Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın günler öncesinde konuşulmaya başlanan Almanya ziyareti ortak basın toplantısında yaşananlarla oldukça ses getirdi. Erdoğan’ın Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile kameralar karşısına geçtiğinde yaptığı açıklama beklenenden çok daha gerilimli bir görüşme yaşandığının sinyalini verir gibiydi. 17 Kasım Cuma günü gerçekleşen ziyarette Erdoğan önce Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile ardından da Almanya Başbakanı Scholz ile bir araya gelmişti. Sözkonusu ziyaret planı Hindistan’ın Yeni Delhi kentinde eylül ayında gerçekleşen G20 zirvesiyle gündeme gelmişti. O dönem için görüşmenin ana hatlarını oluşturması beklenen konular göçmen anlaşmasının uzatılması, Rusya ve Ukrayna arasındaki son durumun ele alınması ve Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileriydi. Ancak Erdoğan’ın Berlin ziyaretinden önce 7 Ekim’de Hamas’ın Aksa Tufanı operasyonuyla patlayan savaş diplomaside de birçok konu ve tavrın seyrini değiştirdi. Başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere Türkiye’nin birçok Batılı NATO müttefiki İsrail’den yana tavır sergilerken Türkiye birkaç günlük “itidal” çağrısının ardından açıkça Filistin davasının yanında durduğunu belirtti. Bu birçok diplomatik gerginlik getirirken Erdoğan’ın Berlin ziyaretinin büyük bölümünün İsrail ve Filistinli örgütler arasında devam eden savaş üzerinden şekilleneceği açıkça bekleniyordu. Öyle ki bazı Alman siyasetçiler Erdoğan’ın ziyaretinin iptal edilmesini dahi istedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Hamas terör örgütü değil mücahitler grubu” demesini en çok kınayan ülkelerden biri Almanya’ydı. Berlin ziyaretinden hemen önce Scholz’un Erdoğan’ın İsrail’le ilgili suçlamalarının “saçma” olduğunu söylemesi yaşanacakların habercisi gibiydi. Ve öyle de oldu. İki lider kameralar karşısına geçti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Berlin’de Almanya’ya Holokost göndermesi yaparak “Bakın ben rahat konuşuyorum çünkü bizim İsrail’e borcumuz yok. Borçlu olsak böyle rahat konuşamayız. Ama borçlu olanlar rahat konuşamıyor. Biz Holokost cenderesinden geçmedik” demesi tam anlamıyla dünya gündemine oturdu.
‘Ters düştüler’
Alman haber ajansı dpa’ya göre basın toplantısının ardından geçilen iki saatlik çalışma yemeğinde bir dizi konuda anlaşma sağlandı. Scholz’un son aylarda Türkiye’den Almanya’ya artan iltica başvurularını gündeme getirdiği, koruma statüsü alamayan kişilerin Türkiye’ye geri dönüşünü talep ettiği yazıldı. Scholz bu konuda “sağlam bir mekanizma gerektiğini” söyledi. İki lider iki ülke içişleri bakanlıklarının yeni oluşturduğu çalışma grubunun çabalarını memnuniyetle karşıladı ve bu çalışma grubunu kısa süre içinde mutabakata varması dileğinde bulundu.
Alman basını Erdoğan’ın Hamas ile ilgili açıklamalarından sonra Almanya ziyaretinin tartışmalı hale geldiğini, Erdoğan ile Scholz’un kamuoyu önünde ters düştüğünü yazdı.
Alman Birinci Televizyon Kanalı ARD’ye bağlı Tagesschau “Açık sahnede net muhalefet” başlığını verdiği haberinde “Erdoğan’ın Almanya ziyareti Gazze savaşının başlangıcından bu yana İsrail’e yönelik sert sözlü saldırıları nedeniyle tartışmalı” diye yazdı. Haberde Erdoğan’ın, 7 Ekim’deki Hamas saldırısında yüzlerce İsrailli sivilin öldürülmesini kınasa da daha sonra Hamas’ı ‘kurtuluş örgütü’ olarak nitelendirdiği ifade edildi. Haberde iki liderin Türkiye’den imam alımının kademeli olarak sona erdirilmesi amacıyla Almanya’da imam eğitiminin hızla genişletilmesi konusunda mutabakata vardığı da belirtildi.
Der Spiegel ise “Erdoğan’ın Berlin’e hassas ziyareti” üst başlığını verdiği haberinde Cumhurbaşkanının Alman gazeteciye verdiği “Bizi tehdit etmemelisiniz” cevabını manşetine taşıdı. Basın toplantısının ardından soru cevap kısmında bir Alman gazetecinin NATO müttefikleriyle ters düşmesinin Eurofighter uçakları üzerindeki etkisini sorması üzerine Erdoğan’ın öfkelendiğini yazan Der Spiegel “Bizi bununla tehdit edemezsiniz” demesine dikkat çekti.
‘Sindirilmesi zor’
Berliner Zeitung görüşmeyi ertesi gün bile birinci manşetinden indirmedi ve basın toplantısının etkisinin ertesi gün dahi sürmeye devam ettiğini yazdı. Zeitung’un Türkiye kökenli siyasetçilerin görüşlerine yer verdiği haberde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Almanya performası “sindirilmesi zor” olarak nitelendirildi.
Almanya’nın ana muhalefet partisi Almanya Hristiyan Demokrat Birliği’nden (CDU) siyasetçi Serap Güler Berliner Zeitung’a verdiği demeçte toplantının “rahatsız edici” olduğunu söyleyerek şöyle dedi: “Bu sert bir politika dersiydi. Almanya’nın sadece değer odaklı bir dış politikadan söz edemeyeceğini gösterdi.”
Almanya Federal Meclis üyesi Sevim Dağdelen de “Scholz, Erdoğan’a Berlin’de büyük sahne verdi ve Türkiye Cumhurbaşkanı bu fırsatı acımasızca kullandı” dedi.
Bild: Erdoğan’ın Berlin’deki skandal konuşması
Almanya’nın önde gelen yayın kuruluşlarından Bild Erdoğan’ın konuşmasını “skandal” olarak nitelendirdi. “Erdoğan’ın Berlin’deki skandal konuşması” başlığıyla yayınlanan haberde Cumhurbaşkanının Hamas tarafından öldürülen sivillerden bahsetmemesi eleştirilerek “Yalnızca İsrail’e saldırdı” dendi. “Fail ve mağdur yer değiştirdi” ifadelerinin kullanıldığı haberde “Erdoğan, İsrail’in yakaladığı Hamaslı teröristleri ‘rehine’ olarak tanımladı ve onları Gazze’ye kaçırılan sivillerle aynı kefeye koydu” diye yazıldı.
‘İlerleyen yaşına rağmen çok profesyonel’
Die Welt gazetesi de Erdoğan’ın “ilerleyen yaşına rağmen siyasette çok profesyonel” olduğu görüşüne yer verdi. “Scholz’un basın toplantısından sağ kurtulduğu için mutlu olduğunu belli ettiği” izlenimi paylaşıldı.
Zeit gazetesi “Utanç verici bir ziyaret” başlığını kullanırken Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Hamas hakkındaki tezlerinin Berlin’de yaymasına izin verildiği ve Scholz’un buna karşı çıkmadığı savunuldu. Scholz’u bu tutumunun “diplomatik değil korkakça” olduğu yazıldı.
Erdoğan’ın Berlin ziyareti İsrail medyasına da yansıdı. The Times of Israel Erdoğan’ın son haftalarda İsrail’e karşı giderek sertleşen tutumunun Berlin’de rahatsızlık yarattığını yazdı. Almanya’da Türkiye’nin “garip ama önemli bir ortak” olarak görüldüğü belirtilen haberde “Scholz’un yoğun iç baskıya maruz kaldığı bir konu olan Avrupa’ya mülteci ve göçmen akışını kontrol etme çabalarında da Türkiye ile son yıllarda sık sık gerginlikler yaşanıyor” dendi.
Telegraph: Almanya konuşamaz mı?
İngiliz The Telegraph gazetesi ise görüşmeye ilişkin haberinde “Erdoğan’a göre Holokost Almanya’nın İsrail-Hamas savaşı hakkında konuşamayacağı anlamına geliyor” başlığını kullandı. Haberde Erdoğan’ın “Bizim İsrail’e borcumuz yok. Borçlu olsak bu kadar rahat konuşamayız ama borçlu olanlar, rahat konuşamıyorlar. Biz Holokost cenderesinden geçmedik. Öyle bir durumumuz da yok” sözü hatırlatıldı. Bunun Scholz’da “görülür bir rahatsızlığa sebep olduğu” değerlendirmesine yer verilen haberde Erdoğan’ın Gazze’deki sivil ölümleri nedeniyle İsrail’e tepki gösterdiğine işaret edildi.
Haberde Erdoğan’ın antisemitizme karşı sesini çıkaran ilk lider olduğuna yönelik ifadeleri de yer aldı.
Yunan basını geniş yer ayırdı
Konu savunma sanayi olunca Berlin’de gerçekleşen basın toplantısına Yunan basını da geniş yer verdi. Yunanistan’ın yüksek tirajlı gazetelerinden Kathimerini “Erdoğan, Almanya’nın Gazze’de İsrail’e verdiği desteği Holokost suçuna bağladı” başlığı attığı haberde Erdoğan’ın Berlin’deki yorumunun “Almanya’nın kalbine dokunduğu” belirtildi.
Haberde Scholz’un Türkiye’nin istediği 40 Eurofighter savaş uçağının satışını onaylayıp onaylamayacağı yönündeki soruya yanıt vermekten kaçındığı aktarılırken Erdoğan’ın Scholz’un kabul etmemesi durumunda savaş uçaklarını başka yerde temin edebileceği yönündeki ifadelere de yer verildi.
Ta Nea Gazetesi de ana sayfadan verdiği habere “Scholz ile Erdoğan’ın Hamas için kameralar önünde çatışması” başlığı attı. Haberde “Alman Şansölye Olaf Scholz ile Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın buluşması kameralar önünde çatışma ile başladı” dendi.
Eleftheros Typos “Erdoğan’ın Almanya’ya zor seyahati” başlığı altında Sholz’un Türkiye’ye Eurofighter savaş uçağı satmaya yanaşmadığını savundu.
