıtı kısıtlamalarına karşı halkı ihlale teşvik etmekle suçlanıyordu.
Oleg daha önce kardeşiyle birlikte yargılandığı bir davada dolandırıcılık suçundan üç buçuk yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Aleksey Navalni davada ertelenmiş bir ceza aldı ve kardeşinin hapsedilmesinin kendisini rehin alma girişimi olduğunu söyledi.
Yaşin’den Nemtsov hatırlatması: İki arkadaşımı da kaybettim
Navalni’nin Rus hapishanesindeki ölümü geçen hafta muhalif çevrelerde şok yarattı, ancak hapishanedeki en yakın müttefiklerinden bazıları haberi daha yeni öğrendi.
Muhalif siyasilerden İlya Yaşin hapishaneden yazdığı mektupta Navalni’nin ölümünü ancak bu hafta başında duyduğunu söyledi. Navalni’yi on yıldan uzun süredir tanıyan Yaşin “Yaşadığım şoku anlatmak çok zor. Düşüncelerimi toparlayamıyorum. Yaşadığım acı ve dehşet dayanılmaz boyutta” diye yazdı.
Yaşin Rus ordusunun 2022 yılında Bucha’da savaş suçu işlediğine dair raporlar yayınladığı için sekiz yıl hapse mahkum edilmişti. Hapishaneden yazdığı mektuplarda Putin’in güç zehirlenmesi yaşadığına inandığını söylemişti.
Salı günü Navalni’nin ölümünü 2015’te Kremlin yakınında vurularak öldürülen muhalif lider Boris Nemtsov’un ölümüyle karşılaştıran Yaşin “Şimdi iki arkadaşım da öldü. İçimde kara bir boşluk hissediyorum. Ve tabii ki kendi risklerimin de farkındayım. Parmaklıklar arkasındayım. Hayatım Putin’in ellerinde ve tehlikede. Ama çizgimi zorlamaya devam edeceğim.”
Navalni’nin parmaklıklar ardında öldürülmesi emrini Putin’in verdiğinden emin olduğunu söyleyen Yaşin şöyle konuştu:
“Benim için soru yok; Navalni’yi öldürenin Putin olduğundan hiç ama hiç şüphem yok. O bir savaş suçlusu. Navalni onun Rusya’daki en önemli rakibiydi ve Kremlin kendisinden nefret ediyordu. Putin’in bu cinayet için hem nedeni hem fırsatı vardı. Cinayet emrini onun verdiğine ikna oldum.”
Navalni destekçileri Putin’in Rus muhalifin Vladimir bölgesindeki bir cezaevinde gördüğü kötü muameleden sorumlu olan üst düzey bir cezaevi yetkilisini terfi ettirdiğini bildirdi. Putin tarafından imzalanan kararnameye göre Rusya’nın federal cezaevi servisi müdür yardımcısı Valery Boyarinev’e albay general rütbesi verildi.
Navalni’nin Yolsuzlukla Mücadele Vakfı Başkanı avukta Ivan Zhdanov bu terfinin “Putin’in işkence ve cinayet için verdiği kişisel bir ödül” olduğunu yazdı. Zhdanov “Boyarinev, Aleksey Navalni’ye hapishanede yapılan işkenceyi bizzat denetledi. Boyarinev diğer işkencelerin yanı sıra Aleksey’in yiyecek alımının kısıtlanmasını da bizzat emretmişti” diye yazdı.
ABD’den yeni yaptırım planı
ABD Ulusal Güvenlik Sözcüsü John Kirby gazetecilere ABD’nin yeni yaptırım tasarısının “Rusya’yı Sayın Navalni’nin başına gelenlerden ve açıkçası iki yıldır devam eden bu vahşi ve acımasız savaş boyunca yaptıklarından sorumlu tutacağını” söyledi.
Navalni’nin ölümü Putin’in Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinin ikinci yıldönümüne denk geldi. Kirby “Vladimir Putin’e karşı durmak için şu anda yapabileceğimiz en güçlü şeylerden biri elbette Ukrayana’ya yardımı içeren paketi Kongre’den geçirmek ve cesurca savaşmaya ve ülkelerini değerlendirmeye devam eden Ukrayna’yı desteklemektir” dedi.
Dün akşam saatlerinde Beyaz Saray ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan da Rusya’ya son yaptırımların ülkenin savunma ve sanayi üsleri ile ekonomi için gelir kaynakları dahil bir dizi kalemi hedef alacağını ifade etti.
